წერილები - აღსდექ ლაზარე 2 - oldorthodox

ლია რუსიაშვილი

აღსდექ ლაზარე!

I, II

წინამდებარე წერილი გახლავთ ერთი ოჯახის ძველმართლმადიდებლობაში მოსვლის ისტორია; ეს არის მათი თვალით დანახული ძველმართლმადიდებლობა, ამ სარწმუნოებასთან დაკავშირებული მოვლენები და პიროვნებები. წერილი მით არის საინტერესო, რომ მისი ავტორი, ქ-ნი ლია რუსიაშვილი, ამჟამად ოფიციალური, ე. წ. "მართლმადიდებელი" ეკლესიის წევრია. ძველმართლმადიდებლობა მან და მისმა ოჯახმა დატოვეს აწ გარდაცვლილი ეპისკოპოსის, იონას (ერისკაცობაში მ. ჩახავას) ხიბლში ჩავარდნისა და იმ სამწუხარო მოვლენების გამო, რაც დეტალურად არის გაშუქებული არქიეპისკოპოს პავლეს ნაშრომში: "გავამარჯვებინოთ სიყვარულს".

სამწუხაროდ, დღეისთვის, ქ-ნმა ლ. რუსიაშვილმა და მისმა ოჯახმა უგულებელჰყვეს ის კრიტერიუმები, რომლებმაც თავის დროზე მათ ჭეშმარიტი, ძველმართლმადიდებლური ეკლესია აპოვნინა.

წერილში დეტალურად არის აღწერილი ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის საქართველოში აღდგენის ზოგიერთი მხარე, რითაც წერილი ისტორიულ ღირებულებასაც იძენს. წერილი დაწერილია სადად და გასაგებად, ქ-ნ ლიასთვის დამახასიათებელი ოსტატურობითა და მხატვრულობით, რის გამოც ის ერთი ამოსუნთქვით იკითხება.

იმ თავზარდამცემი დოკუმენტების მიუხედავად, რომელიც წინა საუკუნეებში საქართველოს ეკლესიის სავალალო მდგომარეობას გვამცნობს, ფაქტისათვის მარტო ის დოკუმენტიც კმარა, სადაც რუსეთის მეფე თევდორეს და პატრიარქ იობის მიერ წარმოგზავნილი სასულიერო პირები ამგვარად აღწერენ მე-16 საუკუნის ქართული ეკლესიის მდგომარეობას:

"ტაძარში საკურთხეველი შეუმოსავია, არ გააჩნიათ სახარება, ჯვარი და ანტიმინსი, სამსხვერპლოზე არ უდევთ ხატი და ჯვარი. მღვდლებად აკურთხებენ თორმეტი წლის ბავშვებს. დაუქორწინებელ მღვდლებს რთავენ ცოლის მოყვანის უფლებას. არის შემთხვევა, როცა საერო კაცს კურთხევის გარეშე დააყენებენ მღვდლად. ქართველი ეპისკოპოსები თავად ხელდაუსხმელნი, სხვებს დაასხამენ ხელს მღვდლებად და დაიაკვნებად. ქართველები ამჯერად ნათლობას ასრულებენ არა სამჯერ, არამედ ერთხელ შთაფვლით". (თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ რუსეთი ამ საუკუნეში მსოფლიო საქრისტეანოს ცენტრს წარმოადგენს და იწოდება მესამე სულიერ რომად, ხოლო რუს ღვთისმსახურთა მიერ აღწერილი ტაძრები საქართველოს იმ დედაქალაქში მდებარეობს, რომელიც დედა-ეკლესიის ღერძს წარმოადგენს, მაშინ გასაგებია, სრულიად საქართველოს ეკლესიური ცხოვრება რაოდენ კატასტროფულია! - ლ.რ.).

წუთით ჩავთვალოთ, რომ ყველაფერი საუცხოოდ იყო XVII საუკუნემდე, ანუ, როგორც გვჩვევია საკუთარი თავის დაუნდობელი მოტყუება, დავიჯეროთ, რომ მიუხედავად ნესტორიანელთა, მონოფიზიტთა, გრიგორიანთა, კათოლიკეთა, მუსულმთა და ათასგვარ ურჯულოთა და მწვალებელთა თარეშისა - საქართველოს ეკლესიას დღიდან ქრისტეანობის მიღებისა, ბიწი არ შეხებია!!!.

საგანგებოდ აღვნიშნე - მე-17 ს-მდე!

რატომ?

იმიტომ, რომ მე-17 საუკუნე საკმაოდ ახლოა ჩვენგან და ამ ფაქტებს, რაც ამ პერიოდში მოხდა, ყველაზე უიმედო სკეპტიკოსიც კი ვერ უარყოფს. თავი დავანებოთ თვით ამ პერიოდში არსებულ სავალალო მოვლენებს, როცა საქართველო დასავლეთის ეკლესიის მესვეურებს ევედრება, რათა კათოლიკური დიდი ოჯახის წევრად მიიღონ და როგორც შევთანხმდით, მივიჩნიოთ, რომ ამ დროს საქართველოში ჭეშმარიტი ქრისტეანული ცხოვრება დუღს!

წამით მზერა გადავიტანოთ რუსეთისკენ.

რა ხდება იქ?

რუსეთის ეკლესიაში, რომელიც მესამე სულიერ რომად იწოდება, იწყება განხეთქილება, რაც გამოწვეულია იმით, რომ პატრიარქმა ნიკონმა ის ჭეშმარიტი მართლმადიდებლობა, რომელიც რუსეთმა ბერძნებისაგან მე-10 საუკუნეში მიიღო (ნუ დავივიწყებთ, რომ იმ დროის საბერძნეთი მეორე სულიერი რომია!) - ეკლესიათა ცენტრალიზაციის (ანუ პოლიტიკური!) მიზნით რეფორმატორული, ანუ ერეტიკული სიახლეებით შერყვნა, რის დამადასტურებლადაც თუნდაც ის ფაქტი კმარა, რომ საამისოდ ნიკონი დაეყრდნო ახალბერძნულ საეკლესიო წიგნს "ევქოლოგიონს" (იხ. ბროკჰაუზის ენციკლოპედია, ტომი 2 გვ. 289, 1899 წ.), რომელიც მე-15 საუკუნეში დაიბეჭდა ანათემირებულ კათოლიკეთა სტამბაში და გასაგებია, რაოდენ შერყვნილი, ძველი სწავლების საპირისპირო წესდებანი იქნებოდა იქ თავმოყრილი.

