წერილები - ერთი, წმიდა, საყოველთაო და სამოციქულო ეკლესია - oldorthodox

არქიეპისკოპოსი პავლე (ხორავა)

ერთი, წმიდა, საყოველთაო და სამოციქულო ეკლესია

მარადიულმა ღმერთმა, წმ. სამების მეორე იპოსტასმა, სიტყვამ ღმრთისა და ძემ ღმრთისა, შობილმა მამისგან "უწინარეს ყოველთა საუკუნეთა", უფალმა ჩვენმა იესუ ქრისტემ, განკაცდა რა "სულისაგან წმიდისა და მარიამისაგან ქალწულისა", შეიმოსა სრული ადამიანური ბუნება, განიცადა ჯვარცმა და საკუთარი სისხლით კაცთა მოდგმა ცოდვის წყევისგან გამოისყიდა. ამ მსხვერპლით უფალმა განწმინდა, აკურთხა და ერთ წმიდა საკრებულოდ შეჰკრა მისდამი მორწმუნენი. "ქრისტემ შეიყვარა ეკლესია და თავი გასწირა მისთვის, რათა სიწმიდით შეემოსა, მას შემდეგ, რაც გაწმინდა წყლის საბანელით და სიტყვით, და ამრიგად განემზადებინა იგი თავის დიდებულ ეკლესიად, ყოველგვარი ნაკლის, მანკის და სხვა მისთანათა გარეშე, არამედ რათა წმიდა და უმწიკვლო ყოფილიყო" (ეფეს. 5:25-27).

ვერავითარი ამსოფლიური დევნა თუ შეჭირვება ვერ შემუსრავს ეკლესიას. ის შეუძლებელია გაქრეს ან დაკარგოს ჭეშმარიტება და სიწმიდე, რამეთუ, როგორც მარადიულია და უცვალებელია თავი მისი ქრისტე, ასევე მარადიული და უცვალებელია მისი სხეული - ეკლესია, რომელიც არ შეიძლება არსებობდეს ქრისტეს გარეშე.

ეკლესიაში არასოდეს შეწყდება ღვთის დიდება და მსახურება და, როგორც წმიდა მოციქული პავლე მოწმობს, იქნება "დიდება ეკლესიაში, ქრისტე იესუსა და ყველა თაობაში, უკუნითი უკუნისამდე. ამინ." (ეფეს. 3:21). მოციქული პავლე ასეც გვმოძღვრავს: "ამრიგად, შეგაგონებთ მე, ტყვე უფლისა, მოიქეცით იმ ხმობის ღირსად, რომლითაცა ხართ ხმობილნი. მთელი ქედმოდრეკილობით და თვინიერებით, დიდსულოვნებითა და სიყვარულით შეიწყნარეთ ერთმანეთი. ეცადეთ მშვიდობის საკვრელით შეინარჩუნოთ სულის ერთობა. ერთია ხორცი და ერთია სული, ისევე, როგორც ხმობილნი ხართ თქვენი ხმობის ერთი იმედით. ერთია უფალი, ერთია რწმენა, ერთია ნათლისღება. ერთია ღმერთი და ყოველთა მამა, ყველაზე უზენაესი, ყოვლის გამრიგე და ყველაში დავანებული" (ეფეს. 4:1-6).

რადგანაც, ყოველნი გარდაცვალებულნი მართალნი და წმინდანნი ცოცხალ არიან ღმრთის წინაშე (შეად. მათე 22:23) და მარადიულ სასუფეველში განისვენებენ, ეკლესიაც, არა მხოლოდ ჩვენ, ანუ ამქვეყნად მოღვაწე მართლმორწმუნე ადამიანებს, არამედ ყოვლად წმიდა ღვთისმშობელს, ღმრთისმადიდებელ უხორცო ძალთ, პირველშესვენებულ მამაებს, წინასწარმეტყველებს, მოციქულებს, მოწამეებს, ღირ მამებსა და მართალ სარწმუნოებაში ღმრთივსათნო ღვაწლში გარდაცვალებულთაც შეჰკრებს. სწორედ ამიტომ ვევედრებით მათ გარდაცვალებულ სულთა საოხად და გვწამს, რომ ჩვენი ლოცვები და ვედრებანი შესმენილ იქნება ღმრთის მიერ სწორედ იმიტომ, რომ როგორც წმინდანნი, ასევე ჩვენ და გარდაცვალებულნი ერთმორწმუნე მამანი და ძმანი ჩვენნი, - ასონი ვართ ერთი, წმიდა ეკლესიისა, რომელსაც ჩვენ მივეკუთვნებით, სადაც თავი ეკლესიისა არის ქრისტე, ხოლო ეკლესია წმ. წერილში, მის სხეულად არის სახელდებული (ეფეს. 1:23; კოლას. 1:24, 28).

