ისტორია - 2011 წლის 4 სექტემბრის კრება და მარინა იაშვილის ცრუბრალდებათა მხილება - oldorthodox

არქიეპისკოპოსი პავლე

2011 წლის 4 სექტემბრის კრება და მარინა იაშვილის ცრუბრალდებათა მხილება

(2011 წლის 4 სექტემბრის კრების მასალები)

არქიეპისკოპოს პავლეს მოხსენება

წინათქმა

5 წლის წინათ, ჩვენს ეკლესიაში წარმოიშვა დავა ზოგიერთ საეკლესიო და საყოფაცხოვრებო საკითხთან დაკავკშირებით. საკითხებს ძირითადად აყენებდა ეკლესიის წევრი მარინა იაშვილი, რომელმაც ჩვენი ეპარქიისა და პირველიერარქის გვერდის ავლით, საკითხთა განხილვაში ჩართო ფოთის ეპისკოპოსი ბასილი, აიძულა ის ჩამოსულიყო თბილისში და საეკლესიო კრებაზე განეხილა მისთვის საჭირბოროტო საკითხები. პრობლემატიკა ძირითადად ეხებოდა სასულიერო პირთა მიერ თმების მოშვების (ანუ გრძელთმიანობის) საკითხს, ეკლესიის ყოფილი დიაკვნის ზიარებას, 50-ე  ფსალმუნის ორიოდ ფრაზას ძველქართულ ენაზე, რომელიც მ. იაშვილის აზრით რადიკალურად განსხვავდება სლავურისგან.

5 წლის წინათ მოწვეულ კრებაზე და კრებით განხილვაზე, ჩვენი მხრიდან მოტანილ იქნა საკმაო მასალა იმის საჩვენებლად, რომ ყველა საკითხი, რომლის დარღვევაშიც მ. იაშვილი ბრალს გვდებდა, დიდი სჯულისკანონის, წმიდა მამათა სწავლებებისა და მამათა ცხოვრების საფუძველზე, წყდებოდა ჩვენს სასარგებლოდ. საკითხი განემარტა ფოთის ეპისკოპოს ბასილისაც. მხარეები ზოგ საკითხში შეთანხმდნენ, ზოგში ვერა. შეუთანხმებელ მომენტებთან დაკავშირებით მიღებულ იქნა გადაწყვეტილება გაგრძელებულიყო საკითხის შესწავლა, მანამ კი ეკლესიაში ხელუხლებლად შენარჩუნებული ყოფილიყო არსებული მდგომარეობა.

მიუხედავად ამისა, ქ-ნ მარინას მონდომებამ, როგორმე გაეტანა თავისი აზრი და იძულებული გაეხადა ეკლესია მიეღო მხოლოდ მისი შეხედულება, მომდევნო განვითარება ჰპოვა. ქ-ნი მარინა ყოველმხრივ ცდილობდა ვითარების არევას და ჩემს (მაშინ ჯერ კიდევ ეპისკოპოს პავლეს) დისკრედიტაციას. საბოლოოდ საქმე იქამდე მივიდა, რომ მან ერთ-ერთი დღესასწაულზე დემონსტრატიულად დატოვა ლიტურგია, რასაც შემდგომ ეკლესიის მრევლში ჩემი "უკანონობის" მხილება და საკუთარი შეხედულებების გავრცელება მოჰყვა.

მ. იაშვილსა და მის მეუღლეს (რომელთანაც ის დღემდე დაუქორწინებლად ცხოვრობს) რამოდენიმეჯერ მოვუწოდეთ მოსულიყვნენ კრებაზე რათა კრებითად შევდგომოდით არსებული პრობლემების გადაწყვეტას, რაზეც მან დუმილით გვიპასუხა. ლიტურგიის დემონსტრატიულად დატოვებისა და სხვა საქციელთა გამო, ასევე იმის გამო, რომ მან შეგნებულად გააჭიანურა ქორწინება თავის მეუღლესთან, ლ. კოჭლამაზაშვილთან, საეკლესიო კანონებზე დაყრდნობით და პირველიერარქისათვის ბოძებული უფლებამოსილებით, ორივე, - მ. იაშვილი და ლ. კოჭლამაზაშვილი მოვიკვეთე საეკლესიო თანაზიარობიდან (არასრული მოკვეთა). ამის შემდეგ, ორივეს მივწერე შეგონების წერილი, სადაც მივუთითე მათი დარღვევის არსი, მივუთითე საეკლესიო განწესებები და მოვუწოდე ჰქონოდათ ეკლესიისადმი მორჩილება.

ჩემი ეს შეგონება დარჩა "ხმად მღაღადებლისად უდაბნოსა შინა".

ქ-მა იაშვილმა და მისმა მეუღლემ საერთოდ შეწყვიტეს ჩვენთან კონტაქტი, მიიმხრეს თავიანთი ნათესავებიც და გაეცალნენ ეკლესიასთან ერთობას.

ამ ამბიდან 5 წლის შემდეგ, ანუ უკვე დღეს, მარინა იაშვილი კვლავ გააქტიურდა და როგორც მაშინ, თავისი შეტევა ეკლესიის და მისი პირველიერარქის წინააღმდეგ კვლავ ფოთიდან განახორციელა. მას შეუდგენია A – 4 -ის ფორმატის 26 გვერდიანი წერილი (წერილი აკრეფილია კომპიუტერზე), რომელშიც ფოთის ეპისკოპოს ბასილის თხოვნით მიმართავს განიხილოს ეკლესიიდან მათი წასვლის მიზეზი, რომლებიც 7 პუნქტად ჩამოაყალიბა (ამის შესახებ ცოტა ქვემოთ).

თავის წერილში, ქ-ნი მარინა უკიდურესი კადნიერებით  ასწავლის ჭკუას ეპისკოპოს ბასილის, მიუთითებს მას მთელ რიგ საეკლესიო დადგენილებებზე, რომლებსაც ვითომცდა ვარღვევთ და უმკაცრესი ზომების მიღებისკენ მოუწოდებს (თვით ანათემის ჩათვლითაც კი). მისი უმთავრესი სამიზნე კი კვლავ საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის არქიეპისკოპოსი პავლე გახლავთ.

სხვათა შორის, ქ-ნი მარინა არსად მიხსენიებს არქიეპისკოპოსად, რითაც მიანიშნებს რომ არ ცნობს ჩემს ხარისხს. მეტიც, ერთ ადგილას ის მეუფე ბასილის მიმართავს, რომ მათი ეკლესიასთან თანაზიარობისგან მოკვეთისთვის, რომელიც მე თურმე უსამართლოდ აღმისრულებია, მან, ეპისკოპოსმა ბასილიმ არქიეპისკოპოსი პავლე უნდა დასაჯოს იმ სასჯელით რა სასჯელითაც მ. იაშვილს სჯიდა. აქ საინტერესოა ის, რომ მ. იაშვილი უთითებს ნოველას იუსტინიანეს "ახალ მცნებათა გრაგნილიდან", სადაც ნათქვამია, რომ უდანაშაულოდ მოკვეთილი ეკლესიის პირველიერარქმა თავისსავე პატივსა და ეკლესიასთან თანაზიარობაში უნდა აღადგინოს, რადგან სწორედ მას გააჩნია წოდებითი (ხარისხობრივი) უპირატესობა, ხოლო ეპისკოპოსი, ვინც ეს უსამართლო განკვეთა აღასრულა, როგორც მღვდელმთავრის დაქვემდებარებაში მყოფი, იმავე სასჯელით დაისაჯოს, როგორც მან უდანაშაულონი დასაჯა.

მ. იაშვილი აქ შეგნებულად გვერდს უქცევს იმ ფაქტს, რომ ჩემსა და ეპისკოპოს ბასილის შორის უპირატესობის მქონე იერარქი მე ვარ და არა ბასილი; რომ მეუფე ბასილია ჩემს დაქვემდებარებაში და არა პირიქით; რომ მე ვარ ეკლესიის არქიეპისკოპოსი და არა მეუფე ბასილი. მეტიც, მან კარგად უწყის, რომ მეუფე ბასილის ფოთის ეპისკოპოსად ხელი მე დავასხი. მიუხედავად ამისა, მ. იაშვილი ეპისკოპოს ბასილის მიმართავს როგორც იერარქიული უპირატესობის მქონეს და "იერარქიულად მის დაქვემდებარებაში მყოფი" პავლეს დასჯას ითხოვს.

გარდა ამისა, მ. იაშვილი თავის წერილში, რომელიც მან მეუფე ბასილის მისწერა და მისი ერთი ეგზემპლარი ფოთელ ქრისტეანს, ანასტასია დუბოვას, მეორე კი თბილისში, მამა გრიგოლის მეუღლეს, დედა მართას დაუტოვა, აშკარად, ილაშქრებს ჩვენი ეკლესიის მღვდელმთავართა წინააღმდეგ და კადნიერად ასწავლის მათ თუ როგორ უნდა მწყემსონ ეკლესია. მეტიც, მთელი რიგი საეკლესიო კანონების დამოწმებით, რომელთაც სრულიად უადგილოდ გვიყენებს ეს პიროვნება, ჩვენი ეკლესიის ღვთისმსახურთა, განსაკუთრებით კი ჩემი მისამართით გამანადგურებელი დასკვნები გამოაქვს.

მისი აზრით, ჩვენ ვართ უმეცრები, სამღვდელმთავრო მოვალეობის არშემსრულებლები და ერეტიკოსებიც კი. მეტიც, გამომდინარე საკუთარი უმეცრებიდან და კადნიერებიდან, მ. იაშვილი გვაყენებს შეურაცხყოფას, ცილს გვწამებს და ჯოჯოხეთის ცეცხლითაც გვემუქრება. ამ უკანასკნელით განსაკუთრებით აშინებს მეუფე ბასილის, რადგან ცდილობს ყალბი განმარტებებით და ცილისწამებებით, რომლებიც საეკლესიო კანონებით და ათასგვარი ისტორიებით არის "შეკმაზული", ეპისკპოსი ბასილი აღძრას არქიეპისკოპოს პავლეს დასასჯელად.
ყოველივე აქედან გამომდინარე, თავს მოვალედ მივიცნევ მივანიშნო იმ ფაქტებზე, რაც მ. იაშვილის ჩვენდამი დამოკიდებულებას და მის ნამდვილ ზრახვებს ააშკარავებს.

გთავაზობთ რამოდენიმე ამონაწერს მისი წერილიდან, საიდანაც აშკარავდება ამ ქალბატონის კადნიერება და მკრეხელური გამოხდომები ეკლესიის მღვდელმთავართა წინააღმდეგ. აშკარავდება ის ფაქტები, რომ ის ჭკუას ასწავლის ეპისკოპოსებს, ამცირებს მათ და ცდილობს მათ ურთიერთწაკიდებას.

ის, რომ მარინა მწვალებლებად გვრაცხს ჩანს იქიდან, რომ გვადანაშაულებს წმიდა მამათა კანონების დარღვევაში. აი, რა არის ნათქვამი მისი წერილის 3-ე გვერდზე ("ტელევიზია"):

"ქრისტეანობის უმთავრესი მტერი - მწვალებლობაა, ხოლო მწვალებლობის ნიშანი ეკლესიის მამათა კანონების დარღვევაა".

"წმიდა მამები ადამიანში აშენებდნენ ღვთისმოსაობას, დღეს კი ეპისკოპოსები და მღვდლები ამ შენობას ანგრევენ და ცხოვრობენ იქ, სადაც აქვთ ტელევიზორი და მეტიც, ქადაგებენ ამ სულიწამწყმედელ მწვალებლობას" (გვ. 4, "ტელევიზია").

5-ე გვერდზე მ. იაშვილი წერს: "როდესაც ქრება სიმართლე, როდესაც კაცობრიობა ყურს არ უგდებს ჭეშმარიტებას - ეს ნიშნავს, რომ მათი გული გაქვავდა, მათი ყური დახშულია, თვალები დაუხუჭავთ, რადგან არ სურთ მიუბრუნდნენ უზენაესის სჯულს და მათში ისადგურებს სულიერი სიბნელე, - დედამიწაზე მცხოვრებნი რჩებიან ნათლის გარეშე. მაშინ შეჭამს დედამიწას უსჯულოება".

შემდეგ მოჰყავს ადგილი წმ. ეზეკიელის წინასწარმეტყველებიდან, სადაც წერია: "თუ ბოროტეული განუდგება ყველა თავის ცოდვას, რაც ჩაუდენია, დაიცავს ყველა ჩემს წესს და სამართლიანად და სიმართლით მოიქცევა, ჭეშმარიტად იცოცხლებს, არ მოკვდება; არცერთი შეცოდება, რაც ჩაუდენია, არ გაუხსენდება; თავისი სიმართლით, როგორც იქცეოდა, იცოცხლებს" (ეზეკ. 15:21-23).

ამის შემდეგ კი გვასწავლის თუ რა მისია აკისრია მღვდელმსახურს, ჩამოთვლის მის მოვალეობებს და ამ გამაოგნებელი დამოძღვრის შემდეგ შესძახებს: "ვაი გამოუცდელ მკურნალს, რომელიც მხოლოდ ზედაპირულად ეხება მომაკვდინებელ ჭრილობას, მის შიგნით არსებულ ჩირქს კი ვერ ხედავს, რითაც მხოლოდ ამძიმებს სნეულის მდგომარეობას".

რისთვის სჭირდება მ. იაშვილს ყველასთვის კარგად ცნობილი ამ ჭეშმარიტების გადამღერება? იმისთვის, რომ წამოაყენობს ბრალდება ჩემს წინააღმდეგ და დაწეროს:

"ძველმართლმადიდებლობის მთელი უბედურება - უგუნური იკონომიაა, რომელიც ეწინააღმდეგება საყოველთაო ეკლესიის სწავლებას და ადამიანის სულის წარმწყმედელია".