ასე რომ, რუსეთის ეკლესია "რჯულისკანონს" უცებ დასცილდა ასექვსი მუხლით და ამგვარად, მან თავის წიაღში ფართოდ გაუღო ჭიშკარი მსოფლიო საქრისტეანოს მომაკვდინებელ სნეულებას - ერესს. მაგრამ განხეთქილებამ, რომელიც ზემოთ ვახსენეთ, წარმოიშვა ნიკონის მოწინააღმდეგე შტო, რომელმაც არ მიიღო შეთავაზებული რეფორმატორული, ანუ ერეტიკული სიახლენი და ძველმართლმადიდებლობის უცვლელი შენარჩუნება მოითხოვა. სწორედ ეს შტო იწოდება ძველმართლმადიდებლებად, ხოლო ერეტიკული, "ახალი მართლმადიდებლობის" მიმღებნი იწოდებიან ნიკონიანელებად, ანუ ახალმოწესეებად. ოპონენტები იქაჩებიან, რომ ნიკონმა გატარებული რეფორმით თავად რუსულ ეკლესიაში არსებული ცდომილებანი გაასწორაო. თუ ასეა, მაშინ რატომ აღიარა თანამედროვე რუსულმა საპატრიარქო ეკლესიამ 1971 წელს უცხოეთის ქვეყნების წარმომადგენლების წინაშე ნიკონ პატრიარქის მიერ ჩადენილი შეცდომა და რატომ დაამოწმა, რომ ძველი წეს-ჩვეულებანი წმიდაა და გადამრჩენელი, ხოლო ნიკონისა და მეფე ალექსის მიერ გატარებული რეფორმები უკანონოა, რადგან "არ გააჩნიათ არც კანონიკური და არც ისტურიული საფუძველი"? (იხ. ჟურნ. "Церковь" №1. Москва 1992г. აგრეთვე მოსკოვის საპატრიარქოს ჟურნალი. 1971წ. №6, №7).

დავუბრუნდეთ მე-17 საუკუნის საქართველოს. თითქოს ამ ქვეყანას თავისი გასაჭირი აკლდა, ისე შემოიჭრა ნიაღვარივით სწორედ ზემოთნახსენები ნიკონიანურ-ერეტიკული "მართლმადიდებლობა"!

შემოიჭრა ანტონ კათალიკოსის, თავად ნიკონიანურ-რუსული ეკლესიის მიერ "დაბრძენებული ღვთისმსახურის" გარჯითა და მონდომებით! (თუ რა ინტენსიური გადაკეთებები მიმდინარეობდა ქართული საღვთისმსახურო წიგნებისა ანტონის მითითებით, ეს უკვე ცალკე დიდი წერილის თემაა!) (ამ საკითხზე იხ. არქიეპისკოპოს პავლეს ნარკვევი: "ქართული ეკლესიის რუსული ფიზიონომიის შემოქმედი. კათალიკოსი ანტონ I).

შემოიჭრა და ისე ღრმად გაიდგა ფესვები, რომ დღემდე საბრალო ქართველ ერს ეს თავსმოხვეული რუსულ-ნიკონიანური "მართლმადიდებლობა" წინაპრისეული ჰგონია!!! ის კი აღარ ახსოვს, რომ მისმა წინაპარმა მართლმადიდებლობა სწორედ იმ საბარძნეთისგან მიიღო, რომელმაც იგივე ლამპარი რუსეთს გადასცა XI ს-ში!

ჰოდა. თავგზააბნეული ერი იმ წინაპრისეულ, ძირძველ მართლმადიდებლობას, რომელიც დევნილმა სლავებმა შეინარჩუნეს, რუსულ მართლმადიდებლობას ეძახის, ხოლო მართლაც რუსულ-ნიკონიანურ, შერყვნილ მართლმადიდებლობას, რომელიც ფითრივით შემოახვია ანტონ კატალიკოსმა ისედაც დაუძლურებულ, სულისმღაფავ ქართულ ეკლესიას - წინაპრისეულად აღიქვამს!!!

მართლაც თავბრუდამხვევი ტრიუკია, რომელიც მარტოდენ მასონურ მექანიზმს ხელეწიფება!... ხოლო ეს ტრიუკი დასრულდა ნათლობის 50-ე კანონის გაუქმებით და შესაბამისად, ხიროტონიის გაწყვეტით, რის შემდეგაც მომაკვდავი ქართული ეკლესიის გულმა ფეთქვა შეწყვიტა.

ამრიგად, დამეთანხმებით, რომ ქართული ეკლესიის მიცვალება მწარე სინამდვილე გახლავთ.

ცხადია, მიცვალებულ ეკლესიას აღარ ძალუძს ქრისტეანეთა დაბადება, რის შედეგადაც საქართველო, ქრისტეს მეგობრად წოდებული ქვეყანა, სრულიად გაწარმართდა. ყალბმა ნათლობამ, ყალბმა მღვდლობამ, ყალბმა რიტორიკამ ქვეყანა სრული სულიერი და ფიზიკური განადგურების პირას მიიყვანა. მხოლოდ ერთადერთი სასიცოცხლო ძარღვი ფეთქავდა ქრისტეანულ სამყაროში - ეს იყო სლავური ძველმართლმადიდებლური ეკლესია!

შეგახსენებთ, რომ როგორც კი გადასცა საქართველოს ღვთიური ლამპარი, სლავური ძველმართლმადიდებლური ეკლესიამ, თავად უკვე ძალაგამოლეული, მალევე შეისრუტა მსოფლიო მასონურმა მანქანამ (ანუ ეკუმენისტურ მოძრაობაში ჩაება) და ამგვარად, საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესია გახდა არა მარტო ავტოკეფალური, არამედ მსოფლიო საქრისტეანოს ცენტრი. ხოლო მანამდე...

ვიხილოთ როგორ მოხდა უფლის ჭეშმარიტი ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის შექმნა და კურთხევა.

ნათელია, თუ რატომ უბოძა ქართველ ქრისტეანებს უფალმა ათასგვარი განსაცდელის, ძიების და ბრძოლის შემდეგ მაინცდამაინც თბილისის ზღვის ტერიტორია ეკლესიის ასაშენებლად.

თითქოს მისკენ მიმავალი გზაც კი სიმბოლურია - გასხივოსნებული, წვიმიან ამინდშიც კი აღსავსე იდუმალი ფერებით და სინათლით, პირველყოფილი სილამაზით და ხმებით.