ამრიგად, ეკლესია, როგორც მართალთა საკრებულო, ღვთიური და მადლშემოსილი სიცოცხლეა მთელს სამყაროში. ის არის ტრანსცენდენტური (საიქიო) და იმანენტური (სააქაო) ყოფიერების ერთობა, რომლის შემეცნება ადამიანურ გონებას აღემატება, ამიტომაცაა იგი რწმენის საიდუმლო, რომელიც მხოლოდ მის წევრთა ეკლესიური ცხოვრების გამოცდილებაში იხსნება. ეკლესია არის კიბე ცასა და მიწას შორის, რომლის მეშვეობითაც ხორციელდება ღმრთისა და ადამიანის კავშირი.

ეკლესია თავისი ამქვეყნიური დანიშნულების შესახებ გვასწავლის რომ ეკლესია (მებრძოლი), ეს არის ღვთისგან დაწესებული ერთობა კაცთა, რომლებიც შეერთებულნი არიან მართლმადიდებლური სარწმუნოებით, ღვთის სჯულით, იერარქიით და წმიდა საიდუმლოებებით. მასში დამკვიდრებულია სულიწმიდის მადლი, მასში მუდამ ჰგიებს ქრისტე მაცხოვარი, რომელმაც უბრძანა მოციქულებს: "მე თქვენთან ვარ "ასწავლეთ მათ დაიცვან ყველაფერი, რაც გამცნეთ; და, აჰა, მე თქვენთანა ვარ დღემუდამ ვიღრე ქვეყნის დასასრულამდე. ამინ" (მათე 28:20).

ეკლესია არის ქრისტეს საქმის გამაგრძელებელი, რომლის მოსვლის აზრი და დანიშნულება წარწყმედილთა მოძიება და ცხოვნება იყო, ამიტომაც, ცოდვილთა განათლება და მეორედ შობა (იგულისხმება ნათლისღების საიდუმლო) ახალი ცხოვრებისთვის არის "შეერთება მათი ქრისტესთან და მამა ღმერთან და ამგვარად მოყვანება მათი ღვთის სასუფეველში არის აზრი და დანიშნულება ეკლესიისა" (სახელმძღვანელო მართლმადიდებლური ეკლესიის კატეხიზმოს შესასწავლად. თბ. 1990 წ. გვ. 51-52).

ამრიგად, ეკლესია - ეს არის მშვიდობისა და სიყვარულის საკვრელებით შეკრული ერთობა რწმენისა და ნათლისღებისა, რომელიც არ შეიძვრება. მისი დანიშნულება ადამიანთა სულების ცხონებაა. მაგრამ, სამწუხაროდ, იმ ადამიანთა შორის, რომლებიც თავიანთ თავს ქრისტეანებად თვლიან, არ არის არც მშვიდობა და არც სარწმუნოებრივ-ნათლისღებითი ერთობა. დაფუძნებულია ათასობით დიდი თუ მცირე სექტა, რომელთა რიცხვი დღითი დღე იზრდება. ამასთანავე, თითოეული სექტა მიიჩნევს, რომ სწორედ ის არის ქრისტეს ერთადერთი, ჭეშმარიტი და წმიდა მსახური. ყველას სხვადასხვაგვარად ესმის წმიდა წერლი და წმიდა გადმოცემა, ეს კი ნიშნავს, რომ არა მხოლოდ მათი აღმსარებლობანი, არამედ მათი ცხოვრების წესებიც კი განსხვავებულია. როგორც ისტორიიდან, ასევე ჩვენი თანამედროვე ცხოვრებიდანაც ადვილი შესამჩნევია მათ შორის გაჩაღებული მტრობა; რელიგიური ომები, აჯანყებანი, სისასტიკე, დაუნდობლობა, ძალადობა... და ეს ყოველივე იმათ შორის ხდება, რომლებიც ქრისტეანებად, ანუ ქრისტეს მიმდევრებად იწოდებიან, ქრისტესი რომელიც არის "ღმერთი სიყვარულისა და მშვიდობისა" (2 კორ. 13:11). სწორედ ამიტომაც, სრულიად ბუნებრივია, რომ მრავალს ებადება კითხვა, სადღაა ის ერთადერთი, ჭეშმარიტი ეკლესია ღვთისა, რომლის თავი არის ქრისტე? და რა არის ნიშნები ეკლესიისა?