ამის შემდეგ მას მოჰყავს მაგალითი წმ. მაკარი ეგვიპტელის ცხოვრებიდან, რომელმაც უდაბნოში თავის ქალა იხილა, გაესაუბრა მას და ქვესკნელიდან მიიღო ამ მკვდარი ადამიანის სულის უწყება, რომ წარმართთა მოგვი იყო და ძლიერ იტანჯება, თუმცა მის ქვემოთ არიან ქრისტეანები, რომლებმაც უარყვეს ღმრთის სახელი, მის მცნებებს არ ასრულებდნენ და მასზე უარესად იტანჯებიან".

ამგვარი ვრცელი და ჭკუის დამრიგებლური შესავლის ბოლოს, კი მეუფე ბასილის ეუბნება: "აი, ეპისკოპოსო ბასილი ნათელი მაგალითი იმისა საით მიდიან მონათლული ადამიანები, საით მიჰყავს ისინი უგუნურ იკონომიას - ეს არის ბარდი და ეკალი, წარმწყმედელი ადამიანისა". მ. იაშვილი უხვად იმოწმებს წმ. ბასილი დიდის განწესებებს, საიდანაც ცხადი ხდება მისი ამ ბრალდების არსი. ჩვენ თურმე ვარღევთ წმ. ბასილის მიერ მოცემული ეპითიმიის დედააზრს, რომელიც ეტაპობრივად იყოფა: 1) შეტირილში დგომა; 2) მსმენელთა რიგში დგომა; 3) შევრდომილთა რიგში დგომა და 4) ლოცვა მართლებთან ერთად.

რადგან ჩვენ ნებისმიერ ცოდვილს არ განვუწესებთ ამგვარ ეტაპობრივობას, მ. იაშვილის აზრით ვცოდავთ და ვამკვიდრებთ "უგუნურ იკონომიას", რომლის გულისთვისაც საგეჰენიოდ ვწირავთ ჩვენს სულიერ შვილებს და საკუთარ თავსაც. აი, მისი სიტყვები: "აჰა, ეპისკოპოსო ბასილი, როგორ დააწესა ეკლესიამ ცოდვილთა შეკვრა და გახსნა. დიდი დროითა აქვს მას ეპითიმია თუ მცირეთი, ყველა ადამიანმა უნდა განვლოს ეს ეტაპები და გამოიაროს ოთხივე ადგილი აკრძალვისა: შეტირილი, მსმენელთა და შევრდომილთა რიგში ყოფნა და ბოლოს მართლებთან დგომა. ეს არისო, - წერს მ. იაშვილი, - გზა სინანულისა, განწმენდისა და ცხოვნებისა. სხვა გზა არ არსებობს!!! არ შეიძლება დავამკვიდროთ "ახალი იკონომია", რომელიც ქრისტეანულ სწავლებასთან შეუსაბამოა".

თავისი აზრის დასამტკიცებლად მას მოჰყავს ათანასე სინელის სწავლებაც, მაგრამ უნდა აღინიშნოს, რომ წმ. ათანასეს სწავლება ეხება უკიდურესად მძიმე ცოდვილთ, რასაც მოგვიანებით განვიხილავთ. სანამ ციტირებას გავაგრძელებდე, მინდა აღვნიშნო, რომ მ. იაშვილის მთელი ეს შესავალი დარიგებები და ჯოჯოხეთის ცეცხლით დამუქრება, მხოლოდ და მხოლოდ კადნიერი ცილისწამება და ჩვენი ეკლესიის შეურაცხყოფაა.

იკონომიების შესახებ საკუთარი თეორიის წარმოჩენისა და არქიეპისკოპოს პავლეს "მცდარი იკონომის" "მხილების" შემდეგ, მ. იაშვილი კიდევ უფრო მეტად კადნიერდება და ეპისკოპოს ბასილის მიმართავს: "შეიგნე ეპისკოპოსო ბასილი წმიდა მამათა შეგონება, ყოველივე ამას ისინი შენ გეუბნებიან: "ყოველი ვინც საეკლესიო გადმოცემას და მამათა სწავლებას გადაუხვევს და დაამკვიდრებს ახალს, ან მომავალში მოინდომებს სიახლის შემოტანას, - ანათემა". და კვლავ ბრძანებს: "ვინც უგულისხმოდ ეკიდება ჩვენი მამების წმიდა და ეკლესიის განმამტკიდებელ საღმრთო კანონებს, - ანათემა".

მ. იაშვილი ეპისკოპოს ბასილის განუმარტავს და აფრთხილებს, რომ "ეს მრისხანე სიტყვა "ანათემა"  მსოფლიო ეკლესიამ იმ მღვდელმსახურებს განუწესა, რომლებიც ეკლესიის მწყემსები და საკურთხევლის მსახურები არიან, მაგრამ არ ასრულებენ მათთვის ბოძებულ დადგენილებებს. ანათემირებული ადამიანი ამოიშლება სიცოცხლის წიგნიდან". შემდეგ კი ფარისევლურად ამატებს: "დე ნუ იქნება ასე, დე ნუ მივიღებთ ანათემას ჩვენი უფლისგან, იესუ ქრისტესგან და დე, ნუ დაგვწყევლიან შვიდი მსოფლიო კრების მამები" (ცხადია, აქ მინიშნება კეთდება მეუფე ბასილზე, რომელმაც უნდა დაიცვას ეკლესია არქიეპისკოპოს პავლეს "უსჯულოებისგან" და დროზე გადასცეს ის ანათემას, რომ თვით ბასილი ამ სასტიკი განჩინების ქვეშ არ მოექცეს).

მ. იაშვილის ეს ფარისევლობა მოგვიანებით გამოჩნდება. ჩვენ კი ვიკითხოთ, ვის წინააღმდეგ ითხოვს ეს ქალბატონი ანათემას? ცხადია იმის წინააღმდეგ, ვინც მისი აზრით, ეკლესიის მამებს და მის სჯულმდებლობას ეწინააღმდეგება, ამკვიდრებს "ახალ იკონომიას" და სულიერ შვილებს უსამართლოდ მოიკვეთს ეკლესიიდან, ანუ - არქიეპისკოპოს პავლეს.

ეპისკოპოსის მოვალეობის შესრულებისკენ მოწოდება მ. იაშვილის წერილს წითელ ზოლად გასდევს. აი, მომდევნო თავშიც, 10-ე გვერდზე, ეპისკოპოს პავლეს უკვე მორიგ "მკრეხელობასთან" დაკავშირებით, რომელიც მღვდელმსახურთა გრძელთმიანობის უარყოფას ეხება, წერს: "ეპისკოპოსებო და მღვდლებო, შეისმინეთ სიტყვები მაცხოვრისა, შეისმინეთ წმიდა მამათა განწესებებისა! რა გვამცნეს მათ? ნუთუ ქრისტეს სიტყვები თქვენთვის არაფერს ნიშნავს? ეს შენ გამცნეს წმიდა მამებმა ეპისკოპოსო ბასილი წმიდა განწესებათა დაცვა".

ქვემოთ, სადაც მარინა განიხილავს დიაკვან ზოსიმეს ზიარების საკითხს (გვ. 11-ე) ის პირდაპირ გვაბრალებს სჯულისკანონის უგულებელყოფას და წერს, როგორ გააფრთხილა მან 2006 წელს მეუფე ბასილი ეპისკოპოს პავლეს არასწორ მოქმედებასთან დაკავშირებით, რომელმაც ჯერ აზიარა მძიმედ შემცოდე (არ გვაქვს უფლება დავასახელოს ცოდვის სახეობა - არქიეპ. პ.) დიაკვანი, შემდეგ კი ერაყში საომრად გამგზავრება "უკურთხა".

ჩემი ამ მორიგი "უკანონობიდან" გამომდინარე, მ. იაშვილი მეუფე ბასილის ასწავლის, რომ "წმიდა მამათა განწესებები ერთადერთი წიგნია, რომლითაც უნდა ხელმძღვანელობდეს მღვდელმსახური და იქ მინიშნებულ საზღვრებს არ უნდა გადადიოდეს". ჩემთან დაკავშირებით კი იმოწმებს ესაიას წინასწარმეტყველებას: "მღვდელმსახურები აცთუნებენ ჩემს ერს და მათი მიმდევრები წარწყმდებიან".

დიაკვან ზოსიმესთან დაკავშირებულ შემთხვევასაც დეტალურად განვიხილავთ, ჩვენ კი განვაგრძოთ მარინას "დამოძღვრისა" და "მხილებების" განხილვა.

13-ე გვერდზე არქიეპისკოპოს პავლესთან დაკავშირებით მ. იაშვილი წერს: "ვაი ღვთისმოსაობას მაშინ, როდესაც ეპისკოპოსი ნებას დართავს თამბაქოს მწეველ დედაკაცს ტაძარში შესვლისა და მართლებთან ერთად ლოცვისა, მაშინ როდესაც, ეპისკოპოსმა თვითონ უნდა იცოდეს და ასწავლიდეს... რომ არაფერია თამბაქოს მოწევაზე უარესი..." ამ სიტყვებიდან გამომდინარე, მე თურმე ეს არ ვიცი და არც მისწავლებია...

მ. იაშვილის მტკიცებით, ჩვენ არ გვცოდნია, რომ "თამბაქოს მწეველი არის თვითმკვლელი..." და ირწმუნება: "ეპისკოპოსი პავლე ახალ კანონებს ამკვიდრებს და თავის მოქმედებას იმით ამართლებს, რომ მწეველი ქალის საქციელს ადარებს სიძვაში ჩავარდნილი დედაკაცისას და ვერ ხედავს იმ განსხვავებას, რაც სიძვის საიდუმლო ცოდვასა და სიგარეტის სახალხოდ მოწევაში მდგომარეობს".

აგრძელებს რა ჩემს კრიტიკას, მ. იაშვილს მეუფე ბასილის საყურადღებოდ შემოაქვს სწავლება იმის შესახებ, რომ "მღვდელმსახურებს ამა თუ იმ საკითხებზე უნდა გააჩნდეთ ჭეშმარიტი, მართლმადიდებლური შეხედულება... მაგრამ თუკი საკურთხევლის მსახური საყოველთაო ეკლესიის სწავლებას განუდგება, ის "ერეტიკოსად შეირაცხება და ერეტიკოსებისთვის დაწესებულ კანონებს დაექვემდებარება".

ამ დასკვნას, მარინა აკეთებს ჩემთან დაკავშირებით, რადგან მე უარვჰყავი სამღვდლო პირთა გრძელთმიანობა. ამის გამო მარინა საშინელ საეკლესიო ანათემებს მიქვემდებარებს და მეუფე ბასილის ასწავლის როგორ იმოქმედოს ჩემს წინააღმდეგ.

მთელი თავისი წერილით მან ჩვენი ეკლესიის მღვდელმსახურები უმეცრებად, უსჯულოებად და თითქმის მწვალებლებად გამოაცხადა. აღსანიშნავია, რომ წერილის დასაწყისში, მიუხედავად აშკარა კადნიერებისა და თავნებობისა, მარინა ასე თუ ისე, შეფარვით და მინიშნებით მემუქრება და მეუფე ბასილის ასწავლის საეკლესიო განწესებანი როგორ უნდა დაიცვას, რომელი კანონები გამოიყენოს ჩემისთანა "თავნება", "ეკლესიის კანონებისადმი დაუმორჩილებელ" და "ახალი იკონომიის" შემომტან ეპისკოპოსთან. მაგრამ, რაც უფრო უახლოვდება ფინიშს, კადნიერებაში გახურებული მ. იაშვილის უტაქტობა ყოველგვარ საზღვრებს სცილდება და ბოლო გვერდებზე აშკარად ანთხევს თავის ღვარძლს ჩემსა და მეუფე ბასილის წინააღმდეგ. 18-ე გვერდიდან, ჩვენ ვხედავთ ნამდვილ მარინა იაშვილს, შეუფერადებელს, სასტიკს და ეკლესიის წინააღმდეგ ფუჭად ამხედრებულს.

18-ე გვერდზე მ. იაშვილი ივიწყებს, რომ წინა გვერდებზე მხოლოდ შეახსენებდა მეუფე ბასილის ამა თუ იმ საეკლესიო დადგენილებას, მათი შესრულებისკენ მოუწოდებდა და აძლევდა მითითებებს რეაგირება მოეხდინა ჩემი "უკანონობების" წინააღმდეგ. მაგრამ ამ გვერდიდან, როგორც შხამიანი მორიელი, ივიწყებს ჩემს წინააღმდეგ მეუფე ბასილის შეამხანაგების მცდელობას და ყველას ასეთი სიტყვებით გესლავს:

"წმიდა მამებმა დააწესეს, რომ ყველამ დაიცვას საეკლესიო გადმოცემები და სწავლება... თქვენ კი მრავალსაუკუნეობრივი ტრადიციების დანგრევა გადაგიწყვეტიათ... არ გეშინიათ?"

მომდევნო გვერდებზე ის ახდენს საკითხის უტრირებას, ამძაფრებს თემას მით რომ იმოწმებს მრავალ ადგილს ძველი აღთქმიდან, რომელსაც საკუთარი განმარტებებით "ამაგრებს" და 21-ე გვერდზე მუქარაზეც გადადის. კონკრეტულად ის ემუქრება მეუფე ბასილის და პირდაპირ წერს: "ამ ძველ ტრადიციას (იგულისხმება მღვდელმსახურთა გრძელთმიანობა - არქიეპ. პ.) მისდევდა მართლმადიდებლობა და ვინ მოგცათ უფლება მისი დარღვევისა?... შენ მოგკითხავს მეუფეო ბასილი უფალი ყოვლისმპყრობელი ამ უსჯულოებას! (რატომ? - იმიტომ, რომ მან არ მოახდინა "ჯეროვანი" რეაგირება ეპისკოპოს პავლეს "უსჯულოებაზე" - არქიეპ. პ). მან ხომ შენ დაგნიშნა მცველად და მხედრად თავისი ერისა, რატომ უგულებელყოფ ქრისტეს ვენახს, რატომ მოედო მას ძეძვი და ეკალი? რატომ არ დაიცავი დედა ეკლესია? (ვისგან? - ცხადია, ეპისკოპოს პავლესგან - არქიეპ. პ.).