სიმბოლურია ისიც, რომ ფერდობზე გადმომდგარი, სპეტაკი ფერის, ბაზილიკური ტიპის ეკლესია უზარმაზარ სივრცეს ზემოდან გადმოსცქერის, როგორც ჭეშმარიტი საჭეთმპყრობელი და მეუფე - ყოველთა და ყოველივესი!

და ბოლოს, ისიც სიმბოლურია, რომ ღვთის მაძებელთათვის ამ ტაძრამდე მისასვლელი გზა ფეხითაც ოლად განილევა, ხოლო ამაოებით დაბანგულთათვის იგი უშორესი და მიუწვდომელია...

უმცირესნი გადარჩებიან! - გვაფრთხილებს წმიდა წერილი.

მაინც როგორ მოხდა ამ ტაძრის შექმნა?

საძირკველი გათხარეს მხოლოდ მონათლულებმა, მათ ვისაც მიღებული ჰქონდა ქრისტეს ბეჭედი. ერეტიკოსი არ გაჭაჭანებულა ტაძრის სიახლოვეს შემდგომაც - მთელი მშენებლობის დროს!

ამის შემდგომ დასვეს რვაკიდურიანი ჯვარი იქ, სადაც უნდა ყოფილიყო საკურთხეველი. ეკლესიის საფუძვლის ჩაყრის სპეციალური ლოცვების წასაკითხად ქართველ ეპისკოპოსთან მეუფე იონასთან ერთად იდგა ფოთის ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის რუსი ეპისკოპოსი - მეუფე ფილარეტი. სამწუხაროდ, არ დავსწრებივარ ამ რიტუალს, მაგრამ გადმოცემის ფონზე ცხადად ვხედავ, თუ როგორ დგას ერთად ორი თეთრწვეროსანი, დიდებული იერის ღვთისმსახური და სთხოვს უფალს კურთხევას და მფარველობას. ლოცვის დასასრულს უეცრად წამოვიდა შხაპუნა წვიმა. მოუმატა, მოუმატა და ბოლოს კოკისპირულად იქცა... ყველა იქ მყოფ, ეპისკოპოსებს, და ტაძრის საძირკვლის კურთხევაზე მოსულ ხალხს წურწურით ჩამოსდიოდათ წყალი თმა-წვერსა და სამოსზე და საკვირველი ისაა, რომ ყოველი მათგანი შეიპყრო ენით აუწერელმა სიხარულმა. როგორც დამსწრენი იხსენებენ, იმ წუთებში, ისინი იმდენად შეიპყრო ნეტარების და სინათლის შეგრძნებამ, რომ გაიფიქრეს, ალბათ ელია წინასწარმეტყველი (რომლის სახელობისაცაა ეკლესია) მოგვცა ნიშანიო!

წვიმამ გადაიღო და მთელი სივრცის გასხივოსნება რაღაც დიდ და დაუტეველ საიდუმლოს ჰპირდებოდა ადმიანებს...

ასე დაიწყო ძველმართლმადიდებლური, ანუ წმინდა ნინოსეული, დავითისეული, თამარისეული ეკლესიის მშენებლობა!

იმარცვლებოდა უმძიმესი შრომით აღსავსე დღეები. მშენებლებს უწევდათ ხშირად რიყეზე ჩასვლა ქვების მოსაგროვებლად, ხოლო ბლოკი მსუბუქი მანქანებით ამოჰქონდათ. ალბათ, რა გაკვირვებით უცქერდა ხალხი ათიოდე ბლოკით დაძეძგილ პატარა მანქანას, რომელიც უკვე მეოცედ მიბობღავდა ქშენით აღმართზე! ეპისკოპოსი იონა სხვებთან ერთად ეზიდებოდა მძიმე ქვებსა და სამშენებლო მასალას და მიუხედავათ იმისა, რომ წელის აუტანელი ტკივილები აწუხებდა, ფიზიკურ შრომას მაინც არ ეშვებოდა. იმ ხანებში, როდესაც საღამოობით მეუფესთან მივსულვარ საქმეზე, იგი იმდენად გადაქანცული იყო, რომ სვენებ-სვენებით წარმოთქვამდა სიტყვებს, თუმცა თვალებიდან ძველებური სიმტკიცე, ნებისყოფა და ძლიერება გამოსჭვივოდა.

და ყოველივეს მიუხედავად - იგულისხმება უსახსრობა, მუშახელის ნაკლებობა, ტრანსპორტის სიმცირე - ეკლესია მაინც აშენდა!

აშენდა გასაოცრად მცირე დროში. სწორედ ტაძრის დასრულებისას მარტვილიდან ჩამოდის ახალგაზრდა კაცი, ჯამბულ თოდუა, რომელიც ნათლობის შემდგომ იწოდება ესაიად, ხდება მორჩილი და ამის შემდგომ მოხატავს ტაძარს. იგი აქვე რჩება საცხოვრებლად. ესაია ერიდება ლაპარაკს, აქტიურობას, ცდილობს შეუმჩნეველი იყოს. იყო დრო, როდესაც ესაია სრულიად მარტო რჩებოდა ღამღამობით ტაძრის დასაცავად. ყველას, ვინც ტაძრის ადგილ-მდებარეობა იცოდა, უკვირდა ესაიას სიმამაცე და სულიერი სიმშვიდე. ჭეშმარიტად უფალი თავად ირჩევს თავის ღირსეულ ცხოვართ!

და აი, დადგა ეკლესიის კურთხევის საზეიმო ჟამი...

მაგრამ მანამდე ორიოდე სიტყვა თავად ეკლესიის იერ-სახეზე.

ესაა ბაზილიკური ტიპის ეკლესია, სადაც შესასვლელშივე ცალკეა გამოყოფილი კათაკმეველების სადგომი ადგილი - განსხვავებით ნიკონიანური ეკლესიებისგან, სადაც კათაკმეველები და მონათლულებიც ერთად დგანან და "ლოცულობენ". თუმცა აქ გასაკვირი არაფერია, თუ გავიხსენებთ იმას, რომ ნიკონიანურ ეკლესიებში ე.წ. "მონათლულების" გვერდით ხშირად იხილავთ სხვადასხვა სახის მწვალებლებს, გრიგორიანული იქნება იგი, კათოლიკე თუ რომელიმე სექტის წარმომადგენელი. არც რომელიმე ამათგანის "ზიარებაა" უცხო ნიკონიანური ეკლესიისათვის. აქედან გამომდინარე, ეს ეკლესია ერეტიკოსებთან და მწვალებლებთან "ძმურად" ხელჩაჭიდებული, რა თქმა უნდა, "არ იკადრებს", რომ ისინი ცალკე გამოყოფილ ადგილას და მითუმეტეს, სულაც ეკლესიის გარეთ აყურყუტოს...