წმ. კირილე იერუსალიმელი (IV ს.) ბრძანებს: "ვინაიდან სიტყვა "ეკლესია" სხვადასხვა აზრით იხსენიება, როგორც მაგალითად, ეფესოში სანახაობაზე შეკრებილი ხალხის შესახებ წერია: "რადგანაც საფრთხე გვემუქრება, რომ ბრალს დაგვდებენ დღევანდელი არეულობის გამო, ვინაიდან ვერავითარი საბაბით ვერ გავამართლებთ ამ თავყრილობას. ეს თქვა და დაითხოვა კრებული" (საქმე 19:40) და რამდენადაც სამართლიანად შეიძლება ეწოდოს მაცდურთა ეკლესია მწვალებელთა თავყრილობებს: მარკიონელებს, მანიქეველებს, და სხვებს, ამიტომაც, სარწმუნოების სიმბოლო (მრწამსი) გასაფრთხილებლად ასე გვასწავლის: "ერთი, წმიდა, კათოლიკე და სამოციქულო ეკლესია", რათა შეგინებულ თავყრილობებს გაექცე და იმყოფებოდე წმიდა, კათოლიკე (საყოველთაო) ეკლესიაში. ამიტომაც, ნუ იკითხავ უბრალოდ: "სად არის ეკლესია", არამედ იკითხე: "სად არის კათოლიკე (საყოველთაო) ეკლესია", რამეთუ ესაა სახელი ჩვენი წმიდა და დედა ეკლესიისა, რომელიც არის სძალი უფლისა ჩვენისა იესუ ქრისტესი" და ეძიე მისი ნიშნები.

ეკლესიაში უხილავს წარმოადგენს ღვთიური მადლმოსილი ძალა, რომელიც თავისი მოქმედებებით ასულდგმულებს მას; კერძოდ, სეკლესიო საიდუმლოთა გარეგნული ფორმებისა და გამოვლინებების განუხრელი დაცვით აღესრულება მასში ღვთიური ძალის მოქმედება ანუ მოგვეწოდება მადლი ღვთისა.

უფლის ნებით, სწორედ საეკლესიო საიუდმლოთა გრეგული ფორმებითა და წმიდა დადგენილებებით განცხოველდება ეკლესია, რომელიც წმიდად და შეურყვნელად უნდა დავიცვათ. ეს არის კონკრეუტული ფორმა ეკლესიისა და ამ თვალსაზრისით მას, როგორც ღვთისგან დადგენილ ერთობას, თავისი განსაზღვრული წყობა გააჩნია. ამიტომაც, არ არის ის უსახური ან წუთისოფლის მოთხოვნილებებსა და ადამიანის ცოდვილ მიდრეკილებებს დაქვემდებარებული დაწესება, არამედ მარადიული სიცოცხლეა ღმერთში.

ხოლო პირველი და უმთავრესი ნიშანი ქრისტეს ეკლესიისა, - ჭშმარიტი სარწმუნოებაა, მოცემული უფლის ჩვენის იესუ ქრისტეს მიერ, რომლის შესახებ ჯერ კიდევ ძველაღთქმისეულ წინასწარმეტყველთაგან იყო ნაუწყები, ხოლო ახალაღთქმისეულ პერიოდში წმ. მოციქულებმა მთელს მსოფლიოში იქადაგეს.

ჭეშმარიტი ეკლესიის თავი არის ქრისტე, ამიტომაც, ეკლესია ქრისტეს მიერვე დაფუძნებულ იერარქიულ წყობას ექვემდებარება, რათა უმაღლეს იერარქიულ წოდებათაგან განწმენდის მადლი, კურთხევა და მოძღვრების სიბრძნე უქვემოეს წოდებებს გადმოეცეთ.