მ. იაშვილის გააფთრება აქ აპოგეას აღწევს და ისიც გონებაარეული კივის: "ვაი, ვაი დამხობილ ღვთისმოსაობას...". 22-ე გვერდზე, პირდაპირ ლანძღავს მეუფე ბასილის და ეუბნება: "ვის ხარისხს ატარებ შენ? - ქრისტესას! მაშ დაწერილა სადმე ქრისტეს მხედარი მაცთუნებელი იყოსო მარტივ და უდებებით მცხოვრებ ადამიანთა? გონს მოეგეთ!"

თქვენი ცხოვრება კი "მაცქერალთა დამაბრკოლებელია"... ეს არის არამართლმადიდებლური, წარმწყმედელი ფუჭმოუბრობა... თქვენ მღვდელმთავრის ხარისხი საცთურად გარდააქციეთ, მარტივ და უდებებით მცხოვრებ ადამიანთა საცთურად. ჭეშმარიტად გაბლანდულხართ ეშმაკის ბადეში..."

აქ, 22-ე გვერდზე, მ. იაშვილი სრულიად იხსნის კეთილმოსურნე ადამიანის ნიღაბს და პირდაპირ შეურაცხყოფაზე გადადის! თავიდან თუ ტაქტიკურად მიმართავდა მეუფე ბასილის და შეფარვით ასწავლიდა ჩემი "უსჯულოების" შესახებ, აქ უკვე, როგორც ჩანს, მოთმინებამ უმტყუნა და მისმა ვერაგულმა და მორიელურმა ხასიათმა თავისი გაიტანა, - მარინამ საბოლოოდ გადმოანთხია თავისი ღვარძლი და სიძულვილის ჩვენს მიმართ.

ასეთია, მარინას მკრეხელობანი და კადნიერება, რომელსაც აუცილებლად სჭირდება ეკლესიური რეაგირება. საგულისხმოა რომ მარინა, ეპისკოპოს ბასილთან მიმართებაში, არსად იყენებს სიტყვას "მეუფეო", რითაც ათვალსაჩიონოებს ეკლესიისადმი და თუნდაც ეპისკოპოს ბასილისადმი თავის დაუმორჩილებლობას. არსად მიხსენიებს მე "არქიეპისკოპოსად", რითაც არ ცნობს ჩემს მღვდელმთავრობას. მეტიც, მღვდელმთავრად მეუფე ბასილის მიიჩნევს და ეკლესიაში "წესრიგის" დამყარებისკენ აქეზებს მას, ხოლო თუ რა იგულისხმება ამაში, ვფიქრობ ძნელი მისახვედრი არ უნდა იყოს.

მ. იაშვილის ზემოთნაჩვენები გამოხდომები ზედმიწევნით ათვალსაჩინოებენ მის უმძიმეს სულიერ მდგომარეობას და ხიბლს, რომელშიც ის იმყოფება. ფოთის სამრევლოს ერთ ერთი წევრის ოჯახში, მეუფე ბასილისადმი გადასაცემი წერილის დატოვების შემდეგ, მ. იაშვილმა დაურეკა მეუფე ბასილის და აუწყა, რომ ჩვენი ეკლესიის მხილება, რომელიც მას წერილში აქვს გადმოცემული, თურმე, ღმრთისგან ხილვით ეუწყა; რომ მას ჰქონდა სიზმარი, რომელშიც დაავალეს ჩვენი მხილება.

თავის წერილში მ. იაშვილი "წინასწარმეტყველებს" კიდევაც და ამტკიცებს, რომ 21-ე საუკუნე მეორედ მოსვლის საუკუნეა. იძლევა ესქატოლოგიურ განმარტებებს და ირწმუნება, რომ ეზრას წინასწარმეტყველებით უკვე ბოლო ჟამია და ქრისტეს მეორედ მოსვლა მოახლოვებულია. საზოგადოდ ჩვენ არ ვართ იმ არის წინააღმდეგი, რომ "ბოლო ჟამია", მაგრამ წმ. წერილის მიხედვით ეს "ბოლო ჟამი" უფლის განკაცებით დაიწყო, ხოლო მიუხედავად მ. იაშვილის მიერ დამოწმებული გლობალური დათბობებისა და აპოსტასიისა, როდის იქნება მეორედ მოსვლა - ამ საუკუნეში თუ მომავალში, - უცნობია.  

მ. იაშვილისგან ამგვარი "პასაჟები" გასაკვირი არც უნდა იყოს, რადგან კარგად გვახსოვს, მისი ეშმაკეულობა. ჩვენი ქრისტეანები გვიდასტურებენ, რომ ლოცვის დროს ეს ქალბატონი უცნაურ და არაბუნებრივ ხმებს გამოსცემდა, რომელმაც მორწმუნეები შეაშინა და შეაძრწუნა ისე, რომ მის ახლოს დგომაც კი აღარ უნდოდათ. მამა გრიგოლი ერთი წლის (!) განმავლობაში უკითხავდა მას კვეთებულის ლოცვას. როგორც ჩანს ამ ლოცვებმა შედეგი ვერ გამოიღო, რაშიც, ცხადია, მამა გრიგოლი უბრალოა...

ჩვენ ასევე კარგად გვახსოვს, რომ მ. იაშვილი თავის ლოცვებში იყენებდა შამანურ ლოცვებს წიგნიდან "Энциклопедия знахарства". (ეს წიგნი მან მამა გრიგოლის მშობელ მამასაც ათხოვა წასაკითხად, მე კი მთხოვა გავცნობოდი იქ არსებულ ლოცვებს და ამეხსნა მისთვის მათი ქრისტეანული დანიშნულება. რაზეც მივუგე რომ ამ ლოცვებს მხოლოდ გარსი აქვთ ქრისტეანული, შინაარსობრივად კი შამანურია და ავუკრძალე მათით ლოცვა).

ლოცულობდა აგრეთვე რაბინული ლოცვებით, მკერდზე ჯვართან ერთად ატარებდა ე. წ. "დავითის ვარსკვლავს" და პატივს მიაგებდა ებრაულ ჩვეულებებს. ხოლო ებრაულ გადმოცემათა კრებულ "აგადას" (ებრაული თალმუდის შემადგენელი ნაწილი) წმიდა გადმოცემათა წიგნად მიიჩნევდა და ქრისტეანებსაც აკითხებდა. ყოველივე ეს ძალზედ უცნაურია და გასაკვირია იმ ადამიანისგან, რომელიც ეპისკოპოსებს წმიდა მამათა განწესებების და გადმოცემების მტკიცედ მიყოლას გვასწავლის... "გვამხელს" ათასგვარ, გამოგონილ უსჯულოებაში და "ანათემებითაც" გვემუქრება...

მ. იაშვილის უსჯულოება და ბოროტგანზრახვა რომ სრულყოფილად წარმოვაჩინოთ, უნდა განვიხილოთ ის ბრალდებებიც, რომელსაც ის გვიყენებს და რომელთა გამოც საანათემოდ მიაჩნია მთელი ჩვენი სასულიერო მოღვაწეობა.

უნდა ვაჩვენოთ, რომ ის საეკლესიო კანონები, რომელთა დარღვევაშიც გვდებს ბრალს ქ-ნი მარინა, სინამდვილეს არ შეეფერება და ჩვენთან მიმართებაში შეუსაბამოა. მისი წერილი ათვალსაჩინოებს უკიდურეს მკრეხელურ და უზრდელურ გამოხდომას ეპისკოპოსთა მიმართ. მეუფე ბასილის ის მიმართავს როგორც პატარა ბავშვს, არ მიმართავს მას ეპისკოპოსისთვის შესაფერისი და მისდამი მორჩილების გამომხატველი ტერმინით - "მეუფეო" და აკნინებს არქიეპისკოპოსის ღირსებას მით, რომ არ ცნობს მის მღვდელმთავრობას.

მეტიც, აუცილებელია აღინიშნოს, რომ ეპისკოპოს ბასილისადმი მიმართული მისი წერილი აღსავსეა მოწოდებებით აღადგინოს ჩემს მიერ "დარღვეული" ღვთისმოსაობა და ეკლესია არქიეპისკოპოს პავლეს "თვითნებობებისგან" დაიცვას. აქ აშკარავდება მ. იაშვილის სურვილი ერთმანეთს დაუპირისპიროს ორი ეპარქია, ორი ეპისკოპოსი.

მას არ ამოძრავებს ჭეშმარიტების გარკვევის წყურვილი, რადგან ასეთ შემთხვევაში, მიმართვის ფორმები და საკითხთა განხილვის საქმისწარმოება სხვანაირი იქნებოდა, მას მხოლოდ ეკლესიაში მშოფთვარების შეტანის დაუოკებელი სურვილი ამოძრავებს. ის აბსოლუტურად არასწორად განმარტავს წმიდა წერილს და წმიდა საეკლესიო სჯულმდებლობას. შეურაცხყოფას აყენებს როგორც ეპისკოპოს ბასილს, ასევე საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის მწყემსმთავარსაც (არქიეპისკოპოს პავლეს) და ცდილობს მართლმადიდებელ ქრისტეანებში საკუთარი ღვარძლისა და მტრობის ჩათესვას.

მარინას წერილში ისეთი ბრალდებებია გადმოცემული, რომლებშიც ჩვენ "დამნაშავეები" ვართ მარინას მსოფლმხედველობით და არა რაიმე კონკრეტული ფაქტის მიხედვით. ეს რომ ასეა, ამას ქვემოთ ვაჩვენებთ.

ამჯერად გადავიდეთ მ. იაშვილის მიერ ჩამოწერილი ბრალდებების და მის მიერ წმიდა წერილიდან და დიდი სჯულისკანონიდან დამოწმებული ადგილების განხილვაზე და ვნახოთ, რამდენად სამართლიანად გვიყენებს ეს ადამიანი ამდენ ბრალდებას. რადგან მ. იაშვილი, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, მიმართავს საკითხის უტრირების ფორმას, რაც გულისხმობს ცალმხრივ განხილვას, თემის მეტისმეტად გახაზვას, უკიდურესობამდე მიყვანასა და დამახინჯებას. ვფიქრობთ, მისი მთელი ტექსტის გადმოცემას აზრი არა აქვს, მითუმეტეს, რომ ამ ნაწერის ხილვა მსურველთ ყოველთვის შეეძლებათ დედანში. ჩვენ კი მოკლედ აღვნიშნავთ იმ საკითხებს, რასაც მ. იაშვილი ეხება, გამოვტოვებთ მის ჭკუისდამრიგებლურ გამოხდომებს და შევეხებით მხოლოდ საეკლესიო კანონებს და მამათა გამონათქვამებს, რომელთაც ის ჩვენს გასამტყუნებლად იყენებს. იმისთვის, რათა კონკრეტულები ვიყოთ და  საკითხის არსს არ გავცდეთ, განვიხილავთ მხოლოდ იმას, რასაც ეს ქალბატონი ჩვენს გასამტყუნებლად ეყრდნობა, რითაც შევძლებთ მისი ცდომილების, უმეცრებისა და კადნიერების წარმოჩენას.

თავის ბრალდებებს მ. იაშვილი გარკვეული სისტემით წარმოაჩენს: მისი წერილი დაყოფილია 7 თავად (ბრალდებების შესაბამისად), სადაც ყოველ თავს სათითაოდ უძღვის ეპიგრაფი, რომლის შინაარსი ადამიანს სჯულის დარღვევის და უკანონობის გამეფების საშინელებაზე მიანიშნებს. შემდეგ მარინა გადადის განსახილველი საკითხის ისტორიულ-კანონიკურ მიმოხილვაზე და ყოველგვარი სიმართლითა თუ უსამართლობით ცდილობს საკითხის მისთვის სასურველ ჭრილში წარმოჩენას. ახდენს საკითხის უტრირებას, ანუ მეტისმეტად ხაზს უსვამს ერთ ამოჩემებულ გარემოებას, აზვიადებს მას, უკიდურესობამდე მიჰყავს განხილვა და ამახინჯებს საქმის შინაარსს.

1. კვერთხის შესახებ

უნდა აღვნიშნოთ, რომ მზაკვრობა და ტყუილები ის იარაღია, რომლითაც ამხედრებია ეს დედაკაცი საქართველოს ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიას და მის დაქცევას ლამობს. ამიტომაც, ჯეროვანია გავარკვიოთ ვის უწოდებენ წმიდა მამები მატყუარას და როგორ აფასებენ უფლის ერთ-ერთი მცნების, "არა იცრუოს" დარღვევას? ჯეროვანი იქნება, მ. იაშვილის პორტრეტის დასახატად გავეცნოთ მამათა სწავლებას ტყუილისა და მატყუარების შესახებ.

წმ. ბასილი დიდი შეგვაგონებს: "განა უნდა ვტყუოდეთ, თუკი კეთილი რამე განგვიზრახავს? ამის უფლებას არ გვაძლევს ღმერთი, რომელიც გადაჭრით ამბობს, რომ ყოველგვარი სიცრუე ეშმაკისგანაა (ინ. 8:44) და სიცრუეთა შორის არ აკეთებს განსხვავებას" (Творения иже во святых отца нашего Василия Великого, Архиепископа Кесарии Каппадокийския. 4-е изд. Сергиев Посад. 1900. Ч. 5, стр. 213).