ძველმართლმადიდებლური ეკლესია კი უმკაცრესი მოთხოვნით იცავს წესს: - ქრისტეანების გარდა ეკლესიაში შესვლის უფლება არავის აქვს! კათაკმეველები დგანან შემოსასვლელში, მათთვის გამოყოფილ ადგილას, ხოლო ერეტიკოსები და მწვალებლები, აგრეთვე წარმართნი, რომელთაც ქრისტეს ჭეშმარიტი ბეჭდის მიღბა სურთ, კათაკმეველების მიღებამდე დგანან ეკლესიის მიღმა, ეზოში! ხოლო თუ მოხდა შემთხვევა და ერეტიკოსი თვითნებურად შემოვიდა ეკლესიაში, ეკლესიის გაწმენდის რიტუალი აღსრულდება.

მეორე ნიშანი, რომელიც განასხვავებს ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიას ნიკონიანური ეკლესიისგან, რვაკიდურიანი ჯვარი გახლავთ. იგი აღმართულია ეკლესიის თავზე, შემოსასვლელთან და საკურთხევლის თავზე - როგორც სიმბოლო იმისა რომ ეკლესიის თავი არის ქრისტე. აქ უნდა საგანგებოდ ავღნიშნოთ, რომ ჯვრები განსხვავდება შინაარსობრივი მნიშვნელობით. არსებობს ნინოს ჯვარი, ოთხკიდურიანი ჯვარი, მაგრამ რვაკიდურიან ჯვართან, რომელზეც მაცხოვარი იყო გაკრული, არ შეიძლება ამ კანონიკური ჯვრების გაიგივება, თუმცა მათ თავისი პატივი ეგების!

ჩვენ ვახსენეთ "კანონიკური ჯვარი". რაკი ჯვრის სახეობა კანონიკურობის დაზუსტებას ითხოვს, თავისთავად ცხადია, რომ არსებობს არაკანონიკური ჯვრებიც!

და არა მარტო ჯვრები!

არსებობს მასონური კვერთხები, გერბები, დროშები, ნიშნები... დაინტერესებულ პირს ამის შესახებ შეუძლია წაიკითხოს იოანე-იონას წიგნში - "რა უნდა ვაკეთოთ", სადაც დოკუმეტებისა და ფოტოების დართვით არის გაშუქებული დღევანდელი მსოფლიოს შემზარავი სინამდვილე.

მესამე ნიშანი, რომელიც ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიიას განასხვავებს ნიკონიანურისგან, არის ის, რომ მისი ყოველი წერტილი მკაცრადაა დაცული მასონური ხატებისა და ნიშნებისგან! ხოლო ნიკონიანურ ეკლესიებში, (კერძოდ, დიდუბის, ქაშვეთის, სიონის, სამების და სხვა) არსებული მასონური ხატების ფოტოპირები შეგიძლიათ ნახოთ წიგნის "რა უნდა ვაკეთოთ" 604-606 გვერდებზე. ზედმეტი არ იქნება აქვე გავიხსენოთ მეუფე იონას ციტატა: - "მასონური სამკუთხედებით დამშვენებული ხატების წინაშე მლოცველი ნებსით თუ უნებლიეთ ხდება თვით ეშმაკის - "ქვეყნის დიდი არქიტექტორის" სახელისა და ყოვლისმჭვრეტელი თვალის თაყვანისმცემელი, რამეთუ კარგად ვიცით, რომ მასონთა სალოცავი ხატია თვალიანი სამკუთხედი. რა საერთო აქვს ქრისტესთან ბელიარს? ვინ მიუჩინა ამ ნიშანს ადგილი ქრისტეს გვერდით?"

მეოთხე ნიშანი, რომელიც ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიას ნიკონიანური ეკლესიისაგან განასხვავებს, არის წმ. ტრაპეზის მორთულობა და საკურთხევლის მოწყობილობა. ცნობილია, რომ ნიკონიანელებმა ეს წესები დაარღვიეს, ანუ საკურთხეველი განძარცვეს, თუმცა ეს საკითხი სპეციალური მსჯელობის საგანია და მასზე ყურადღებას ამჟამად აღარ შევაჩერებთ.

მეხუთე განმასხვავებელი ნიშანი გახლავთ საეკლესიო ჩაცმულობა. ასევე ნიკონიანურ ეკლესიაში, დიდი ხანია მასონური ორგველიანი სამწყემსმთავრო კვერთხი ფიგურირებს (გამოსახულება სიმბოლურად ასეთია: ორი პირდაღებული გველი შთანთქმას უპირებს ჯვარს!).

ეს - რაც შეეხება ეკლესიის გარეგნულ იერსახეს!

აი, ამ ეკლესიის კურთხევა უნდა მომხდარიყო იმ ღვთივკურთხეულ დღეს - 1995 წლის 5 აგვისტოს.

ჩამობრძანდა ფოთის ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის ეპისკოპოსი მეუფე ფილარეტი მრევლის დიდი ნაწილით.

ტაძრის კურთხევა დაიწყო მწუხრიდანვე - ღამისთევითი ლოცვით. იმისათვის, რათა გაიოლდეს ამ მოვლენის გააზრება, მკითხველს შევახსენებ, რომ იმის შემდგომ, რაც მეუფე იონამ პერმის ეპისკოპოს ლეონტისაგან მიიღო ხელდასხმა, ეს უკანასკნელი მალე საბედისწერო შეცდომის მსხვერპლი ხდება და ამით რუსეთი, როგორც მესამე სულიერი რომი, ამთავრებს თავის ისტორიას.

ღვთიური ლამპარი გადაინაცვლებს საქართველოში!

მაგრამ ადგილი, სადაც ღვთიურ ლამპარს არსებობა ძალუძს - არის ჭეშმარიტი ეკლესია, რომელსაც მფარველი ანგელოზი გააჩნია!

სწორედ ეს გახლდათ იმ დიდებული რიტუალის მიზეზი, რომელიც აღასრულა ორმა მაღალი ხარისხის ღვთისმსახურმა - თბილისის ეპისკოპოსმა მეუფე იონამ და ფოთის აწ გარდაცვლილმა ეპისკოპოსმა - მეუფე ფილარეტმა.