ყოველივე, რაც საეკლესიო ცხოვრების მოწმობისა და მართალი სარწმუნოების განსამტკიცებლად - წერილობით ან ზეპირად მოციქულთაგანვე მიგვიღია წმ. გადმოცემად იწოდება, საღმრთო გამოცხადების ნაწილს წარმოადგენს და ეკლესიისთვის არის ბოძებული, ამიტომაც ბრძანებს წმ. ირინეოს ლიონელი: "სხვაგან არ უნდა ვეძებოთ ჭეშმარიტება, რომელსაც ადვილად მივიღებთ ეკლესიისგან, რადგან მოციქულებმა როგორც სალაროში ისე შეინახეს ეკლესიაში ყველაფერი, რაც ჭეშმარიტებას შეეხება" (მწვალებლობათა წინააღმდეგ. წიგნი III თ. IV). სწორედ მათზე დაყრდნობით განმარტეს წმიდა მამებმა მართალი სარწმუნოების დოგმატები, როგორც წმ. მსოფლიო და ადგილობრივ საეკლესიო კრებებზე, ასევე თავიანთ თხზულებებში და საეკლესიო სჯულდებანიც დაადგინეს.

ამრიგად, ქრისტეს ჭეშმარიტ ეკლესიას გააჩნია განუწყვეტელი იერარქიული მემკვიდრებოა, შეურყვნელი მოძღვრება და საიდუმლოებანი. ეკლესიაში სულიერი შემეცნების მადლი მარადიულია, შედეგად სარწმმუნოება მისი, მოციქულთა დროიდან ვიდრე აღსასრულემად სოფლისა, - ერთი და იგივეა. ამიტომაც, ქრისტეს წმიდა და ჭეშმარიტი ეკლესია არც წმიდა წერილში, არც წმიდა გადმოცემაში და არც საეკლესიო კანონებსა და განწესებებში თავის თავს არ ეწინააღმდეგება. ჭეშმარიტი ეკლესია არ უარყოფს და არ აკნინებს თავისი ძველი მოძღვრებიდან და გადმოცემებიდან რაიმეს, არამედ მხოლოდ მისთვის ბოძებულ სულიერ სიბრძნეს ამრავლებს, რომელიც თავის მხრივ, მართლმადიდებელ ღვთისმეტყველთა თხზულებებში, საეკლესიო დადგენილებებსა და ღვთაებრივ ჰიმნებშია გადმოცემული.

ეკლესიის სიცოცხლისუნარიანობა დოგმატური, კანონიკური, ლიტურგიკული და ტრადიციული (საწესჩვეულებო) ხასიათით არის განპირობებული, რაც მისი მადლმოსილების ერთადერთი პირობაა. ამიტომაც, მსოფლიო საეკლესიო კრებათაგან განმტკიცებულ დოგმატურ-კანონიკურ განწესებებთან და ლიტურგიკულ პრაქტიკასთან ადგილობრივ საეკლესიო პრატქიკათა შეჯერების გარეშე, ამა თუ იმ ეკლესიის სჯულმოსილების გარკვევა პრაქტიკულად შეუძლებელია. სწორედ ამგვარი საშუალებით წარმოჩინდა, რომ დღეისთვის მსოფლიოში ერთადერთ და შეურყვნელ ქრისტეანულ სწავლებას, სლავური (უფრო ზუსტად, ძველმორწმუნე რუსეთის მიერ შენარჩუნებული) ძველმართლმადიდებლობა წარმოადგენს. და ამის დამტკიცება არ არის ძნელი თუ გავეცნობით წმ. მამათა შეურყვნელ სწავლებებსა და დადგენილებებს და, ამასთანავე, თვალს გადავავლებთ ეკლესიის ისტორიას მისი დაფუძნებიდან დღემდე.

ახლა კი განვიხილოთ, თუ რამდენად ახასიათებთ ჩვენს მიერ თუნდაც საკმაოდ ზოგადად ჩამოყალიბებული ნიშნები იმ მრავალრიცხოვან და გარვცელებულ აღმსარებლობებს, რომლებიც "ძლიერთა ამა სოფლისათა" მეურვეობის ქვეშ იმყოფებიან.

რომაულ-კათოლიკურ (ე. წ. პაპისტურ) ეკლესიას არც ერთ ეს ნიშანი არა გააჩნია. აღმოსავლეთის მართლმადიდებლურ ეკლესიასთან მრავალსაუკუნოვანი სარწმუნოებრივი ერთობის შემდგომ, რომის ეპისკოპოსებმა (პაპებმა) IX-XI საუკუნეებში გადაუხვიეს მართლმადიდებლური სწავლების მთლიანობას, მოიგონეს ახალი დოგმატები და შერყვნეს ძველ მსოფლიო საეკლესიო კრებათაგან სამარადიოსდ დამტკიცებული მრწამსი. მოგვიანებით მათ დაამახინჯეს ყველა საეკლესიო საიდუმლოს (განსაკუთრებით წმ. ნათლისღებისა და ღმრთაებრივი ლიტურგიის) შედგენილობა, თანმიმდევრობა და მათში ჩადებული დოგმატური შინაარსი. მრევლზე ძალაუფლების მოპოვებისა და მის ხარჯზე გამდიდრების მიზნით, პაპებმა შეცვალეს სწავლება სულის ცხოვნების შესახებაც. კერძოდ, ისინი ამტკიცებენ, თითქოსდა უფლება აქვთ კერძო მსახურებაში აიღონ ფულადი ანაზღაურება და ღვთის წინაშე წმინდანთა მიერ მოპოვებული "ზედმეტი დამსახურებანი" მიჰყიდონ ცოდვილ ადამიანებს და ამგვარად "მიუტევონ" მათ ცოდვები.