თუ რა საშიშროება მოდის მატყუარებისგან კარგად განმარტავს წმ. ეფრემ ასურელი: "კადნიერი გული აქვს მატყუარას... ის ხალისით ისმენს საიდუმლოებებს და ადვილად ააშკარავებს მათ; მას შეუძლია სიტყვით დასცეს ისინიც, რომლებიც სიკეთეში მტკიცედ დგანან" (Творения иже во святых отца нашего Ефрема Сирина. 3-е изд. М., 1881. Ч. I., 20). მისივე სწავლებით "ბოროტი და საწყალობელია ტყუილში გახევებული, რადგან ეშმაკივითაა, რომელიც არის "დასაბამითვე კაცის მკვლელი... ცრუ და სიცრუის მამა" (ინ. 8:44). "მატყუარა კაცი, არცერთ საქმეში არ იმსახურებს მოწონებას და ყოველივეში საეჭვოა" (Творения иже во святых отца нашего Ефрема Сирина. 3-е изд. М., 1881. Ч. I., 20).

"არ არსებობს მაზე უღრმესი ჭრილობა, მასზე უმეტესი სირცხვილი. მატყუარა ყოველივეში ბილწია და სასაცილო. ამიტომაც, ფხიზლად იყავით და ნუ გახევდებით სიცრუეში" (Творения иже во святых отца нашего Ефрема Сирина. 3-е изд. М., 1881. Ч. I., 20). "ეშმაკი თავის სოფისტიკაში გვითრევს, რათა ადამიანი, როდესაც მტყუანია საკუთარ თავს ამართლებდეს, ჰპატიობდეს საკუთარ თავს ცოდვებსა და უსჯულოებას" (Тоже, 3-е изд. М., 1887. Ч. 5., 306). "გვასწავლის ეშმაკურ მსჯელობას, რათა როდესაც გვეკითხებიან, დავფაროთ ჩვენი ცოდვები და როდესაც ცოდვებს ჩავიდენთ, თავი დავიძვრინოთ გასამართლებლად" (Тоже, 3-е изд. М., 1887. Ч. 5., 307).

"უნდა ვიფხიზლოთ, - გვაფრთხილებს ამბა დოროთე, - რათა სიცრუის მიერ გაძარცულები არ აღმოვჩნდეთ; რადგან ცრუს და მატყუარას არაფერი აქვს საერთო ღმერთთან. სიცრუე აუცხოებს ადამიანს ღმრთისგან" (Преподобного отца нашего Аввы Дорофея, душеполезные поучения и послания. 10-е изд. М., 1913., 106). იგივე წმიდა მამა შეგვაგონებს: "ცრუობს ის, ვისაც ჭეშმარიტებად მიაჩნია თავისი ვარაუდები, ანუ ამაო ეჭვები მოყვასის მიმართ" (Преподобного отца нашего Аввы Дорофея, душеполезные поучения и послания. 10-е изд. М., 1913., 106).

"როგორც ყოველი ცოდვა, რომელიც ან გემოთმოყვარებიდან აღმოცენდება ან ვერცხლისმოყვარებიდან, ან კიდევ დიდებისმოყვარებიდან, სიცრუესაც ეს სამი ვნებაა ასაზრდოვებს. ადამიანი ცრუობს ან იმისთვის, რათა არ დაადანაშაულოს საკუთარი თავი და არ დამორჩილდეს, ან კიდევ იმისთვის, რათა აღასრულოს საკუთარი სურვილი, ან მონახვეჭის გულისთვის თავს არ ანებებს ეშმაკობას და ცრუმეტყველებას მანამ, სანამ საწადელს არ მიაღწევს. ასეთ ადამიანს არასოდეს ენდობიან, მართალსაც რომ ამბობდეს, და არავინ დაუჯერებს, რადგან მისი სიმართლეც კი საეჭვოა" (Преподобного отца нашего Аввы Дорофея, душеполезные поучения и послания. 10-е изд. М., 1913., 111).

ზუსტად ასე იქცევა მ. იაშვილიც: სიცრუე, საკუთარი ცოდვების უარყოფა და სხვაზე მთელი დანაშაულის გადატანა, ეს მისი საყვარელი ხერხია, მაგრამ, როგორც წმ. იოანე ოქროპირი ამბობს, "სიცრუე საკუთარ თავს უფრო ამხელს, ვიდრე ავნებს სიმართლეს და კიდევ უფრო მკაფიოდ წარმოაჩენს ჭეშმარიტებას" (Творения иже во святых отца нашего Иоанна Златоуста, Архиепископа Константинопольского. 2-е изд., СПб., 1902. Т. 8., 378).

ჩვენ კი "განვეშოროთ სიცრუეს, რათა არ გავიზიაროთ მზაკვარის ხვედრი და შევეცადოთ შევიგნოთ ჭეშმარიტება, რათა ერთობა გვქონდეს ღმერთთან, რომელმაც ბრძანა: "მე ვარ გზა და ჭეშმარიტება" (ინ. 14:6) (Преподобного отца нашего Аввы Дорофея, душеполезные поучения и послания. 10-е изд. М., 1913., 114).

ამრიგად, თუკი წმ. ბასილი დიდის თანახმად "არ უნდა ვტყუოდეთ, თუკი კეთილი რამე განგვიზრახავს?" (Творения иже во святых отца нашего Василия Великого, Архиепископа Кесарии Каппадокийския. 4-е изд. Сергиев Посад. 1900. Ч. 5, стр. 213) და ვაჩვენებთ, რომ მარინა აშკარად ცრუობს, რადგან როგორც უკვე ვისმინეთ "ვისაც ჭეშმარიტებად მიაჩნია თავისი ვარაუდები, ანუ ამაო ეჭვები მოყვასის მიმართ ის ცრუა" (ღირ. ამბა დოროთე), დავამტკიცებთ მ. იაშვილის ბოროტ განზრახვას და წარმოვაჩენთ, რომ მას სრულებითაც არ აღელვებს ჭეშმარიტების გარკვევა. პირველივე ტყუილი მის პირველსავე ბრალდებაში გვხვდება.

ბრალდებათა რიგში, რასაც მ. იაშვილი ჩვენს წინააღმდეგ აყენებს, სამღვდელმთავრო კვერთხის საკითხს ეხება, პირდაპირ ცილს სწამებს ეპისკოპოს ბასილის და წერს, რომ ის, თითქოსდა უარყოფს გადმოცემას სამწყემსთავრო კვერთხის შესახებ. მართალია, ამ ბრალდებაში მარინა არქიეპისკოპოს პავლეს არ ახსენებს, მაგრამ უნდა ვიცოდეთ, რომ ყველა ბრალდებაში ის ავტომატურად იგულისხმება. მაშინაც კი, როდესაც მეუფე ბასილის პასუხს სთხოვენ იმგვარი "ცოდვებისთვის", რაც მას არ ჩაუდენია (მაგალითად, სასულიერო პირთა გრძელთმიანობის უარყოფა (მეუფე ბასილი ამას არ უარყოფს), მოთხოვნები ტელევიზიის წინააღმდეგ (მეუფე ბასილის არც ტელევიზორი უდგას თავის კელიაში და არც ინტერნეტი გააჩნია) და სხვა...).

როგორც აქ, ასევე თავის სხვა ბრალდებებში, ამ პიროვნების მსჯელობა აგებულია მხოლოდ ცალმხრივ, დაუსაბუთებელ ან მის მიერ არასწორად აღქმულ და ინტერპრეტირებულ მოვლენებზე, წმიდა წერილისა და სჯულიკანონის არასწორ დამოწმებებსა და განმარტებებზე, რაც ჩვენს მიერ ეპისკოპოსთა ცილისწამებად განიხილება.

მაგალითად, სრულიად უცნობია რას ეყრდნობა მ. იაშვილი თავისი პირველი ბრალდების წარმოთქმისას. ეპისკოპოს ბასილის ის წარმოაჩენს სამწყემსთავრო კვერთხის უარმყოფელად და წერს: "როგორ შეიძლებაო უარვყოთ გადმოცემა კვერთხის შესახებ"? მაგრამ, სად, ვინ და როდის უარყო ან გადმოცემა კვერთხის შესახებ (საერთოდ რომელ "გადმოცემაზეა" ლაპარაკი? იმ აპოკრიფულ გადმოცემაზე ხომ არა, მ. იაშვილი რომ გვიყვება თავის წერილში?) ან თვით კვერთხი?

სრული პასუხისმგებლობით უნდა განვაცხადოთ, რომ არავის ჩვენს ეპისკოპოსთაგან კვერთხის საჭიროება არასოდეს უარუყვია!

რას ეფუძნება მარინა იაშვილი ამ ბრალდების წარმოთქმისას? - არაფერს! ის არ იმოწმებს არცერთ ფაქტს, არც ერთ გამონათქვამს, არანაირ წერილობით ან ზეპირსიტყვიერ წყაროს. ამდენად, ეს არის ელემენტარული ცილისწამება და კადნიერი ბრალდება. ეს არის ეპისკოპოსის სინდისისა და რწმენის, ეკლესიისადმი მისი ერთგულების შეურაცხყოფა. ეს არის სიცრუე, რაც სჯულიერად დასჯადია.

მეტიც, თავისი თავაშვებულობით გაკადნიერებული ეს დედაკაცი ბედავს და ეპისკოპოსს შეაგონებს სიტყვებით: "მაშ, იყავით სიტყვის აღმსრულებელნი და არა მხოლოდ მსმენელნი თავის მოსატყუებლად" (ძვ. ქართ.: "და იყვენით მყოფელ სიტყჳსა მის და ნუ ხოლო მსმენელ და შეურაცხის-მყოფელ თავთა თჳსთა").

მაშასადამე, მ. იაშვილის აზრით, ეპისკოპოსი ბასილი (და ცხადია, არქიეპისკოპოსი პავლეც) ღვთის სიტყვის მხოლოდ მსმენელები ყოფილან და არა შემსრულებელნი. მისი თქმით, ეკლესიის ეს მოძღვრები "საკუთარი თავის შეურაცხმყოფელნი" არიან.

არ შეიძლება ამ უმძიმესი ბრალდების რეაგირების გარეშე დატოვება. მითუმეტეს, რომ ჩვენს ეპისკოპოსებს, როგორც უკვე აღინიშნა, არა თუ არასოდეს უარუყვიათ სამღვდელმთავრო კვერთხი, რომელიც ყოველთვის ჰქონდათ, არამედ პირიქით, ნიკონიანელ მწვალებლებთან პოლემიკაში უმხილებიათ არასწორი, ორგველიანი კვერთხები და მისი მართებული, ღუზისებური ფორმა მიუთითებიათ.

მ. იაშვილი არასოდეს დაინტერესებულა იმით, გვაქვს თუ არა სამწყემსთავრო კვერთხი ეკლესიაში. არადა, რომ ეკითხა არა თუ ჯეროვან პასუხს მიიღებდა, არამედ აჩვენებდნენ კიდევაც მას. მაგრამ, მას ხომ საქმის რეალური ვითარება არ აღელვებს. მას ორი ეპარქიის, კონკრეტულად კი ეპისკოპოს ბასილის არქიეპისკოპოს პავლესადმი გადამტერება აინტერესებს, რაც ნათლად ჩანს მისი პასკვილიდან. მას ასევე ამოძრავებს დაუოკებელი ამპარტავნება, ეპისკოპოსთა ჭკუის სწავლების და მათი საკუთარ გემოზე მართვის კადნიერი სურვილი.

2. ტელევიზიისა და ინტერნეტის შესახებ

ყველასთვის კარგად არის ცნობილი თუ როგორ უარყოფითად აფასებს მართლმადიდებლობა გასართობ, სახუმარო და სპორტულ სანახაობებს. ქრისტეანებს ეკრძალებათ გასართობ სანახაობებში მონაწილეობა და მათი ყურებაც კი. წმიდა მართლმადიდებელი მამები სამსახიობო ხელოვნებას სამარცხვინოდ, გართობას კი ქრისტეანის სულისთვის საზიანო ქმედებად მიიჩნევდნენ. ამ პოზიციას ადგას ძველმართლმადიდებლური ეკლესია დღემდე, მიუხედავად ამისა, თავისი წერილის 2-ე თავში ("ტელევიზია") მ. იაშვილი იმოწმებს საეკლესიო კრებათა დადგენილებებს (VI:50, 51), რომლებიც მიღებულია გართობათა წინააღმდეგ და ამ კანონთა დარღვევაში გვადანაშაულებს. ამ ბრალდების მიზეზად კი ქრისტეანთა ოჯახებში ტელევიზორების არსებობას ასახელებს. მ. იაშვილის აზრით: "თუ ერისკაცი უყურებს რაიმე სანახაობას, მაგალითად, ტელევიზორს, ცირკს, და ა. შ. დროებით უნდა განიკვეთოს ეკლესიიდან, სასულიერო პირი კი უნდა დაემხოს თავისი პატივისგან".

წინდაწინ უნდა აღვნიშნოთ, რომ გართობასთან დაკავშირებით (იქნება ეს ტელევიზია, თეატრი, საცეკვაო თუ სპორტული სანახაობა) ჩვენი ეკლესიის იერარქებს და წევრებს თავიანთი აზრი არაერთხელ გამოუთქვამთ. მაგალითად, ჩვენს საიტზე სპეციალურად განთავსდა სტატია  "მხეცის ხატი" , რომელიც ეხება ტელევიზიას და გართობის ამ საშუალებით გავრცელებას. ჩვენ  ინტერნეტ ფორუმებზეც არაერთხელ შევეხეთ ამ საკითხს  და ჩვენი ეკლესიის სჯულიერი და მკაცრი დამოკიდებულება დავაფიქსირეთ, თანაც აღვნიშნეთ, რომ მსახიობობა მიგვაჩნია ცოდვად. მაშ, რა აღელვებს ქ-ნ მარინას? მისი ბრალდება წინა ბრალდების მსგავსია: ფაქტობრივად ის უსაფუძვლო ბრალდებებით გვიტევს.

სამწუხაროდ, ტელევიზიის სახით გართობა დღეს თითქმის ყველა ოჯახში შემოიჭრა. თანამედროვე ცხოვრებას ისეთი აპოსტასიური დაღი აზის, რომ არ გვეგულება ერისკაცი, რომელიც ან ტელევიზიას არ უყურებდეს, ან რომელიმე სპორტულ სანახაობას, ან კიდევ თეატრში არ დადიოდეს სპექტაკლებზე. მაგრამ, ტელევიზია მარტო გასართობი როდია, ის ასევე არის ინფორმაციისა და შემეცნების წყაროც.