მეუფე ფილარეტის ღრმა მოხუცებულობას თუ გავიხსენებთ (მაშინ იგი ოთხმოც წელს იყო გადაცილებული), მაშინ მით უფრო საკვირველია ის მხნეობა და გამძლეობა, რაც გამოუვლენია მაცხოვრის ამ ჭეშმარიტ მონას საქართველოს ეკლესიის გაცოცხლებისათვის გაწეულ ღამისთევებში. ამჟამად მეუფე ფილარეტი მისთვის ჩვეული გულმხურვალე ლოცვითა და ცრემლებით აღასრულებდა ეკლესიის კურთხევის რიტუალს, ხოლო მისი შემხედვარე ღამისთევით მოქანცული რიტუალის მონაწილენი თავს სისუსტის წამიერად გამოვლენის უფლებასაც კი ვერ აძლევდნენ.

და წამისწამად ელოდებოდა ბრწყინვალე ანგელოზი ღვთის ნიშანს, რათა მიცვალებული ლაზარეს - ეკლესიის გული აეძგერებინა მისი ფრთებით მისხურებულ ღვთიურ მადლს.

კურთხევის რიტუალში არის ერთი საინტერესო მომენტი, რომელიც ცალკე ყურადღებას იმსახურებს. უკვე გამთენიისას, როცა ჯერ კიდევ არაა გაფანტული სიბნელე, ეპისკოპოსები გარეთ გადიან მრევლითურთ ლიტანიობაზე და ეკლესიაში რჩება მარტო ერთი კაცი, რომელსაც ევალება ტაძრის შუაგულში, სპეციალურ ჭურჭელში მოაფრქვიოს საკმეველი და მისგან წარმოქმნილი სურნელებით აღავსოს ეკლესია.

ვინ იყო ეს კაცი? ვისზე შეჩერდა არჩევანი?

იგი გახლდათ ავთანდილ (პიმენ) ხორავა, რომელიც სულ მალე შეიმოსა სამღვდელო ჩინით, მისი მონაყოლის ფონზე იკვეთება შემდეგი სურათი: პიმენი აფრქვევს ჭურჭელში საკმეველს, ხოლო ტაძრის გარშემო, მზის მოძრაობის მიმართულებით, გალობით მიემართება პროცესია; წინ მიდიან მრევლის წევრები, რომელთაც უპყრიათ ჯვარი, ხატები და ბაირაღები, შემდეგ მოჰყვებიან ეპისკოპოსები, ხოლო ბოლოს მისდევ მრევლი. და აი კართან ჩერდებიან ეპისკოპოსები და ხმამაღლა მიმართავენ ეკლესიაში მყოფს:

- აღახუენით ბჭენი თქუვენნი, მთავარნო და აღახუენით ბჭენი საუკუნენი და შევიდეს მეუფე დიდებისაი!

პასუხად ისმის:

- უფალი ძალთაი თავადი არს მეუფე დიდებისაი!

მკითხველს, ალბათ გაახსენდა დავით წინასწარმეტყველის ოცდამესამე ფსალმუნი... პროცესია აგრძელებს შემოვლას. იგი სამჯერ უნდა აღსრულდეს. აქვე ავღნიშნათ, რომ ნიკონიანურ ეკლესიაში ტაძრის გარშემო შემოვლა ხდება ერთხელ და ისიც მზის საწინააღმდეგო მიმართულებით, რის გამოც რიტუალის ადრესატად იგულისხმება ის, ვინც ჭეშმარიტების გაუკუღმართების დიდოსტატია - სატანა!

აქ კი მზის მოძრაობის მიმართულებით (რაც სიმართლის გზის, ქრისტეს მიმდევრობის ნიშანია) მიმდინარეობს მოძრაობა; და აი ბოლო, მესამე შემოვლაა, პროცესია გალობით უახლოვდება შესასვლელს და შესდგება. წამიერი დუმილი. თითქმის ზეცაში მოზეიმე ანგელოზებიც კი გაირინდნენ. პიმენი სუნთქვაშეკრული შეჰყურებს კარს და აი, გაისმის ძლიერი ხმა:

- აღახუენით ბჭენი თქუვენნი, მთავარნო და აღახუენით ბჭენი საუკუნენი და შევიდეს მეუფე დიდებისაი!

- ვინ არს მეუფე ესე დიდებისაი? - ისმის ტაძრიდან.

- უფალი ძალთაი თავადი არის მეუფე დიდებისაი!

ფართოდ იღება ტაძრის კარი და როგორც ოქროსფერი სასანთლეები, ისე შემოენთებიან ეპისკოპოსები გალობითა და საკმევლის კმევით, ხოლო მრევლი თითქოს მაღლიდან დაშვებულ ჩანჩქერს ჰგავს მოკიაფე სანთლების ტევრში...

პიმენის სიმბოლურად სწორედ მაშინ ენიშნა თავისი მომავალი სამღვდელო მისია.

გათენებისას დასრულდა ლიტურგია.

ეს იმას ნიშნავდა, რომ იმ წუთიდან საქართველოს ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიას მოევლინა მფარველი ანგელოზი! რომ იმ წუთიდან აქ აღვლენილ ლოცვას უფალი სასმენელს მიაპყრობდა! რომ მიცვალებული ლაზარეს - ქართული ეკლესიის გულმა დაიწყო ძალუმი სასიცოცხლო ფეთქვა!

ჭეშმარიტი ხელდასხმა და ჭეშმარიტი ტაძარი - აი, ის ორი უკვდავების წყარო, რომელსაც ერთობლივად შეეძლო უკვე დიდი ხნის წინათ განრიდებული მფარველი ანგელოზის დაბრუნება და ლაზარეს გულის აძგერება - აღდგინება.

ამ ჯერჯერობით იდუმალ, მაგრამ არსით მკაფიო მოვლენას, ცხადია, ყველაზე მკვეთრად ეპიოსკოპოსები აღიქვამდნენ.

ორივე ტიროდა.

მეუფე იონა დაემხო და მეუფე ფილარეტის ფერხთ ემთხვია.

ამის შემდგომ რუსი მრევლი დაემხო მეუფე იონას წინაშე და მისგან აიღო კურთხევა. ეხლა უკვე არა მხოლოდ ეპისკოპოსები, არამედ თითოეული იქ მყოფი ვერ იკავებდა ცრემლს.