ლათინები აშკარად უარყოფენ და "ყალბად" მიიჩნევენ წმ. მოციქულთა და წმ. საეკლესიო კრებათა მრავალ დადგენილებას. სამაგიეროდ, აღმოსავლეთის მართლმადიდებლურ ეკლესიასთან განხეთქილების შემდეგ მოწვეულ თავიანთ კრებებს აკერებენ მსოფლიო კრების სახელს, "მსოფლიო ეკლესიის" თავად კი, ქრისტეს სანაცვლოდ, რომის პაპს მიიჩნევენ.

პაპისტთა ყველა დოგმატური და საწესჩვეულებო სიახლე აჩვენებს, რომ მათი ეკლესია ღმრთის დიდებას და კაცთა სულების ცხონებას კი არ ემსახურება, არამედ ცოდვილ მიდრეკილებებს ადამიანისა, განსაკუთრებით თავიანთივე მეუფეების ძალაუფლებისმოყვარებასა და ვერცხლისმოყვარებას, რომის პაპთა ამპარტავნულ ამბიციებს.

ჭეშმარიტი ეკლესიის ნიშნება არა აქვს არც ლუთერანთა, ბაპტისტთა, ორმოცდაათიანელთა, იეღოვას მოწმეთა და პროტესტანტთა მრავალრიცხოვან წარმონაქმნს! ყველა ისინი დასაბამს იღებენ არა მოციქულთა დროიდან, არამედ XV-XX საუკუნეებიდან. პროტესტანტიზმს გამუდმებით გამოეყოფიან სექტები და იქმნება ახალ-ახალი "ეკლესიები". ისინი მისდევენ არა სამოციქულო მოძღვრებას, არამედ თავიანთ გამონაგონს და ბიბლიის საკუთარ ინტერპრეტაციებს გვთავაზობენ. მათ თუ დავუჯერებთ, მოციქულთა დროიდან მათი კონკრეტული სექტის დაარსებამდე არ ყოფილა არავინ, ვინც წმ. წერილის სწორ გაგებას შეძლებდა.

პროტესტანტებმა უარყვეს წმ. ეკლესიის ყველა მთავარი გადმოცემა და თავიანთ მოძღვრებაში თავი მოუყარეს ადრე არსებულ და შეჩვენებულ მწვალებლობებს; პატივს არ მიაგებენ ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელს, წმინდანებს, უარყოფენ საეკლესიო იერარქიას, საიდუმლოებებს, მარხვებს, დღესასწაულებს, თაყვანისცემას, პირჯვრისწერას, ხატებს, არ ლოცულობენ გარდაცვლილთათვის და სხვა.

ამრიგად, როგორც კათოლიკენი (პაპისტები), ასევე პროტესტანტები ქრისტეს ერთ, წმიდა და სამოციქულო ეკლესიას არ ეკუთვნიან და დღეისთვის მწვალებელთა პირველ კატეგორიას შეესაბამებიან; თუ ქრისტეს ეკლესიისთვის სარწმუნოებრივი და წეს-განგებულებითი უცვლელობაა დამახასიათებელი, პაპისტები და პროტესტანტები, პირიქით, როგორც ყველა ერეტიკოსი, მათ მიერვე არჩეულ სწავლებაშიც კი არ მკვიდრდებიან სამუდამოდ, არამედ წმ. იოანე ოქროპირის სიტყვებით რომ ვთქვათ: "გამუდმებით იგონებენ ახალ-ახალ ტყუილებს და დოგმატებს რყვნიან" (Беседа 8-я на 2 посл. св. ап. Павла к Тимофею).

ახლა ვნახოთ, აქვთ თუ არა "მართლმადიდებლურად" წოდებულ საკრებულოებს ნიშნები ქრისტეს ერთი, წმიდა, საყოველთაო და სამოციქულო ეკლესიისა.