როგორ მოვიქცეთ? ისე თუ მოვიქცევით, როგორც მ. იაშვილი ითხოვს (სწორედაც რომ მ. იაშვილი და არა VI მსოფლიო საეკლესიო კრება, რასაც ქვემოთ ვაჩვენებთ), მაშინ ჩვენ ეკლესიიდან უნდა გავყაროთ მთელი მრევლი, რომელთა უმეტესობა ქალაქში ცხოვრობს. სოფლებში მცხოვრებთ შესაძლოა არც აინტერესებდეთ ტელევიზიის ყურება ან გართობა, სოფლებში ამისი შესაძლებლობაც ნაკლებია, მაგრამ ქალაქის პირობებში, სადაც ადამიანები ბეტონის "გამოქვაბულებში" ჩაკეტილან და სამყაროსთან კავშირს მხოლოდ თანამედროვე კომუნიკაციური საშუალებებით (ტელევიზია, ინტერნეტი, ტელეფონი, მობილური) ახორციელებენ, ამგვარი მიდგომა წარმოუდგენელია.

ნიშნავს თუ არა ეს, რომ ჩვენ მხარს ვუჭერთ ტელევიზიას და ვაქეზებთ ჩვენს მრევლს გართობისკენ? ცხადია, არა! ეს ქ-ნ იაშვილს სურს ასე იყოს, რადგან, წინააღმდეგ შემთხვევაში ჩვენი ბრალდების და ეკლესიის მრევლისგან დაცლის უბადლო შესაძლებლობა არ მიეცემა. აი, რას ესწრაფვის მარინა იაშვილი.

ახლა კი ვნახოთ, რას ბრძანებს VI მსოფლიო კრება თავის 50-ე კანონში:

სლავურად: "Ни мирским человеком играти не подобно, ни шпильманом быти, ни позорищ глядати, ни лова деяти, отлучаютбося: причетницы же се творящии измещутся".

რუსულად: "Никто из мирян и клириков впредь да не предается предосудительной игре. Если же кто усмотрен будет творящим сие: то клирик да будет извержен, а мирянин да будет отлучен от общения церковнаго".

ქართულად: "ერისკაცთა და სასულიერო პირთაგან ნურავინ მიეცემა ამიერიდან შვება-თამაშს და ლოთობას. ხოლო ვინც ჩაიდენს ამას, თუ სასულიერო პირი იქნება, განიკვეთოს, ხოლო თუ ერისკაცი - უზიარებელ იყოს.

ძვ. ქართ.: "ნუმცა ვინ ნუცა ერთი ყოველთაგანი, გინა ერისკაცი, ანუ მოყუასი შეექცევის ამიერითგან შუებათა და მთვრალობათა. ხოლო უკუეთუ ვისმე ემხილოს ამისი ქმნაი, უკუეთუ მოყუასი იყოს, განიკუეთოს, ხოლო უკუეთუ ერისკაცი - უზიარებელ იქმნას.

ხოლო VI მსოფლიო კრების 51-ე კანონში ვკითხულობთ: "წმინდა და მსოფლიო კრება გმობს სახუმარო სანახაობას, სანადირო სანახავს და მგოსანთა როკვას. ხოლო თუ ვინმე დაარღვევს ამ კანონს, თუ სასულიერო პირი იქნება იგი, განიკვეთოს, ხოლო თუ ერისკაცი - უზიარებელ იყოს".

სლავურად: "Ни мирским человеком играти не подобно, ни шпильманом быти, ни позорищ глядати, ни лова деяти, отлучаютбося: причетницы же се творящии измещутся.

როგორც ჩანს, სლავური "კორმჩაიას" სიტყვები "да будет отлучен от общения церковнаго" მ. იაშვილს ეკლესიიდან დროებითი მოკვეთა ჰგონია, არადა აქ ლაპარაკია უზიარებლობაზე, რასაც არსენ იყალთოელის ძველქართული თარგმანი ათვალსაჩინოებს ("უზიარებელ იყოს").

არსებობს განკვეთის ორი სახე: ანათემა და ეკლესიის თანაზიარობიდან მოკვეთა. ანათემა ეკლესიიდან სრულ მოკვეთას ნიშნავს, ხოლო ეკლესიის თანაზიარობიდან მოკვეთა ქრისტეს უპატიოსნეს ხორცთან და სისხლთან (ასევე საერთო-საეკლესიო ლოცვებთან) უზიარებლობას გულისხმობს. ამრიგად, სიტყვები "да будет отлучен от общения церковнаго" გულისხმობს ადამიანზე უზიარებლობის ეპითიმიის დადებას, ხოლო როგორ ეპითიმიას დაადებს გართობის მოყვარულ მორწმუნეს მოძღვარი, ეს თვით მორწმუნის ცოდვის ხარისხიდან და მოძღვრის გადაწყვეტილებიდან გამომდინარე უნდა გაირკვეს.

გარდა ამისა, ქ-ნ მარინა არასწორად და დამახინჯებით გადმოსცემს თვით კანონის შინაარსს. VI მსოფლიო კრების 50-ე კანონი იმეორებს წმ. მოციქულთა 42 და 43-ე კანონების მოთხოვნას და ერისკაცებსა და მითუმეტეს, სასულიერო პირებს, აზარტულ თამაშობებს უკრძალავს. ანუ ისინი არ უნდა მიეცნენ შვება-თამაშს, ე. ი. თვითონ არ უნდა ითამაშონ, თვითონ არ უნდა მიიღონ ამგვარ ღონისძიებებში მონაწილეობა. ეს ცხადყოფილია კანონიდანაც და მისი განმარტებებიდანაც.

კანონში გამოყენებულია სიტყვა: "да не предается" (სლავურში), ქართულში: "ნურავინ მიეცემა". რაც ცხადად მიანიშნებს იმაზედ, რომ აქ ლაპარაკია არა ყურებაზე, არამედ მონაწილეობაზე. ამას ცხადყოფს მ. იაშვილის მიერ დამოწმებული სლავური "კორმჩაიას" განმარტებაც, სადაც სიტყვა სიტყვით წერია:

"Толкование обою правилу: И мирстии человеци христиане суще, чисто житие имети истязаеми суть: того ради правило се, аще кто от них играет, или плясания творит, или шпильманит, рекше, глумы деет, и на видение человек собирает (ასეა აქ გაგებული სიტყვა "глядати"), или ловитвам прилежит, таковыя отлучает. Причетницы же аще что от реченных сих сотворят, да извергнутся".

ამრიგად, VI მსოფლიო კრების ხსენებული დადგენილებები სრულიად სარმართლიანად კრძალავენ გართობებსა და სანახაობებში ქრისტეანთა მონაწილეობას. ამ კანონებში არაფერია ნათქვამი ამგვარი სანახაობების ყურებაზე, რაზეც მ. იაშვილი ამახვილებს ყურადღებას. ამის შესახებ ლაპარაკია VI მსოფლიო კრების 24-ე კანონში (რომელიც ცხადია ამ კანონებზეც ვრცელდება).

"სამღვდელო პირს ან მონაზონს არა აქვს იპოდრომზე ან სახუმარო სანახაობაზე მისვლის უფლება. თუ სასულიერო პირი მიპატიჟებული იქნება ქორწილზე, იგი უნდა გაეცალოს იქაურობას, როგორც კი დაიწყება სალაღობო სანახაობა, ანუ თამაშობანი, ვინაიდან ასე ბრძანებს მამათა მოძღვრება".

რუს.: "Никому из числящихся в священном чине, ни монаху, не позволяется ходить на конские ристалища, или присутствовать на позорищных играх. И Если кто из клира зван будет на брак, то при появлении игр, служащих к обольщению, да встанет и тотчас да удалится: ибо так повелевает нам учение отцев наших. Если же кто обличен будет в сем: или да престанет, или да будет извержен".

ამრიგად, აქაც ლაპარაკია იმაზე, რომ სასულიერო პირი არ უნდა დადიოდეს სახუმარო, თეატრალურ და სპორტულ სანახაობებზე, რადგან ქრისტეანული ცხოვრების მაღალზნეობრივ პრინციპებს არ შეეფერება.

ყურადღებას იპყრობს ამ კანონის პატრიარქ ბალსამონისეული განმარტება. ბალსამონი წერს:

"მისდევს რა ლაოდიკიის კრების 54-ე კანონს წინამდებარე კანონიც უკრძალავს სამღვდლო პირებს, ან ბერებს დოღზე, სახუმარო და თეატრალურ სანახაობებზე მისლვას და ამატებს, რომ კლერიკოსები, რომლებიც ქორწილში იქნებიან მიპატიჟებულნი (ბერებზე აქ მამებმა საერთოდ დაიდუმეს, იმდენად შეუფერებელია მათთვის სანახაობებსა და ქორწილებში მისვლა), უნდა გაეცალონ იქაურობას, როგორც კი დაიწყება სალაღობო სანახაობა. თუმცა ლაოდიკიის კრება არ სჯის კანონის დამრღვევთ; ხოლო წინამდებარე კანონი არწმუნებს მათ, ვინც ასეთ რამეს სჩადის, თავი დაანებონ მსგავს უწესობას; ხოლო თუ არ დაანებებენ, დაემხონ პატივისგან.

მიუხედავად ამ ორი კანონის მოთხოვნისა და ეკლესიის აკრძალვისა ბერები და სხვა სასულიერო პირები არ დაეწრონ საცხენოსნო სანახაობას, ზოგიერთები ამბობდნენ, რომ სანახაობებზე მისვლის აკრძალვა, ისევე საქებია, როგორც ქალწულება და სხვა საქმენი, რომლებიც განწმენდენ ადამიანს. მაგრამ, თუკი არ ისჯება ის, ვინც ქორწინდება, რადგან არ ძალუძს ქალწულების შენარჩუნება, შემწყნარებლურად უნდა მივუდგეთ მათაც, ვისაც არა აქვს ძალი თავი შეიკავოს სიამოვნებებისგან და დოღზე (ზოგადად, სპორტულ სანახაობაზე - არქიეპ. პ.) არ წავიდეს. მით უფრო, თუ ამის უფლებას თავს მისცემს მხოლოდ ერთხელ და ბოროტად არ გამოიყენებს ამ შეღავათს. რადგან ამბობენ, რომ ეს კანონი კრძალავს იმ დოღს, რომელიც ძველად ეწყობოდა, და არა იმას, რაც დღეს იმართება იმპერატორის ნებართვითა და თანდასწრებით. ძველად, თვით ხალხი დოღსაც და გასართობ სანახაობებსაც როგორც უნდოდათ ისე აწყობდნენ, ამიტომაც აქ მრავალი უმსგავსოება და აღმაშფოთებელი უწესოება აღესრულებოდა.

მეფის თვალწინ იყო შეტაკებებიცა და ბილწსიტყვაობაც მოპაექრე მხარეებს შორის, როგორც ამას ისტორიული მატიანე მოწმობს და როგორც იყო ეს, მაგალითად, იმპერატორ იუსტინიანეს, ანასტასის, ტირან ფოკასა და სხვა იმპერატორთა დროს. თანაც მხარეებს არც ნიძლავის დადება ეკრძალებოდათ და არც კამათელის გაგორება, რითაც მოუწოდებდნენ იღბალს, რაც საეკლესიო კანონებით საერთოდ აკრძალულია.

იმ დროს მხეცების შებრძოლებაცა და სხვა უწესობაც დაიშვებოდა. ამიტომაც, წინამდებარე კრების 51-ე კანონი უკრძალავს სამღვდლო პირებსა და ბერებს დოღზე, სახუმარო თუ თეატრალურ სანახაობებზე მისლვას და ვინც ამ განწესებას დაარღვევს სასულიერო პირს ამხობს თავისი პატივიდან, ერისკაცს კი განაშორებს წმიდა ზიარებას.

და ბოლოს კართაგენის კრების 15(18)-ე კანონი სიტყვასიტყვით ბრძანებს: "მღვდელთა შვილები საერო სანახაობაში ნურც მონაწილეობას მიიღებენ, ნურც სანახავად წავლენ. ეს ყველა ქრისტეანს ექადაგება ყოველთვის, რომ სადაც გმობა იყოს, იქ არ უნდა მივიდნენ".  მაგრამ დღეს დოღს მეფის ნებართვითა და თანდასწრებითა აწყობენ და არაფერი უწესო და შესაზარი იქ არ ხდება. ამიტომაც ამბობდნენ: საქებარია, თუკი ვინმე თავს იკავებს დოღისა ან სხვა რაიმე სანახაობის ყურებისგან, არ დაატკბობს გულს და სიამოვნებას არ მიანიჭებს მზერას; მაგრამ თუკი ამგვარ სანახაობაზე წავა კლერიკოსი ის არ უნდა დაისაჯოს. რადგან თუკი ყოველგვარი სანახაობა და დოღი, რომელიც ახლა აღსრულდება ისევე უნდა აიკრძალოს, როგორც ძველად, მაშინ უნდა აიკრძალოს ძაღლებით ნადირობაც; ვიღაცა იძულებული იქნება თქვას, რომ არასოდეს არაფერი მსგავსი არ უნდა გააკეთოს არც მეფემ და არც სხვა ვინმემ; რომ უნდა შეწყდეს ძაღლებით კურდღლებზე ნადირობა, რათა ერისკაცნი, რომლებიც დოღსა და სანახაობას ესწრებიან და თავს იქცევენ ნადირობითაც, უზიარებელნი არ დარჩნენ.