მეუფე იონამ მიულოცა მრევლს ის მოვლენა, რომ ქართულ ეკლესიაში საუკუნეების შემდგომ პირველად აღევლინა ლიტურგია! ხოლო მეუფე ფილარეტის სიტყვებით, ღვთისმშობლის წილხვდომილ ქვეყანაში დაბრუნდა ის ჭეშმარიტი მართლმადიდებლობა, რომელიც ამ დიდებულ ქვეყანას რუსეთზე ბევრად ადრე გააჩნდა!

ასე დამთავრდა საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის კურთხევის რიტუალი.

ფეთქავდა ლაზარეს გული!

იმ დღიდან მას აღარ ერქვა მიცვალებული!

როგორ გაახილა თვალი ლაზარემ

ეკლესიის კურთხევის შემდგომ ღვთისმსახურების მთელი სიმძიმე, იქნებოდა ეს წირვა, ნათლობა, ზიარება, ზეთისცხება თუ ქორწინება - ერთად დააწვა მხრებზე მეუფე იონას. ღვთით მინიჭებული ულევი ენერგიის წყალობით იგი ყოველივეს ასწრებდა, მაგრამ მიზანი - სამჩინიანი იერარქიის აღდგენა მისაღწევი იყო! და აი, ქრისტეანულ არენაზე გამოჩნდა კაცი, რომელმაც მღვდლობის მძიმე ჯვარი იკისრა. როგორც მკითხველი ხვდება, ეს იყო ავთანდილ ხორავა. ორიოდე სიტყვა მის პიროვნებაზე. რადგან მიუხედავად იმისა, რომ მეუფე პავლე საამისოდ თავს უღირსად თვლის, საქართველომ უნდა იცოდეს ჭეშმარიტი მღვდლობის ჩინის მქონე ადამიანის ბიოგრაფია. რადგან თხრობა წარსულს შეეხება მას ნათლობის სახელით მოვიხსენიებ.

როდესაც გალი დაეცა, პიმენი თავისი ოჯახით თბილისში გადმოვიდა და იმ დროიდან სისტემატურად ვხედავდი მეუფე იონას სახლში. დანახვისთანავე ვიგრძენი ამ ადამიანისადმი ქრისტესმიერი სიყვარული და სითბო, სიხარულს განვიცდიდი, როდესაც ვხედავდი დღის ნებისმიერ დროს მეუფე იონასთან-მუდამ ძველისძველ წიგნებში თავჩარგულს და დაფიქრებულს, ვგრძნობდი, რომ იგი არა მარტო შინაგანად ძლიერი და მართალი ადამიანი იყო, არამედ მკვეთრად გამორჩეული გონიერების მქონეც, რასაც მისი სხარტი, ლოგიკური მეტყველება და დაკვირვებული გამოხედვა ადასტურებდა.

პიმენი გალში დაიბადა და გაიზარდა. თბილისის სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ ისევე გალში დაბრუნდა. ეს ის დროა, როცა აფხაზეთში მღელვარება იწყება. სოხუმში გაფიცვები და მიტინგებია. პიმენიც მუდამდღე იქაა. ახლოვდება ცხრა აპრილი. სოხუმში დაგეგმილია დიდი მიტინგი. მონაწილეობის მისაღებად გალიდან იპარება ჯგუფი 12-15 კაცის შემადგენლობით. ყველა ტრანსპორტი ბლოკირებულია, ამიტომ მიდიან ლიანდაგზე ფეხით. გამოცხადებულია განგაში ამ ჯგუფი გამო. ცდილობენ როგორმე შეაჩერონ და გადააფიქრებინონ წასვლა. აჩიგვარაში გზას გადაუკეტავენ. მაშინ ყველანი ლიანდაგზე სხდებიან. მათკენ მატარებელი დაიძვრება. უკიდურესად დამუხტული წუთებია. ბიჭებს მიაჩნიათ, რომ ახლა ადგომა სამშობლოს ღალატის ტოლფასია და პირქუშად შესცქერიან მათკენ მომავალ მატარებელს. იგი ჩერდება მათგან ერთი მეტრის დაშორებით. ადგილიდან არავინ დაძრულა! ეს უკვე გამარჯვება იყო, თუმცა პიმენს შემდგომ მიაჩნია, რომ მაშინდელი თავგანწირვა თვითმკვლელობას ნიშნავდა ქრისტეანეული თვალსაზრისით. მეორე დღეს, ცხრა აპრილს, იგებენ თბილისში დატრიალებული ტრაგედიის შესახებ. ამასთან დაკავშირებით გიორგი ჭანტურიას, პიმენ ხორავას, მერაბ ხუბუტიას, მამუკა გვაძაბიას და სხვათა თაოსნობით ხორციელდება დიდი მასობრივი მსვლელობა გალიდან ილორის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიამდე. ფეხით მიემართება ასზე მეტი ადამიანი ტრანსფარანტებითა და ლოზუნგებით - "გაუმარჯოს თავისუფალ საქართველოს!". ილორის ეკლესიაში გადაიხდიან დაღუპულთა მოსახსენებელ პანაშვიდს. ამის შემდგომ გალში ყალიბდება სხვადასხვა პარტია. პიმენი შედის ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის საბაზისო ორგანიზაცია - "IV დასში", რადგან მოსწონს მისი პროგრამა - ბრძოლა თეოდემოკრატიული სახელმწიფოსთვის და მართლმადიდებლური ეკლესიის პრიორიტეტის აღიარება. ამ პარტიის რაიონულ ბიუროში პიმენი სათავეში უდგას რელიგიის საკითხებს. მისი თაოსნობით აღადგენენ და ასუფთავებენ საწყობად გადაკეთებულ ეკლესიებს, აგრეთვე იბრძვის იეღოვას მოწმეთა წინააღმდეგ, ატარებს ლექციებს სხვადსხვა სოფლებში.

ერთ დღეს, სოხუმში, ბიძაშვილთნ სტუმრობისას, გაზეთების გროვაში პოულობს "ღვთიური გზის" პირველ ნომერს, რომელიც პიმენზე შოკისმაგვარ შთაბეჭდილებას ახდენს. მალე პარტიის საქმესთან დაკავშირებით უხდება თბილისში ჩამოსვლა, სადაც წააწყდება გაზეთ "წიგნის სამყაროში" გამოქვეყნებულ ზურაბ ნარმანიას რეცენზიას მურთაზ ჩახავას წიგნზე - "ერი, ღმერთი და კანონი". ეს წერილიც დიდ ზეგავლენას მოახდენს პიმენზე და იგი ამის შემდგომ უკვე ფხიზლად ადევნებს თვალს პოლემიკას. არ გამორჩება "ღვთიური გზის" მეორე და მესამე ნომრის გამოსვლა და საბოლოოდ ასკვნის, რომ გალში უნდა დაარსდეს არა ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია, არამედ ძველმართლმადიდებელთა საღვთო კავშირი.