"მართლმადიდებლურად" წოდებულ აღმოსავლეთის ეკლესიათა რაობის გამოსარკვევად საქართველოში გაბატონებული "მართლმადიდებელი" ეკლესიაც შეიგვიძლია ავიღოთ, რომელსაც, თავის მხრივ, სარწმუნოებრივი და საწესჩვეულებო იგივეობა ახასიათებს აღმოსავლეთის ანალოგიურ საკრებულოებთან. თვალი უნდა მივადევნოთ რეფორმების იმ კურსს, რომელიც აქ XVIII საუკუნეში გატარდა და რომლის შემწეობითაც იმ დროისთვის უკვე შერყვნილ აღმოსავლეთის თანამოძმე ეკლესიებს დაემსგავსა.

საქართველოში მკვეთრი ანტიმართლმადიდებლური რეფორმატორული ღონისძიებები კათოლიკოს ანტონ I-ის სახელს უკავშირდება, რომელმაც ყველა საეკლესიო წიგნი იმ დროისთვის უკვე ახალბერძნულ ყაიდაზე გადაკეთებული, რუსული ეკლესიის შესაბამისად შეასწორა. ამით მან იდოლოგიური ნიადაგი შეამზადა საქართველოს რუსეთთან შეერთებისთვის და ახალბერძნულ-ნიკონიანურ თარგზე აჭრა ქართული ეკლესია.

საქართველოს რუსეთთან მიერთებისა (XVIII ს.) და ავტოკეფალიის გაუქმების შემდეგ, რუსმა ეგზარქოსებმა ანტონ I მიერ დაწყებული საქმე დააბოლოვეს და ქართული, "მართლმადიდებლურად" წოდებული ეკლესია, იმ დროისთვის უკვე მწვალებლობასა და სქიზმაში შთავარდნილი, ბერძნულის დარად გადაკეთებული რუსული ეკლესიის ზუსტ ასლად გარდააქციეს (ცნობილია, რომ XVII საუკუნის რუსეთის ეკლესიის რეფორმის ორგანიზატორები იეზუიტები და უნიატები, ასევე ძალაუფლებას და პირველობის პატივს დახარბებული ბერძენი იერარქები იყვნენ).

ამრიგად, რუსულმა ადგილობრივმა ეკლესიამ, რომელიც IX-XI საუკუნეებში თვით ბერძენთაგან მიღებულ დოგმატიკასა და საეკლესიო წეს-განგებებს შეურყვნელად ინარჩუნებდა, XVII საუკუნის პირველ ნახევარში ახალბერძნული ეკლესიის შესაბამისი რეფორმა განიცადა, ხოლო ქართული მართლმადიდებლური ეკლესია, როგორც უკვე ვთქვით, ამ ეკლესიაში დამკვიდრებულ სიახლეებს მიუსადაგეს.

1656-1667 წლებში მოსკოვში მოწვეულ საეკლესიო კრებებზე ბერძენმა და რუსმა ახალმოწესეებმა დაგმეს ძველი, სრულიად მართლმადიდებლური საეკლესიო ჩვეულებანი და მათი მიმდევრები ანათემას გადასცეს. დაიწყო ძველმორწმუნეთა დევნა და მასობრივი ხოცვა-ჟლეტა. ენის ამოჭრა, ცოცხლად დაწვა, სხეულის ნაწილთა მოკვეთა და დასახიჩრება, შიმშილით მოკვლა და გაყინვა, ჩამოხრჩობა და სხვა მსგავსი არაადამიანური ქმედებანი ჩვეულებრივი მეთოდი გახდა ურჩთა "ქრისტეანობისკენ მოსაქცევად", მაგრამ ძველმორწმუნეთა დევნა და შევიწროვება მხოლოდ ფიზიკური დაპირისპირებით არ შემოფარგლულა. ნიკონიანელი ახალმოწესეები შეუდგნენ ძველი საეკლესიო წესების განქიქებას, ქრისტეანულ ღირებულებათა შერყვნას, მათ გამასხარავებას, შეითხზა უამრავი ყალბი "დოკუმენტი", მოიფიქრეს არარსებული საეკლესიო კრებაც კი, რომელიც თითქოსდა კიევში შემდგარიყოს, ვინმე სომხის, მარტინეს მწვალებლის სამხილებლად, რომელსაც ორი თითით პირჯვრისწერის გავრცელება დასდეს ბრალად.