აქედან გამომდინარე, დოღი და ნადირობა უნდა განცალკევდეს ერთურთისგან, როგორც დროსტარების ორი ნაირსახეობა, ესენია: 1) სრულიად აკრძალული, - რომელზე სიარული არა მარტო კლერიკოსებს, არამედ ერიკსაცებსაც ეკრძალებათ და უზიარებლობით ისჯებიან; და 2) ნებადართული სანახაობები, რომლებიც დღესაც აღესრულებიან და რომელზე დასწრების უფლება გააჩნიათ არა მარტო ერისკაცებს, არამედ კლერიკოსებსაც.

ასევე ამბობენ, რომ კანონებმა აკრძალესო არა ყოველგვარი თამაშობა, არამედ ისინი, რომლებიც სამარცხვინოა და საშიშია. ეს ჩანს კართაგენის კრების 61 (72-ე) კანონიდან, სადაც სიტყვა-სიტყვით ნათქვამია: "არ უნდა მოეწყოს სანახაობა და თეატრონი კვირა დღეებში და წმინდათა სხვა დღესასწაულებზე. საჭიროა ვთხოვოთ საერო ხელისუფალთ, რომ სანახაობები, სათეატრო მასკარადები კვირა დღეებში და ქრისტეანული სარმუნოების სხვა ბრწყინვალე დღეებში ნუ აღესრულება, რადგან ვხედავთ, რომ აღდგომის წინა რვა დღეს ცხენთა შეჯიბრებებზე უფრო მეტი ხალხი იკრიბება, ვიდრე ეკლესიაში. ამისთვის სანახაობებს უნდა ჰქონდეთ დაწესებული სხვა დღეები, თანაც ქრისტეანი არ უნდა იყოს იძულებული, მივიდეს სანახაობაზე დასასწრებად".

მაშ, თუ კანონებით ყოველგვარი სანახაობა იკრძალება, მამები არა მარტო კვირა დღეებსა და ქრისტანული სარწმუნოების სხვა ბრწყინვალე დღეებში, არამედ საერთოდ მოითხოვდნენ მათ აკრძალვას. აღნიშნავდნენ იმასაც, რომ სადღეისოდ წიგნისმკითხველები იმიტომაც მონაწილეობენ სანახაობებზე, რომ ისინი ეკლესიის ნებართვით ეწყობა და ადრინდელი უწესივრობები შეწყდა.

თავიანთი სიტყვების გასამართლებლად იმოწმებდნენ ბასილიკონის 60-ე წიგნის 8-ე ტიტლოსის 5-ე თავს, სადაც წერია: "დადგენილება კრძალავს ყოველგვარ თამაშობას ხუთი სახეობის გარდა და განსაზღვრავს სასჯელს კამათელით თამაშისთვის; თანაც ქალაქის თავსა და ოლქის მეთაურს, ასევე ეპისკოპოსებს ევალებათ გამოააშკარავონ ამგვარნი და უარყონ ყოველგვარი შეთანხმება, რომელთაც მხარეები დებენ თამაშისას; მაგრამ სარჩელის უფლებას მხოლოდ ნებადართულ თამაშებში იძლევა და მონაწილეებს უფლებას აძლევს მოითხოვონ ვალის გადახდა თამაშების სხვა მონაწილეთაგან. ხოლო ამ დადგენილების დამრღვევთ გადასახადად უწესებს ათ ლიტრას".

კიდევ ამბობდნენ, რომ ამ დადგენილების მიხედვით, არსებობს ხუთი ნებადართული თამაშობა: ჭიდაობა, კრივი, სირბილი, დოღი და დისკოს სროლა... ასე მსჯელობდა ზოგიერთი ცხენოსნურ შეჯიბრებათა შესახებაც; ხოლო რაც შეეხება სახუმარო და თეატრალურ სანახაობას, მათ შორის არ აკეთებდნენ არავითარ განსხვავებას და წინამდებარე კანონის მოთხოვნებს უქვემდებარებდნენ.

მაგრამ, უმრავლესობას, განსაკუთრებით კი ღვთისმოსავ ადამიანებს, რომელთაც მეც ვეთანხმები, ეს ყოველივე არ მოსწონდათ და ამბობდნენ, რომ კანონი სულის სასარგებლო აზრით უნდა განიმარტოს და არა იმ კუთხით, რასაც გარყვნილებისა და უგულისხმოებისკენ მივყავართ" (Правила всел. соб. (полных переводов) с толкованиями).

ჩვენც პატრიარქ ბალსამონის აზრს ვიზიარებთ, თუმცა მისი მსჯელობა კანონი როდია.

ბალსამონის განმარტებიდან ჩანს, რომ მის დროს სპორტულ და სახუმარო სანახაობათა შესახებ სხვადასხვაგვარად ფიქრობდნენ. ბალსამონი უფრო ზნეობრივი და თავშეკავებული პოზიციისკენ იხრება, მაგრამ მეორე მხარის კატეგორიული განსჯა არ შეიმჩნევა.

ამრიგად, ჩვენ გვაინტერესებს საკითხი: თუკი VI მსოფლიო კრების მითითებულ კანონებში ჩამოთვლილ სანახაობებთან დაკავშირებით ერთი აზრი არ არსებობდა, შეგვიძლია თუ არა ეს კანონი განვავრცოთ ტელევიზიასა და ინტერნეტზე? და ადამიანი, რომელსაც სახლში ტელევიზორი ან კომპიუტერი უდგას, ექვემდებარება თუ არა ზემოთხსენებულ განწესებათა განჩინებებს?

ეს ადვილად გადასაწყვეტი როდია, რადგან რას უყურებს ტელევიზორის მფლობელი ადამიანი და რას არა, ერთმა მისმა მოძღვარმა და ღმერთმა უწყიან.

ასევე უნდა გავითვალისწინოთ ის, რომ ზოგიერთი ადამიანი ამა თუ იმ პროგრამას შემეცნებითი თვალსაზრისით უყურებს. ამაზე, მ. იაშვილი ამბობს, რომ "ეშმაკმა ყველას თავისი საცთური დაურიგა", მაგრამ საცთური განა მარტო ტელევიზორის ყურებაშია? არის თუ არა საცთური გასართობი წიგნების კითხვაში? სინანულის საიდუმლოში მოძღვარი სინანულად მოსულს ეკითხება, ხომ არ წაუკითხავს მას მწვალებელთა წიგნები? რატომ არსებობს ეს შეკითხვა და რას გულისხმობს იგი? ცხადია, იმას, რომ ქრისტეანი არ უნდა იყოს გატაცებული მწვალებელთა სწავლებებით, რათა არ შეერყვნას უბიწო სარწმუნოება და არ გადაიხაროს ჯეროვანისგან. მაგრამ, თუ მწვალებელთა წიგნებს ვკითხულობთ იმისთვის, რათა უარვყოთ მწვალებელთა შეხედულებები, ნუთუ ამ შემთხვევაშიც ცოდვაა მწვალებელთა წიგნების კითხვა? ცხადია, არა და ამას წმიდა მამათა ცხოვრება გვიმტკიცებს.  

ვის შეუძლია ამტკიცოს, რომ წმიდა მამებს, მაგალითად, ბასილი დიდს, იოანე ოქროპირს, ათანასე ალექსანდრიელს, კირილე ალექსანდრიელს და მრავალ სხვას, წაკითხული არ ჰქონდათ მწვალებელი არიოზის, ნესტორის ან სხვა უსჯულოთა ნაწერები? მწვალებელთა თხზულებებს რომ არ გასცნობოდნენ, როგორ შეძლებდნენ ისინი მრავალგვარ მწვალებლობათა დეტალურ გარჩევასა და უარყოფას?

წმიდა მამები მრავალგან ამბობენ, რომ ადამიანის საქციელი უნდა შეფასდეს განზრახვის და არა გარეგანი მოქმედების მიხედვით. წმ. იოანე ოქროპირს, მაგალითად, მოჰყავს სოდომიდან და გომორადან გამოსული ლოთისა და მისი ქალიშვილების ამბავი. რა შეიძლება იყოს ლოთის ქალიშვილების საქციელზე უარესი, რომლებმაც დაათვრეს მამა და რიგრიგობით იცხოვრეს მასთან? მაგრამ, წმ. მამები განმარტავენ, რომ ღმერთმა არ მიხედა მათ ცოდვას და არ დასაჯა ისინი, რადგან გაითვალისწინა მათი განზრახვა. ლოთის ქალიშვილებს რაკიღა ეგონათ, რომ სოდომზე გადმოსული ღმრთის რისხვით მთელი ქვეყანა დაიქცა და კაცობრიობის მოდგმის გამგრძელებელი აღარავინ დარჩა, რიგრიგობით იცხოვრეს მამასთან.  

ამრიგად, ღმერთი ადამიანს არა გარეგანი საქციელის, არამედ განზრახვის მიხედვით განსჯის. წმ. პალადი ჰელენოპოლელი თავის წერილში მთავარ ლავსესადმი ბრძანებს: "ნუ აძაგებ ან შეაქებ ნივთს ან საჭმელს, არამედ შეაქე და აძაგე ნივთის კეთილად ან ბოროტად მომხმარებელი გონება" (წმ. პალადი. "ლავსაიკონი". გამომც. "ახალი ივირონი". თბილისი 2010 წ. გვ. 19).

მაშ, რატომ იტყვის ვინმე, რომ თუ კაცს ტელევიზორი უდგას სახლში ან კომპიუტერი, ის აუცილებლად სცოდავს? ხომ არ ვვარდებით აქ განკითხვის ცოდვაში? იქნებ არ სცოდავს? იქნებ ის, ვისაც სახლში ტელევიზორი აქვს მართლაცდა ინფორმაციის წყაროდ იყენებს მას და შემეცნებით გადაცემებს უყურებს? და თუ მ. იაშვილს ეს არ მოსწონს ან ამისი არ სჯერა, მისი პირადი შეხედულება ეკლესიისთვის კანონი ვერ იქნება.

რაც შეეხება VI მსოფლიო კრების ზემოთდამოწმებულ კანონებს (50 და 51), ასეთ შემთხვევებზე ვერ განზოგადდება. ეს კანონები სრულიად ცხადად გადმოსცემენ იმ შემთხვევებს, რომელთა გამოც არიან ისინი მიღებულნი და რომ გამოვიყენოთ, იქ აღწერილი ვითარების სრული შესატყვისობა უნდა გვქონდეს ადამიანს გართობისმოყვარულობა რომ დავუმტკიცოთ.

ამდენად, ჩვენის აზრით, თუ ვინმეს სახლში აქვს ტელევიზორი, ან კომპიუტერი და ჩართულია ინტერნეტში, ის გამოკითხულ უნდა იქნას მოძღვრის მიერ და თუ ეს ნივთები შემეცნების თვალსაზრისით გამოიყენება არ დაადოს სასჯელი, ხოლო თუ გართობის მიზნით, მაშინ აკრიბიის (მკაცრი მიდგომის) ან იკონომიის (შეღავათიანი მიდგომის) პრინციპებით იხელმძღვანელოს.

ვითარების გაუთვალისწინებლად, კანონის მექანიკური და პირდაპირი გამოყენება დაუშვებელია! ეს არის მოძღვრის ფუნქცია, მისი უდიდესი პასუხისმგებლობის საქმე და მასში ერისკაცებს ჩარევის არანაირი უფლება არა აქვთ.

უნდა გვახსოვდეს, რომ ეკლესია მოწოდებულია არა მარტო მოაქციოს, არამედ შეინარჩუნოს მოქცეული ქრისტეანები. მოციქულები წარმართულ ჩვეულებებსაც კი უტოვებდნენ ახლადმოქცეულთ, ამჯერად კი, როდესაც მსოფლიო აპოსტასიურ ეპოქაში ცხოვრობს, როდესაც ვამბობთ, რომ ძველმართლმადიდებლობის გარდა ჭეშმარიტი ეკლესია აღარსად არის, ასეთი სიმკაცრე ეკლესიისკენ მომსვლელთაც დააბრკოლებს და არანაკლებ ზიანს მასში მყოფ უძლურ ქრისტეანებსაც მიაყენებს.

გარდა ამისა, მეექვსე მსოფლიო კრების კანონები ათვალსაჩინოებენ იმ რეალობას, რასაც სანახაობებზე კლერიკოსთა მისვლა იწვევს და რაც დაბრკოლების მიზეზი შეიძლება შეექმნას ადამიანს; რამაც შესაძლოა დასაცინი და აბუჩად ასაგდები გახადოს ქრისტეანობა. მაშინ როდესაც, ვერავინ იტყვის თუ ვინ, რატომ და რა მიზნით იყენებს ან ტელეგადაცემებს ან ინტერნეტს და თუ იტყვის, ამისი უტყუარი და დამაჯერებელი ფაქტები უნდა გააჩნდეს. მარინა იაშვილი კი ითხოვს ბინა არ იკურთხოს, თუკი იქ ტელევიზორი დგას. მეტიც, მას ტელევიზორის სახლში ქონა მწვალებლობად (ერესად) მიაჩნია. რას ეფუძნება ამგვარი მოთხოვნა? ცხადია, არა წმიდა მამების სწავლებას, რადგან მათ დროს ტელევიზია და ინტერნეტი არ არსებობდა; თუ იმას, რომ ადრე ასეთი მიდგომა ჰქონდა ზოგიერთ ძველმორწმუნე სასულიერო პირს, უნდა ვთქვათ, რომ ყველას თავისი კერძო მიდგომა აქვს, რომელიც არ შეიძლება მიღებულ იქნას საყოველთაო სჯულმდებლობად.

მოსკოვთან ახლოს ცხოვრობდა ერთი მღვდელი, რომელიც ქრისტეანს ზიარებას არ აძლევდა თუ მის სახლში ელექტროგაყვანილობა არსებობდა, რადგან ელექტრობას ის ეშმაკის გამოგონებად მიიჩნევდა. შეგიძლიათ წარმოიდგინოთ, სანამდე შეიძლება მივიდეს საქმე, თუკი ასე არაგონივრულად მივუდგებით თანამედროვე ტექნოლოგიებს და მათ პირველსაუკუნეების თუ შუასაუკუნეების მიდგომით განვიხილავთ, როდესაც ელექტროენერგიის შესახებ წარმოდგენაც კი არ ჰქონდათ.

