აპოლოგეტიკა - გზა - მართლად სავალი. II. დასკვნა - oldorthodox

არქიეპისკოპოსი პავლე (ხორავა)

გზა - მართლად სავალი

ნაწილი II

გრანდიოზული დივერსია

17-ე საუკუნის რუსეთის საეკლესიო რეფორმის მიზეზები და შედეგები მსოფლიო მართლმადიდებლობისთვის.  
ძველმართლმადიდებლობის დოგმატურ-კანონიკური და ისტორიულ-ლიგურგიკული გამართლება

მკითხველო, წინამდებარე წიგნი, რომლის ინტერნეტ-ვერსიასაც ჩვენს ოფიციალურ საიტზე გთავაზობთ, მართლმადიდებლური სარწმუნოების საძირკვლის გამაგრების, შენთვის ჭეშმარიტი ქრისტეანული გზის ჩვენებას ისახავს მიზნად. აქ თავმოყრილია დიდძალი კვლევითი მასალა, რომელიც ეხება დოგმატიკის, ლიტურგიკის, ეკლესიის ისტორიის და ესქატოლოგიის სფეროებს. წიგნი მდიდარია ფაქტობრივი და დოკუმენტური მასალით და მოიცავს პერიოდს I საუკუნიდან ვიდრე XXI საუკუნემდე. ავტორი გვაძლევს ნათლისღების საიდუმლოს, სხვადასხვა ლიტურგიკული წეს-ჩვეულების, 17-ე საუკუნის საეკლესიო რეფორმისა და მისი შედეგების შემჭიდროებულ, მაგრამ ამავე დროს ღრმა ანალიზს.

წიგნში მხილებულია ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის წინააღმდეგ მიმართული ცილისწამებებისა და ბრალდებების უსაფუძვლობა; ავტორის მიზანია, ჭეშმარიტების ერთგულ ყოველ ქრისტეანს მიუთითოს გზა მართლად სავალი. იმის გასარკვევად, რომ ეს გზა სწორედ ძველმართლმადიდებლურ ქრისტეანობასთან მიდის, არა მარტო აქ მოტანილი საეკლესიო წესებისა და სხვადასხვა მოვლენის განმარტება დაგეხმარება, არამედ კრებულში თავმოყრილი სადისკუსიო მასალებიც დიდად წაგადგებგა და ორ მოპაექრე მხარეს შორის მტყუან-მართლის გარჩევაც არ გაგიჭირდება.

წიგნის პირველი ნაწილი ეძღვნება ნათლისღების საიდუმლოს, მისი შესრულების კანონიკურ და არაკანონიკურ ფორმებს; მეორე ნაწილი - 17-ე  საუკუნის რუსეთის საეკლესიო რეფორმას და მის შედეგებს როგორც საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიისთვის, ასევე მსოფლიო მართლმადიდებლობისთვის; მესამე ნაწილი კი მთლიანად ეძღვნება ეკლესიის უძლეველობას.

ჭეშმარიტი ქრისტიანული სიყვარულით უძღვნის ამ წიგნს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის არქიეპისკოპოსი პავლე (ხორავა) წმიდა სარწმუნოების გზაზე შემდგარ ყოველ მართლმადიდებელს.

წიგნი გამოიცა ძველმართლმადიდებელ ქრისტეანთა შემოწირულობით.

შინაარსი

დასკვნა

ამრიგად, როგორც მკითხველი თავადვე მიხვდებოდა, ნაშრომის მეორე ნაწილი მთლიანად მიეძღვნა 17-ე საუკუნის რუსეთში განხორციელებულ საეკლესიო რეფორმას და მის სამწუხარო შედეგებს, რამაც, თავისთავად ცხადია, გავლენა იქონია საქართველოს მართლმადიდებლურ ეკლესიაზეც.

ანტონ I-ის კათალიკოსობის დროიდან, იეზუიტების ფარული წაქეზებით, საქართველოშიც ხორციელდება საეკლესიო რეფორმა, რომელსაც ქყვენისა და ეკლესიისთვის სავალალო შედეგები მოაქვს: უქმდება საქართველოს მართლმადიდებლური ეკლესიის დამოუკიდებლობა (ავტოკეფალია) და ის რუსეთის ადგილობრივ, უკვე რეფორმირებულ მართლმადიდებელ ეკლესიას უერთდება, რითაც ყველა იმ ცვლილებისა და მწვალებლური შეხედულების მემკვიდრე ხდება, რაც რუსეთში იმ პერიოდიდან ინერგება.

საქართველოს ავტოკეფალიის გაუქმების დღიდან რუსეთის ოფიციალური ეკლესია ეწევა ჩვენი ეროვნული საგანძურის ძარცვას, ებრძვის ქართულ ენას და ქართველ ხალხს, ებრძვის ქართულ სახელმწიფოებრიობას. სწორედ ამ კონტექსტში განიხილება ანტონ I-ის ლიტურგიკული მოღვაწეობა, რომელიც მიზნად ისახავდა საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის გაუქმებას და ქართული საღვთისმსახურებო ტექსტების გადაკეთებას იმდროინდელი რუსულის მიხედვით, რაც არანაკლებ სავალალო აღმოჩნდა, რადგან, როგორც პროფ. ა. შანიძე აღნიშნავს, "შემსწორებელთა" არაკვალიფიციურმა მოქმედებამ საეკლესიო ტექსტები წარმოუდგენლად შერყვნა.