ამ და სხვა უაზრო ბრალდებებს ძველმორწმუნეთა მტკიცე შემართება აღუდგა წინ. არც ერთი ნიკონიანური ცილისწამება არ დარჩენილა უპასუხოდ. ძველმორწმუნეებმა დაამტკიცეს მართლმადიდებლურობა ძველი საეკლესიო ჩვეულებებისა, რომელთაც წყევლა-კრულვას უთვლიდნენ ბერძენი და რუსი იერარქები. მეტიც, აღმოჩნდა, რომ ეს წეს-ჩვეულებანი რუსეთს თვით ბიზანტიისგანვე მიუღია ქრისტეანობასთან ერთად. ეს გარემოება 19-ე საუკუნის მეორე ნახევარში თვით ახალმოწესეთა, ანუ ახალბერძნულ-ნიკონიანური ეკლესიის ღვთისმეტყველებმა და ისტორიკოსებმაც დაადასტურეს (პროფ. კაპტერევი, ე. გოლუბინსკი, აკად. მ. ა. დიაკონოვი და სხვები).

ამგვარად, უეჭველია, რომ ნიკონმა და მისმა მომხრეებმა ბერძენ იერარქებთან ერთად გაბედეს და ანათემას გადასცეს მსოფლიო მართლმადიდებლობა. მათ დაგმეს უძველესი აღმსარებლობა და საეკლესიო პრაქტიკა, რომელიც რუსეთმა ბიზანტიისგან მიიღო და 17-ე საუკუნემდე უცვლელად და შეურყვნელად დაიცვა. ნიკონმა და მისმა მიმდევრებმა ძალადობით აზიარეს რუსეთი ბერძენ იერარქთა ამბიციებზე დაფუძნებულ საეკლესიო სიახლეებს და, მრავალი უდანაშაულო ადამიანის სისხლით მოსვრილნი, მოუნანიებლად აღესრულნენ. ისინი არიან აშკარა მწვალებლები, მკვლელები და მართლმადიდებლობის მტრები, ამიტომაც ექვემდებარებიან მსოფლიო, საყოველთაო და სამოციქულო ეკლესიის მრისხანე ანათემას:

"ყოველივეს, რაც საეკლესიო გადმოცემათა და წმიდა და ღმერთშემოსილ მამათა სწავლების საწინააღმდეგოდ ახალქმნილია, ან მოსალოდნელია შეიქმნას, ანათემა".

"ვინც დაუდევრად მოეპყრას ეკლესიის განმამტკიცებელ, ქრისტეანული ცხვორების დამამშვენებელ და ღვთისმოსაობაში დამმოძღვრელ წმიდა მამათა ღვთაებრივ განწესებებს, - დე წყეულ იყოს" (Кормчая, гл. 71. лист 641 и Никон Черныя горы. Тактикон 30.2).

იგივეს ბრძანებს VII მსოფლიო საეკლესიო კრება თავის დადგენილებაში: "ჩვენ, ყველაფერში კათოლიკე (საყოველთაო) ეკლესიის ძველ სჯულმდებლობას მივყვებით და წმ. მამათა განწესებებს ვიცავთ... ქრისტეანთა ბრალმდებლების მიერ ქმნილ სიახლეებს კი შევაჩვენებთ... ვინაც დაწერილი თუ დაუწერელი საეკლესიო გადმოცემათა დარღვევას მიჰყოს ხელი, - ანათემა"; და კიდევ: "ვინც დაწერილი თუ დაუწერელი საეკლესიო გადმოცემები უარყოს, - შეჩვენებულ იყოს" (VII მსოფლიო კრების საქმეები. ყაზანი. 1891 წ. გვ. 292 რეპრინტული გამოცემა. რუსულად).

ამრიგად, ნიკონიანელი რეფორმატორები და მათი მიმდევრები, თვიანთი უსჯულო ქმედებით თვითვე გამოეყვნენ ქრისტეს წმიდა ეკლესიას, მოაკლდნენ სულიწმიდის მაცხოვნებელ მადლს, ლოცვით შეწევნას და თავი საგეჰენიოდ გასწირეს.

ამასთან აღსანიშნავია, რომ რეფორმიდან განვლილი 300 წლის განმავლობაში ისინი ერთსა და იმავე აღმსარებლობაშიც კი არ იმყოფებიან, თანდათანობით იმასაც უარყოფენ, რაც ადრე წმიდად და ხელშეუხებლად მიაჩნდათ და გაუგონარი სიახლეებით "ამდიდრებენ" თავიანთ საკრებულოს.