ასე შეგვიძლია უარვყოთ ავტომობილი (ამოვიღოთ მისგან რადიო, CD ან DVD საკრავი), ან თვით ავტომობილი ავკრძალოთ, რადგან მასაც მრავალი ადამიანი არაჯეროვნად იყენებს, უარვყოთ მობილური ტელეფონები მხოლოდ იმიტომ, რომ ყველა მათგანში არის განთავსებული ჯავა-თამაშები. მესამე თაობის მობილურებიდან ინტერნეტშიც შედიან და ტელეგადაცემებსაც კი უყურებენ. ავკრძალოთ წიგნების კითხვა, რადგან მათშიც მრავალი გარყვნილებაა... მოკლედ, თუკი ერთხელ გზას გავუხსნით არაგონივრულ მიდგომას თანამედროვე ცხოვრებისადმი და ეკლესიის დამოკიდებულებაში ამ პროცესებთან გამოვრიცხავთ იკონომიას და დავუშვებთ მხოლოდ აკრიბიას, ეკლესიის დანგრევა და დაშლა გარდაუვალი შეიქნება.

მ. იაშვილი ითხოვს კანონები პირობათა გაუთვალისწინებლად, უხეშად და მკაცრად გამოვიყენოთ, მაგრამ ავიწყდება, რომ თვითონაც ადამიანია და მრავალ რამეში საკმაოდ სცოდავს. ასე, რომ მას შეგვიძლია ვუთხრათ: "რას ეძებ ბეწვს სხვის თვალში, უკეთურო, ჯერ საკუთარი თვალიდან დვირე ამოიღე".

მეტიც, მ. იაშვილი ეპისკოპოს ბასილის (რომელსაც, სხვათა შორის, თავის კელიაში არც ტელევიზორი უდგას და არც რადიო), მოუწოდებს  როგორც ცოდვილს, როგორც უმძიმეს შეცოდებაში მხილებულს და ურჩევს "გულწრფელად შეინანოს" და "გადააფასოს მთელი თავისი წარსული ცხოვრება". ეს არის კადნიერების და ამპარტავნების გაუგონარი გამოხდომა! მ. იაშვილი პირდაპირ არ ამხელს თუ ვის გულისხმობს, როდესაც წერს, რომ "მღვდლები და ეპისკოპოსები ცხოვრობენ იქ, სადაც ტელევიზორია", მაგრამ აშკარად აქეზებს ეპისკოპოს ბასილის ამ მღვდლების და ეპისკოპოსების წინააღმდეგ.

როგორია ჩვენი დამოკიდებულება მსახიობობასთან და სამსახიობო ხერხებით რელიგიური ან დადებითი იდეების გადმოცემასთან?

ამის შესახებ საკმაოდ ვრცლად იმსჯელეს ჩვენმა ქრისტეანებმა ოფიციალური ეკლესიის ერთ-ერთ ფორუმზე. მოგვყავს ნაწყვეტები ამ მსჯელობიდან, რის შემდეგადაც ვფიქრობთ ყველასთვის ცხადი გახდება ჩვენი დამოკიდებულება ამ საკითხთან (უფრო სრულად იხ. lt "არის თუ არა მსახიობობა ცოდვა").

"ღმრთისკენ ადამიანს უნდა მიაქცევდეს ჭეშმარიტი ქადაგება, ეკლესიური ცხოვრება, და არა სამსახიობო ხელოვნება, რომელიც დღეს ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელს გათამაშებს და ხვალ ვიღაც მეძავ დედაკაცს... ეს არის უდიდესი მკრეხელობა. თანაც, არსად, წმიდა მამებს, არ დაუკონკრეტებიათ სამსახიობო ხელოვნება როდის შეიძლება იყოს მისაღები და როდის არა. თვით ფორმა ჭეშმარიტების გადმოცემისა არის მიუღებელი; ამგვარი ფორმით მქადაგებლის ცხოვრება და საქმიანობა არის შეუთავსებელი ქრისტეანულ მორალთან; მახსოვს, ერთი მსახიობის განცხადება: "დილით მამათმავალს ვთამაშობ და საღამოს მეფესო..." აი, ეს არის მსახიობობა; სხვისი და არა საკუთარი ცხოვრების გათამაშება...

წმინდანები საკუთარი ცხოვრებით გვაძლევდნენ მაგალითს და ადამიანის სულის ცხოვნების საქმეში არასოდეს აყენებდნენ რაიმე დამხმარე (თანაც საეჭვო ღირსების მქონე) საშუალებას.

"სარწმუნოებრივ სფეროში ისეთი მკვეთრად ამსოფლიური ინსტრუმენტით, როგორიცაა სცენური ხელოვნება – სახიობა, არის ზემსოფლიურის გამიწიერება, პროფანაცია. წმ. წერილის ინსცენირება უდავოდ მკრეხელობაა, და, აი, რატომ: ჯერ ერთი ჭეშმარიტი ქრისტიანული სულისკვეთებისათვის ყოველთვის უცხო იყო სცენური ხელოვნება – ქრისტიანობის აპოლოგეტი და ეკლესიის მასწავლებელი ტერტულიანე (IIIს.) გვმოძღვრავს: "თუკი ჩვენ უგულვებელვყოფთ საერო ლიტერატურას, რამეთუ ის ითვლება ღმერთის წინაშე სისულელელდ, ამით საკმარისადაა თქმული სანახაობათა იმ სახეობების შესახებ, რაც საერო ლიტერატურაში იყოფა კომიკურ და ტრაგიკულ წარმოდგენებად" (И. Зейпель. "Хозяйственно-Этические взгляды Отцов Церкви"; стр. 168).

წმ. მღვდელმოწამე კვიპრიანე კართაგენელი (IIIს.) ასე მოძღვრავს თავის თანამედროვე ქრისტიანს: "თანახმად ორმხრივი სიყვარულისა და შენი თავმდაბლობისა, საჭიროდ ჩაგითვლია ჩემთვის რჩევა გეკითხა, ძვირფასო ძმაო, თუ რას ვფიქრობ მე ერთი მსახიობის თაობაზე, რომელიც იმყოფება რა თქვენს (ე. ი. მართლმორწმუნეთა – გ.გ.) შორის, არ წყვეტს თავის სამარცხვინო ხელოვნებას... შენ მეკითხები: დასაშვებია თუ არა, რომ ასეთი ადამიანი თანაეზიაროს მორწმუნეებს? – მე ვთვლი, რომ ეს შეუსაბამოა სახარებისეულ სწავლებასთან: ეკლესიის სიწმინდისა და ღირსების შელანძღვა ეგზომ სამარცხვინო და საზიზღარი შეხებით დაუშვებელია" (И. Зейпель. "Хозяйственно-Этические взгляды Отцов Церкви"; стр. 168).

მხატვრული კინო და თეატრი ქადაგების, კონკრეტული იდეების გავრცელების ერთგვარი ფორმაა, რომელსაც გამომდინარე მსახიობის კარგი თამაშიდან, კარგი რეჟისურიდან, ოპერატორის დინამიური თუ რომანტიკული ხედვიდან და შესაფერისი მუსიკიდან, მრავალი ადამიანის სულის დაპყრობა შეუძლია. ასეთ ნაწარმოებებს ძალუძთ უდიდესი ემოციური დატვირთვა მიაღებინონ მაყურებელს. მაგრამ, სამსახიობო ქადაგების (მოდი ასე ვუწოდოთ კინოს და თეატრს) შინაარსი, რომელიც მეტად მოქმედებს ადამიანის ემოციებზე (ანუ მის მშვინვიერ სფეროზე) ბევრად არის დამოკიდებული იმაზე, თუ ვინ არის (ანუ რომელი აღმსარებლობისაა) მათი ავტორი.

გახსოვთ ალბათ ბაპტისტების მიერ გადაღებული ფილმი "იესო", რომელიც საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში საპატრიარქოს ეგიდით ვრცელდებოდა. ან სხვა ფილმები, რომლებიც მაცხოვრის ამქვეყნიური ცხოვრების ამა თუ იმ მომენტს შეხებიან (თუნდაც, თქვენს მიერ ნახსენები მელ გიბსონის "ქრისტეს ვნებები", რომელიც სანახაობრივად საკმაოდ ძლიერ შთაბეჭდილებებს ტოვებს). ამგვარ ფილმებში, სამსახიობო ხელოვნებას რომ არ შევეხოთ, ყოველთვის შეიძლება მწვალებლური მომენტების გამოყოფა, რომელიც უკვე მავნეა მართლმადიდებელი ქრისტეანისთვის და ჭეშმარიტების საზიანოა (გავიხსენოთ, თუნდაც, ფილმები "დოგმა", "და ვინჩის კოდი", "ლეგიონი" და სხვა მრავალი). სამსახიობო და კინოხელოვნება შეგვიძლია შევაფასოთ ოთხი  მხრიდან, ესენია: 1) პერსპექტივა, 2) ასკეტიკა, 3) ზნეობა და 4) ილუზია (ანუ ხიბლი).

1) პერსპექტივა. ფაქტია - ფილმებიც ქადაგებენ და ამ მხარესთან ჩვენ ცოდვა-არცოდვის თვალსაზრისით მხოლოდ ნაქადაგევის მიხედვით შეგვიძლია ვიმსჯელოთ და გამომდინარე აქედან მოვიწონოთ ან არ მოვიწონოთ ფილმის შინაარსი. ამ მხრივ შეიძლება ერთგვარი პარალელი გავავლოთ მხატვრულ ლიტერატურასთან. ამ მიმართებით, მათ შორის არ არის განსხვავება.

მხატვრული ნაწარმოების გადმოცემის ფორმა (მნიშვნელობა არა აქვს სამსახიობო სანახაობაა ეს თუ ლიტერატურული ნაწარმოები), ყოველთვის დადებით (პოზიტიურ) პერსპექტივაში წყდება, განსხვავებით რელიგიური ხელოვნებისგან (მაგ. ხატწერა, წმიდა წერილის კანონიკური წიგნები, წმინდანთა ცხოვრება), რომელიც შებრუნებული პერსპექტივის ფორმას იყენებს ქადაგებისთვის. ეს არის არსებითი და მნიშვნელოვანი განსხვავება საერო და სასულიერო (ძირითადად, მართლმადიდებლური) ხელოვნებას შორის (მათთვის ვინც არ იცის რა არის შებრუნებული პერსპექტივა უბრალოდ და გლეხურად განვმარტავ: წარმოიდგინეთ სურათი (ვთქვათ პეიზაჟი), რომელსაც (დადებით პერსპექტივაში დახატული სურათისგან განსხვავებით) ჰორიზონტი და სიღრმე არა აქვს, არამედ ყველა ობიექტი ერთ სიბრტყეზეა განლაგებული. უფრო ცხადად, შეგიძლიათ წარმოიდგინოთ პატარა ბავშვის მიერ დახატული პეიზაჟი და დააკვირდეთ, როგორ ხატავენ ისინი ბუნებას ან პორტრეტებს - პატარების ნახატები სწორედ შებრუნებულ, ერთსიბრტყოვან სივრცეშია გადმოცემული). ეს არის მართლმადიდებლური ხატწერის ერთ ერთი უძირითადესი განმასხვავებელი ნიშანი ლათინური, ფერწერული "ხატმწერლობისგან" და საერთოდ, მხატვრული აზროვნების საერო ფორმებისგან.

ასეა, მხატვრულ ლიტერატურაშიც. მხატვრული მოთხრობა ან რომანი გიპყრობს, სიღრმეში გითრევს, თითქოსდა რომანში დატრიალებული მოვლენების მომსწრე და მონაწილეც კი ხდები. საკუთარ თავს წარმოიდგენ იმ სიტუაციასა და ვითარებაში, სადაც მიმდინარეობს მოქმედება. მოკლედ, მთლიანად რომანის პერიპეტიებში ხარ ჩართული. მაგრამ, აბა ერთი წარმოიდგინეთ სახარება და ქრისტეს სახარებისეულად აღწერილი ცხოვრება. სახარების კითხვისას თუ წარმოგიდგენიათ თავი ქრისტეს ადგილას? ან იქნებ ოდესმე, სახარების კითხვისას, გაგჩენიათ აზრი, რომ თქვენ ხართ ღვთისმშობელი და მის მიერ წარმოთქმულ სიტყვებს თქვენ ეუბნებით მაცხოვარს; ან კიდევ პეტრე მოციქული ხართ და თქვენს წარმოსახვაში იმ როლებს განასახირებთ, სახარებაში რომ კითხულობთ? არა? არ გაგჩენიათ ასეთი აზრი? ცხადია! ის არც შეიძლება გაგიჩნდეთ, რადგან სახარების გადმოცემის ფორმაა ისეთი, ამგვარი ოცნებებისგან და წარმოსახვებისგან იცავს ადამიანს. ეს არის სწორედ შებრუნებული პერსპექტივა! თეატრალური და კინოხელოვნებით "ქადაგება" რადიკალურად განსხვავდება ქადაგების სულიერი ფორმებისგან და მას არ შეუძლია მოიტანოს ის შედეგი, სულიერ ფორმებს რომ გააჩნიათ.