ანტონ I-ის რეფორმით საქართველოს მართლმადიდებლური ეკლესია, რომელიც ისედაც ცუდ მდგომარეობაში იყო, იმ დროს უკვე რეფორმირებული რუსული ეკლესიის მიხედვით გადაკეთდა.

ერთი მხრივ, რუსულ რეფორმირებულ ეკლესიასთან მიერთებამ და, მეორე მხრივ, ავტოკეფალიის დაკარგვამ საქართველოში გამოიწვია ის შედეგები, რასაც უკვე ადგილი ჰქონდა რუსეთში და სრულიად ლოგიკურად ქართულ ნიადაგზეც გადმოინერგა. კერძოდ, მხედველობაში გვაქვს ახალრუსული საღვთისმეტყველო შეხედულებები საეკლესიო წეს-ჩვეულებებზე და საიდუმლოებებზე, ეკლესიასა და მთელ რიგ სხვა საკითხებზე, რომლებიც უკვე რეფორმირებულ რუსულ ეკლესიაში გაბატონდა.

შეიცვალა ნათლისღების საიდუმლოს ფორმა. თანდათანობით საქართველოში მკვიდრდება წყალპკურებითი ნათლობის ლათინური პრაქტიკა, რაც, თვით აღმოსავლელ მღვდელმთავართა კერძო და კრებითი განსაზღვრებებით, აუქმებს ყველა საიდუმლოს, მათ შორის მღვდლობასაც, რის გამო საქართველოს ოფიციალური მართლმადიდებელი ეკლესია და მორწმუნე ერი დარჩენილია უმღვდლოდ და მოუნათლავად; და ასეთ დღეშია ყველა ის ადგილობრივი მართლმადიდებელი ეკლესია, სადაც წყალპკურებითი "ნათლობა" მასობრივად არის გაბატონებული.

მეტიც, ამავე საეკლესიო განსაზღვრებების მიხედვით, რომელიც წინამდებარე ნაშრომის პირველ ნაწილში დეტალურად მიმოვიხილეთ, წყალპკურებულ ცრუსამღვდელოებას არ გააჩნია ხელდასხმა, რის გამოც მთელი ეკლესია იქცა ბუტაფორიად, არაფრის მომცემ დაწესებულებად. ამ ვითარების შეფასება შეიძლება კათალიკოს ბესარიონ ორბელიშვილის სიტყვით, რომელიც "წყლის ოდნავი შეხებით ნათელღებულთათვის" ბრძანებდა, რომ "ნათლის მინიჭების მაგიერ განუნათლავთ დაუტევებენ ბნელში".

სწორედ ამ სიბნელიდან თავდასაღწევად დაფუძნდა ძველმართლმადიდებლური ეკლესია, რომელმაც დაქსაქსულ მართლმადიდებლურ სამყაროში მოიძია ის ჭეშმარიტი შტო, რომელსაც შეურყვნელად ექნებოდა დაცული მართლმადიდებლური სწავლა-მოძღვრება, საეკლესიო გადმოცემა, ხელდასხმა და ყველა სხვა საიდუმლოც.

მაგრამ იმის საჩვენებლად, თუ რატომ არის ყველაზე მართალი და კანონიკური ძველმართლმადიდებლური ეკლესია, დაგვჭირდა იმ ისტორიული მოვლენების გადმოცემა, რომელიც აღწერს 17-ე საუკუნის რუსეთისა და საბერძნეთის პოლიტიკურ-რელიგიურ მდგომარეობას; დაგვჭირდა იმ რეფორმის არაკანონიკურობის ჩვენება, რომელმაც შერყვნა ძველბერძნული მართლმადიდებლობა, რომელიც რუსეთში მისი გაქრისტიანების დღიდან დაინერგა; დაგვჭირდა იმ პოლიტიკური ხრიკების გამოაშკარავება, რომელსაც მიმართავდნენ იეზუიტები ჯერ ბიზანტიური, ხოლო შემდგომ მსოფლიოში უდიდესი მართლმადიდებლური ქვეყნის, რუსეთის ეკლესიის დასამხობად და, სამწუხაროდ, მათ ეს გეგმა წარმატებით განახორციელეს.

გასული საუკუნის გამოჩენილმა მეცნიერებმა და მკვლევრებმა, ისტორიკოსებმა და ლიტურგისტებმა იეზუიტების ამ ანტიმართლმადიდებლურ მზაკვრულ გეგმას "გრანდიოზული დივერსია" უწოდეს. ამ პროვოკაციის შედეგად მათ მოსპეს მართლმადიდებლური სახელმწიფოებრიობა, მაგრამ არა ეკლესია. ეკლესია უძლეველი დარჩა, რამეთუ ასე აღგვითქვა მისმა დამფუძნებელმა, ჩვენმა მაცხოვარმა და უფალმა იესუ ქრისტემ: "… ავაშენებ ჩემს ეკლესიას, და ჯოჯოხეთის ბჭენი ვერ სძლევენ მას" (მათე 16:18).

სწორედ ეკლესიის უძლეველობას ეძღვნება ჩვენი ნაშრომის მესამე ნაწილიც.