ასე, მაგალითად, 18-ე საუკუნის დასაწყისში ახალმოწესეთა ეკლესიაში გაუქმდა საპატრიარქო მმართველობა და "ეკლესიის თავად" იმპერატორი პეტრე I გამოცხადდა, საეკლესიო კრებები კი მუდმივად მოქმედი სინოდით შეიცვალა, რომელსაც ერისკაცი მეთაურობდა. საეკლესიო მმართველობის ასეთმა ახლებურმა ფორმამ სრულიად მოშალა მოციქულთაგან მემკვიდრეობით მიღებული ეკლესიის კანონიკური წყობა. სინოდალური მმართველობა, რომელსაც შემდგომ ავტოკეფალიაწართმეული ქართული ეკლესიაც დაუქვემდებარეს, თავისი არსით მწვალებლურია, რამეთუ ევროპის სახელმწიფოთა მმართველობითი ფორმებიდან არის გადმოღებული.

ამავე დროს, ყოველგვარი კრებითი განხილვის გარეშე, ახალმოწესეთა ეკლესიამ წყლის თავზე დასხმითი "ნათლობის" ლათინურ-პროტესტანტული წესი, წყალში შთაფლვის მართლმადიდებლურ წესს გაუთანასწორა, რაც ეწინააღმდეება წმ. მოციქულთა და მსოფლიო კრებათა დადგენილებებს. უფრო მეტიც, 20-ე საუკუნისთვის წყალპკურებითმა და წყლის თავზე დასხმითმა "ნათლობამ" სრულიად განდევნა ნათლისღების სამოციქულო წესი, წყალში სამგზის შთაფვლა; ასე რომ, "მართლმადიდებლურად" წოდებული ეკლესიის მთელი "სამღვდელოება" და ერი უნათლავად დარჩა.

უკვე ჩვენს დროში, ახალმოწესეებმა შერყვნეს არა მხოლოდ საიდუმლო ნათლისღებისა, არამედ სხვა საეკლესიო საიდუმლოებანიც. მორწმუნეებს აღსარების გარეშე აზიარებენ, ნასაუზმევს, ღირსსა და უღირსს განურჩევლად, - შესაბამისი ანაზღაურებით.

ახალმოწესეთ ეკლესიის უმეტეს ტაძრებში ლიტურგია სრულიდება არა მხოლოდ მწუხრისა და ცისკრის ლოცვების, არამედ ჟამნების გარეშეც და მიმსგავსებულია კათოლიკურ "მესა"-ს.

"ცოდვათა მიტევების" მიზნით, ვრცელდება ჯანმრთელ ადამიანთა ზეთისცხების ჩვეულება, მიუხედავად იმისა, რომ ამაზე მკაცრი საეკლესიო აკრძალვები არსებობს.

ყოველივე ეს და სხვა მრავალი დარღვევა, რაც ახალმოწესეთა "მართლმადიდებლურად" წოდებულ ეკლესიაში ხდება - ეწინააღმდეგება არა მარტო მოციქულთა გადმოცმებს, ძველი ეკლესიის სჯულდებებსა და პრაქტიკას, არამედ თვით ახალმოწესეთა მიერ წმიდად აღიარებულ გუშინდელ განწესებებსა და მოძღვრებებსაც კი და, რადგანაც ეს დანაშაულობანი მათში თითქმის სჯულადაა განწესებული, მომდინარეობს მაღალი იერარქიიდან და საეკლესიო თუ საერო ბეჭდვით გამოცემებში დიდი პროპაგანდა ეწევა, შეუძლებელი ხდება ცალკეულ ღვთისმსახურთა "უდარდელობას" ან "უმეცრებას" მიეწეროს. ფაქტია, ეს არის სრულიად აშკარა, საკმაოდ მსწრაფლმზარდი და მიზანმიმართული განდგომა წმ .მამათა ღვთისმოსაობიდან.

ამრიგად, ცხადი ხდება, რომ საქართველოში გაბატონებული, "მართლმადიდებელი" ეკლესია (აღმოსავლეთის ანალოგიური ეკლესიების მსგავსად) არ არის მართლმადიდებლური! ის არ არის მემკვიდრე ძველი, სამოციქულო ეკლესიისა, რამეთუ, ნათლისღების საიდუმლოს გაუქმების გამო დაკარგული აქვს ქიროტონია (სამღვდლო ხელდასხმა), არ გააჩნია მადლი და არც ერთი საეკლესიო საიდუმლო