თითქოსდა საგანგებოდ, კისლოვოდსკში დროებით ჩასული რადიოთი ისმენს გადაცემას ძველმართლმადიდებელთა შესახებ და პირველად გრძნობს, რომ რუსები, რომელთადმი აქამდე გულგრილი იყო, უკვე ორ შტოდ დაიყო. ერთ შტოს განეკუთვნებოდნენ სწორედ ის რუსები, რომელთა თავგანწირვამაც პატრიარქ ნიკონს არ დაუთმო ძირძველი მართლმადიდებლობის განადგურება. პიმენი სასწრაფოდ უკავშირდება თბილისში ზურაბ ნარმანიას, რომლის კეთილშობილება და ინტელექტი პიმენს ძალიან ახარებს და ზურაბის საშუალებით ხვდება თავად მურთაზ ჩახავას. შეხვედრა დაუვიწყარია. მასპინძელი მამაშვილურად იკრავს გულში პიმენს. შემდეგ ბრუნდება გალში, თავს ანებებს ყოველგვარ პოლიტიკას და თვლის, რომ სახელმწიფოს გადაარჩენს მხოლოდ და მხოლოდ ძირძველი მართლმადიდებლობის აღდგენა და, რომ, სხვა დანარჩენი - უაზრო და ამაო ფართიფურთია!

1991 წლის იანვარში პიმენ ხორავა აყალიბებს გალის ძველმართლმადიდებელთა საღვთო კავშირს. მიდის აფხაზეთის სამინისტროში და "საღვთო კავშირს" ატარებს რეგისტრაციაში ოფიციალურად, იღებს ნებართვას ბანკში ანგარიშის გახსნის თაობაზე, აქვს წესდება, ბეჭედი და შტამპი. ამის შემდგომ სისტემატურად დადის სხვადასხვა სოფლებში და განსაკუთრებით კი იქ, სადაც ძლიერი იეღოვისტური სექტები მოქმედებენ. ქადაგებს და პარალელურად აქვეყნებს რელიგიური წერილების სერიას გაზეთ "გალში", რისთვისაც დღემდე მადლობელია მისი რედაქტორის, ნატო კორსანტიასი. ამის გარდა გალის პირველ საშუალო სკოლაში ასწავლის საღვთო სჯულს, სადაც სხვა საკითხებთან ერთად ბავშვებს უხსნის, რომ მართებულია ორი თითით პირჯვრისწერა და არა სამი თითით.

მალე თბილისში ეწყობა შეხვედრა საპატრიარქოსა და განათლების სისტემის ინიციატივით, სადაც მიწვეულნი არიან საღვთო სჯულის მასწავლებლები. ამ შეხვედრას ესწრებიან საპატრიარქოს წარმომადგენლები, მათ შორის - პრიტოპრესვიტერი გიორგი გამრეკელი. პიმენი ხორავა გამოდის სიტყვით და განაცხადებს, რომ ცდომილებაა სამი თითით პირჯვრისწერა და რომ არ შეიძლება ბავშვებს ვასწავლიდეთ ერესს! დარბაზში მძაფრი რეაქციაა. ისმის ყვირილი: - "ჩვენ აქ საპოლემიკოდ არ მოვსულვართ!" გ. გამრეკელი კი იმოწმებს "ძველმართლმადიდებელთა მამხილებელ" ე. ჭელიძის წიგნს. პიმენი პასუხობს, რომ უკვე მზადაა მეუფე იონას ნაშრომი, რომელშიც ჩანს, რომ ჭელიძის ბრალდებები ყალბია! დარბაზი განგაშებს! გამოდიან ახალგაზრდები, რომლებიც ხმისჩახლეჩამდე მოითხოვენ ძველმართლმადიდებელთა გასახლებას საქართველოდან. პიმენი გ. გამრეკელს ეუბნება, რომ მასთან, მასთან როგორც მოუნათლავთან კამათი დღეს-დღეობით უშედეგოა და სტოვებს აყაყანებულ დარბაზს. მას გამოჰყვება რამდენიმე ადამიანი, რომლებიც ეუბნებიან, რომ გრძნობენ მის სიმართლეს და ეთანხმებიან...

პიმენი კვლავ აგრძელებს გალში მოღვაწეობას, თუმცა სტოვებს სკოლას, რათა მისი მიზეზით სკოლის დირექციას უსიამოვნება არ შეემთხვას. ხშირი კონტაქტები აქვს მეუფე იონასთან, თუმცა გულის სიღმეში არ სჯერა მისი წინათგრძნობა იმის შესახებ, რომ სულ მალე აფხაზეთიდან დედაბუდიანად გამორეკავენ ქართველებს. მაგრამ მოვლენები უეცრად კატასტროფული სისწრაფით დატრიალდება და პიმენი თავის ოჯახთან ერთდ ძლივს გააღწევს აწიოკებული გალიდან, ახერხებს მარტო რელიგიური წიგნების (ისიც ნაწილის!) წამოღებას, ხოლო მოგვიანებით შეიტყობს, რომ მისი სახლი გადამწვარია...

პიმენ ხორავას ოჯახი მკვიდრდება თბილისს, სადაც ხდება მისი ცხოვრების საბოლოო გარატეხა - შემდგომ აღკვეცა ბერად, კურთხევა მღვდლად და ცხოვრება მარტოდენ უფლისათვის.

ესაა პიმენის, დღეს უკვე მეუფე პავლეს პიროვნების ნაჩქარევი მონახაზი, მაგრამ ამ მცირეოდენი შტრიხიდანაც აშკარად ჩანს, რომ ამ სულით ძლიერ, გულმართალ და ჭკვიან ღვთისმსახურს მართლაც ძალუძს უფრო ჭეშმარიტი მეგობრობა, სამწყსოს ღირსეული მოძღვრობა და ორივესათვის საკუთარი სისხლის დაუფიქრებლად დაღვრა!

ხელდასხმები თითქმის ერთ კვირას მიმდინარეობდა. ფოთიდან ჩამობრძანდა მეუფე ფილარეტი, რომლის მონაწილეობით ჩატარდა ყოველი რიტუალი, მეუფე ფილარეტმა ისურვა, რომ პიმენისა და მამა გრიგოლისთვის ხელდასხმები მღვდლობასა და დიაკვნობაზე მიეცა მეუფე იონას.

და ერთ დღეს წირვაზე მისულთ თვალწინ დიდი ხნის ნანატრი სურათი გადაგვეშალა. ეპისკოპოსების გვერდით იდგა ოქროსფერი მანტიით შემოსილი ქართველი მღვდელი - მამა პავლე. მალე საკურთხევლის კარები გაიღო და გამოვიდა ვერცხლისფერ სამოსიანი დიაკვანი - მამა გრიგოლი. ამ ახალგაზრდას, რომელიც მუდამ მდუმარედ და მორჩილად იდგა-ხოლმე ეკლესიაში, თურმე დიდი ხანია გადაწყვეტილი ჰქონდა ღვთისმსახურებისათვის მიეძღვნა თავისი ცხოვრება. ნიჭიერ და კეთილშობილ ვაჟს (წარმატებით დაამთავრა პოლიტექნიკური ინსტიტუტი) მიაჩნდა, რომ ამქვეყნად ცხოვრება მარტოდენ უფლისთვის ღირს. გულთამხილავმა უფალმაც აღუსრულა სურვილი და იგრძნობა, რომ მამა გრიგოლის სული აღსავსეა სიმშვიდითა და სიხარულით. მისი დღე-ღამეული ცხოვრება მთლიანად ღვთისმსახურებას და ლოცვას ეძღვნება, რასც სასოებით იზიარებს მისი ერთგული მეგობარი მეუღლე - მართა.

რაც შეეხება დიაკვნებს, გიორგი გიგაშვილს, ზოსიმე მაჩაბელს, მედავითნე მამუკა ცენტერაძეს, მნათე მანუელ გოჩიტაშვილს და მესანთლე ათანასეს (გიორგის), ამ ჩუმი, მორჩილი ადამიანების სულიერება თუნდაც მხოლოდ იმით გამოირჩევა, რომ უღირსად მიაჩნიათ თავი იმ მცირეოდენი სამსახურისთვისაც კი, რომელსაც აღასრულებენ ეკლესიაში. ისინი სიხარულით და მოწიწებით მსახურებენ ეკლესიაში და ამ მოწიწებაში იგრძნობა, თუ რაოდენ უყვართ უფალი...

ამრიგად, ქართველი ღვთისმსახურის, მეუფე იონას ხელდასხმით აღდგა საუკუნეების მანძილზე დაშლილი სამჩინიანი იერარქია ქართულ ეკლესაში!

არანაკლებ გასაოცარია ის ფაქტი, რომ მეუფე იონას წილად ხვდა ქართული ეკლესიისათვის სწორედ იმ ეპისკოპოსის, ნიკოლა პოზდნევის მიერ ნაკურთხი ანტიმინსი (ელია წინასწარმეტყველის სახელობისა!), რომელმაც აღუდგინა სამჩინიანი იერარქია სლავ ძველმართლმადიდებლებს!

ეს უკვე ცალკე წერილის თემაა, მაგრამ რათა მკითხველი არ დაიბნეს, მოკლედ აღვნიშნავ: - რეფორმატორული ეკლესიისაგან დევნილი და ნაწამები სლავი მართლმადიდებლების უკანასკნელი ეპისკოპოსი, რომელიც მოკლეს, იყო პავლე კოლომენსკი. დროთა განმავლობაში ნიკონიანური ეკლესიიდან მათკენ გამოქცეულ მღვდელმსახურებს ძველმართლმადიდებლები იღებდნენ მეორე ჩინით და ამგვარად ინარჩუნებდნენ საეკლესიო ხარისხს, რის გამოც იწოდებოდნენ ბეგლოპოპოვცებად. ასე გრძელდებოდა 1923 წლამდე. 1923 წელს თავად ეპისკოპოსმა, ნიკოლა პოზდნევმა აღიარა ძველმართლმადიდებელთა სიმართლე და ინება გადმოსვლა. სწორედ მან აღადგინა სამჩინიანი იერარქია, ხოლო მისი ნაკურთხი ანტიმისი ინახებოდა მეუფე ფილარეტთან.

ამრიგად, მეუფე იონას ერთ-ერთი დიდი მიზანი - სამჩინიანი იერარქიის აღდგენა აღსრულდა!

ეს კი იმას ნიშნავს, რო გაცოცხლებულმა ქართულმა ეკლესიამ თვალი გაახილა!

გავიხსენოთ სახარების ერთი ეპიზოდი:

- ლაზარე, გამოდი! - ბრძანებს უფალი.

და გამოდის აკლდამიდან გაცოცხლებული ლაზარე...

მაგრამ რა მოხდა მანამდე, სანამ ლაზარე გამოჩნდებოდა აკლდამის შესასვლელში?! მანამდე - ჯერ ლაზარეს გულმა დაიწყო ფეთქვა, ისევე როგორც ქართული ეკლესიის გული აძგერდა ქიროტონიის მოპოვებითა და ტაძრის კურთხევით!

შემდეგ თვალები გაახილა ლაზარემ, ისევე, როგორც თვალისჩინი დაუბრუნდა ქართულ ეკლესიას სამჩინიანი იერარქიის აღდგენით!

ბოლოს კი - წამოდგა ლაზარე და გამოვიდა გაოგნებული ხალხის წინაშე, ისევე როგორც სულ მალე გამოვა მსოფლიო საქრისტეანო ასპარეზზე საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესია! და როგორც გაცოცხლებულმა ლაზარემ დაანახა ხალხს უფლის ძალა და დიდება, ასევე მისი სინონიმი - ქართული ძველმართლმადიდებლური ეკლესია წარმოჩნდება ქრისტეანული სამყაროს განმაფხიზლებლად და ბოლო სახარების მქადაგებლად - მეორე მოსვლამდე!

უყვარდა ქრისტეს ლაზარე!

ამიტომაც სხივოსნობს ასე ძალუმად წმიდა ანგელოზის წინასწარმეტყველება დედა-ღვთისმშობლისადმი:

- ნუ გეშინია, შენი წილხვდომილი ქვეყანა ბოლო ჟამს განათდეს!!!

__________________________

მეორე ნაწილის დასასრული (დასაწყისი - ნაწილი პირველი)