2) ასკეტიკა. ადამიანის სულიერი ზრდადობის, სულიერი განმტკიცების საქმეში, ქადაგების ფორმის მნიშვნელობა რომ გავიაზროთ, კიდევ უფრო შორს წავიდეთ და შევეხოთ ლოცვას. ანუ ლოცვის პროცესს. ასკეტური ღვთისმეტყველება ლოცვის დროს გვიკრძალავს წარმოსახვას, ანუ რაიმეს, ვთქვათ ჯვარცმის, ან ქრისტეს გარეგნობის, ან რომელიმე სახარებისეული სიუჟეტის, წარმოდგენას. ამგვარ ოცნებებს ადამიანი ხიბლში შეჰყავს და ჭეშმარიტ ლოცვას განაშორებს. წარმოიდგინეთ, როგორი იქნება ადამიანის წარმოსახვა და რა შეემთხვევა მის სულს, როდესაც ის კითხულობს მხატვრულ ლიტერატურას და ოცნებებს ეძლევა. ამიტომ, ხომ არ ებრძოდა ეკლესია მხატვრულ ლიტერატურას? მართლმადიდებლურ ერებში საერო ლიტერატურა სასულიეროზე გვიან ჩნდება. ზოგჯერ ისინი გამოკრთიან აგიოგრაფიულ ნაწარმოებებში, მაგრამ ეს ზომიერი მომენტებია, აგიოგრაფები მაინც იცავენ იმ წესს, რომელიც ადამიანს წარმოსახვებისა და ოცნებებისგან იცავს, მაგრამ განა ასე ხდება მხატვრულ ნაწარმოებში? მხატვრული ფილმებსა და თეატრალურ წარმოდგენებში ამაზე უარესი ხდება. აქ მიდის პირდაპირი შეტევა ადამიანის წარმოსახვაზე, როდესაც ადამიანის გონებას პირდაპირი გაგებით იპყრობენ ამაო ოცნებები და ეს შეგრძნება მათ დიდი ხნის განმავლობაში დაჰყვება. თუკი მართლმადიდებელი მამები, ადამიანის სულისადმი მავნებლობის გამო ადამიანს ე. წ. წარმოსახვით ლოცვას უკრძალავენ, რამდენად საზიანო და მავნეა წარმოსახვების მთელი კასკადის ყურება, ოღონდ არა საკუთარ თავში, არამედ კინოეკრანზე? ამდენად, ასკეტურ-რელიგიური მხარე კინოხელოვნებას არა თუ უარყოფითად შეაფასებს, არამედ ადამიანის სულის უპირველეს დამანგრეველ ძალად, ეშმაკის მანქანებადაც ჩათვლის.

3) ზნეობა და კანონიკა. ამბობენ, რომ არსებობენ მართლმადიდებლური ფილმებიც, მაგალითად "კუნძული" ("Остров"), რომელიც ადამიანზე განმასპეტაკებლად მოქმედებს. მე არ დავიწყებ დავას, რადგან, როგორც უკვე ვთქვით, როგორც გარკვეული იდეის მატარებელი, ფილმიც, წიგნის მსგავსად, შესაძლოა კაცს დადებითადაც მუხტავდეს. ეს მხატვრული კინემატოგრაფის იდეოლოგიური მხარეა, რომელზეც ორიოდ სიტყვით უკვე ვისაუბრეთ. მაგრამ, საკითხის არსი მარტო იმაში კი არ მდგომარეობს, რომ თეატრისადმი ეკლესიის სიმკაცრე განპირობებულია სცენური წარმოდგენების უზნეობითა და წარმართული შინაარსით. ეკლესია თეატრის მარტო წარმართულ შინაარსს როდი განიკითხავდა, არამედ თვით მსახიობობის პრინციპსაც. წმ. კვიპრიანე კართაგენელი ტრაქტატში "სანახაობათა შესახებ" წერდა: "რა უნდა ითქვას უსარგებლო კომიკურ ძალისხმევაზე, ტრაგიკული სიტყვის უდიდეს განცდებზე და კივილის ნერვულ დაძაბულობაზე? ეს ყველაფერი კერპებსაც რომ არ ეძღვნებოდეს, მაინც არ მართებს ქრისტეანს ამგვარ სანახაობაზე მისვლა და მისი ყურება; რადგან, ამაში პირდაპირი დანაშაულიც რომ არ იყოს, მაშინაც კი სრულიად არასაკადრისია მართლმორწმუნეთათვის ამგვარი ამაობის ყურება" (იხ. Киприан Карфагенский, св. Творения. М.: Паломник, 1999. С. 383).

სამსახიობო ხელოვნებას ეკლესია უძველესი დროიდანვე კრიტიკულად ეკიდებოდა. III და IV საუკუნის წმიდა მამები და საეკლესიო კრებები ერთმნიშვნელოვნად გმობდნენ ადამიანთა მიდრეკილებას თეატრისადმი და გასართობ სანახაობათა ცქერას. გვიანდელ კრებებს ადრინდელ კრებათა ეს დადგენილებები არ გაუუქმებია.

სხვათა შორის, მეექვსე მსოფლიო კრების 62-ე კანონი, უკრძალავს მამაკაცს დედაკაცის ტანისამოსის ჩაცმას, ხოლო დედაკაცს - მამაკაცისას (რაც არცთუ იშვიათია სამსახიობო როლებში), ასევე ნიღბების გამოყენებას: "ატიკური, ჯამბაზური, ან თამაშით გასართობი სამსახიობო ნიღაბი არავინ უნდა აიფაროს (სქოლიო: იგულისხმება სატირული, კომედიური და ტრაგიკული სამსახიობო ხელოვნება). ვინც ზემოთთქმულთაგან რომელიმე საქციელს ჩაიდენს... თუ სასულიერო პირი იყოს, მათ განკვეთას ვბრძანებთ, თუ ერისკაცი - უზიარებელ იყოს" (დიდი სჯულისკანონი. VI მსოფლიო კრების. 62-ე კანონი. "საქართველოს ეკლესიის კალენდარი". 1987 წ. გვ. 332).

კანონიკურ განწესებათა ცნობილი კომენტატორი მათე ბლასტარისი განმარტავს, რომ მოცემული განწესება "კრძალავს კომიკური ნიღბების აფარებას ვინმეს დასაცინად, ან ტრაგიკულისა თანაგრძნობისა და ტირილის აღსაძვრელად" (Властарь Матфей. Алфавитная синтагма. М., 1996. С. 208). ლაპარაკია საკუთარ თავზე ისეთი სახის მიღებისა, რომელიც მაყურებელში შესაბამის გრძნობებს გამოიწვევს. და თუკი დავფიქრდებით, შევნიშნავთ, რომ მსახიობისთვის, თვით გრიმი და როლთან შეფარდებული სახის მიმიკა ასევე ერთგვარი ნიღაბია - კომიკური იქნება ის, სატირული თუ ტრაგიკული.

VI მსოფლიო საეკლესიო კრების 51-ე კანონი ბრძანებს: "წმინდა და მსოფლიო კრება გმობს სახუმარო სანახაობას, სანადირო სანახავს და მგოსანთა როკვას". ავტორიტეტული კომენტატორი იოანე ზონარა განმარტავს: "სახარებისეული ცხოვრების სიმკაცრე ითხოვს, რათა მართლმორწმუნენი ცხოვრობდნენ წმინდანთა შესაბამისად და არა თავაშვებულად და გარყვნილად. ამიტომაც, ამ კანონით აკრძალულია ყოველივე, რასაც სულში შემოაქვს გაფანტულობა, აუძლურებს და არყევს მის სიმტკიცეს და იწვევს სიცილისა და ხარხარის მძლავრ აფეთქებას. კომიკოსთა წარმოდგენებს, რომლებიც ზოგჯერ ბაძავენ არაბებს, ზოგჯერ სომხებს, ზოგჯერ მონებს და კიდევ მრავალთ, ლოყაზე მირტყმით წარმოშობენ უჯერო სიცილს და უბრალო და უგულისხმო ადამიანები თითქმის თავდავიწყებამდე მიჰყავთ... იკრძალება აგრევთე სცენაზე ცეკვა". შემდეგ, მსახიობობასთან დაკავშირებით, ზონარას მოჰყავს მნიშვნელოვანი სიტყვები: "ხოლო სცენა არის პირმოთნეობა და თვალთმაქცობა, ამიტომაც ადამიანებს, რომლებიც პირმოთნეობენ და ხან მონებს თამაშობენ, ხან ბატონებს, ხან კიდევ მხედართმთავრებსა და მმართველებს, მსახიობებს უწოდებენ. ამრიგად, კანონი კრძალავს როგორც ამ კომიკოსთა წარმოდგენებს, ასევე სცენაზე ცეკვას" (Правила Святых Вселенских Соборов с толкованиями. М., 2000. С. 452).

მათე ბლასტარისიც თითქმის იგივეს ბრძანებს: "კომიკოსებს კანონი იმათ უწოდებს, რომლებიც მავანის ხმებსა და ჩვევებს ბაძავენ და მაყურებელში თავშეუკავებელ სიცილს იწვევენ... ხოლო სცენა არის პირმოთნეობა და თვალთმაქცობა; ადამიანებს, რომლებიც პირმოთნეობენ და ხან მონებს თამაშობენ, ხან ბატონებს, ხან კიდევ მხედართმთავრებსა და მმართველებს, მსახიობებს უწოდებენ" (Властарь Матфей. Алфавитная синтагма. С. 266 – 267).

ამრიგად, ძველი საეკლესიო კანონები გმობენ ემოციებისა და გრძნობების გამოხატვის არტისტულ მეთოდს (ნათქვამია: კრება კრძალავს ნიღბებს "თანაგრძნობისა და ტირილის გამოსაწვევად"; განკიცხულნი არიან ისინი, "რომლებიც მავანის ხმებსა და ჩვევებს ბაძავენ და მაყურებელში თავშეუკავებელ სიცილს იწვევენ..."); გმობენ ასევე თვით სამსახიობო პრინციპს ხან ერთი როლი ითამაშო, ხან მეორე ("ხან მონა, ხან ბატონი..."); და ბოლოს თეატრალური სცენა იწოდება "პირმოთნეობად და თვალთმაქცობად".

მოსკოვის საპატრიარქოს მღვდელ-მსახიობი (ამგვარ კურიოზსაც მოვესწარით), ივანე ოხლობისტინი თავისი სამსახიობო ხელოვნების შესახებ ერთ-ერთ ინტერვიუში აცხადებდა: "ჩემს ცხოვრებაში ეს ორი შემადგენელი ნაწილი განცალკევებულია ერთმანეთისგან. როდესაც მე ვარ ტაძარში, სულიერი მდგომარეობა მიპყრობს და მაიძულებს ვიმოქმედო კანონების შესაბამისად, ხოლო გადასაღებ მოედანზე ვცდილობ ვიაზროვნო და ვიმოქმედო როგორც კინემატოგრაფიის სახელმწიფო ინსტიტუტის კურსდამთავრებულმა" (Аргументы и Факты, № 47, 18.11.08). მაგრამ, ქრისტემ ბრძანა: "არავის ძალუძს ორი ბატონის მონობა: რადგან ან ერთს შეიყვარებს და მეორეს შეიძულებს, ან კიდევ ერთს შეითვისებს და მეორეს შეიზიზღებს. ვერ შესძლებთ ღმერთსაც ემონოთ და მამონასაც" (მათე 6:24). არჩევანის გარდაუვალობა ცხადია, როგორც მღვდლის, ასევე პროფესიონალი მსახიობისთვის. სცენარის შესწავლა, რეპეტიციები, გადაღებები, როლში შესვლა, მასობრივ საინფორმაციო საშუალებებით გამოსვლა გადაღებულ ფილმთან დაკავშირებით - ეს ყოველივე აღვსებულია არა იმ სულით, რომელიც უნდა გააჩნდეს მართლმადიდებელ ქრისტეანს.

4) ილუზია. საქმე იმაშია, რომ ყოველგვარი სამსახიობო როლი არის სხვისი ცხოვრების გათამაშება, სხვისი სახის მიღება (აქედან ხომ არ მოდის სიტყვა "სახიობა"?), ფსიქოლოგიის აღქმა, ქცევის მანერები, პერსონაჟის პიროვნული თავისებურებები, იმ სახის შექმნა, რომელიც თვითონ მსახიობისთვის დამახასიათებელი არ არის და ამიტომაც, რეალური ცხოვრებიდან ილუზორულ ცხოვრებაში გადანაცვლებაა (თუ რომანის მწერალი მოქმედებს მხოლოდ თავისი წარმოსახვით და ეს ყოველივე წიგნის ფურცლებზე გადააქვს, მსახიობი მთელი თავისი არსით სხვა პერსონაჟად გარდაისახება და მთლიანად, ფსიქოლოგიურად ერწყმის როლს). მსახიობი არ არის გმირი, ის მხოლოდ ჩანს ასეთად, ის არც წმინდანია, არამედ თამაშობს წმინდანს და ამ გარდასახვაში არსებობს სულისთვის საზიანო საფრთხე, რომელიც ყოველი ადამიანში უბრალოებასა და სიწრფელეს არის მოწყურებული.

ადამიანი მოწოდებულია იმისკენ, რომ სულის განწმენდის გზით გათავისუფლდეს ყოველი ცოდვილი მიდრეკილებებისგან და თავის თავში გამოავლინოს ხატი ღმრთისა, მაშინ როდესაც, მსახიობი თამაშის დროს მოირგებს სხვა სულის ნიღაბს. ამას ემატება ისიც, რომ ნებისმიერი სპექტაკლი ან სათამაშო ფილმი არის მხატვრული გამონაგონი და მსახიობი აკეთებს ამ გამოგონილი პერსონაჟის, ან გმირის, ან კიდევ ბოროტმოქმედის იმიტაციას. ის ერწყმის ამ როლს, გადის სინამდვილიდან და ქმნის ერთგვარ სიცრუეს, უფრო ზუსტად ილუზიას, რომელსაც მაყურებელიც ეზიარება.

"შეხედე საკუთარ თავს, - ამბობდა წმ. იოანე ოქროპირი, - როგორი ხარ შენ ეკლესიიდან დაბრუნების შემდეგ და როგორი, - თეატრიდან გამოსვლისას; შეადარე ეს ორი დღე ერთმანეთს და არ დაგჭირდება ჩვენი განმარტება" (Иоанн Златоуст, свт. Полное собрание творений. Т. 4. Кн. 2. М.: «Златоуст», 1995. С. 857).

ასეთია, ძალზედ მოკლედ, ჩვენი ეკლესიის დამოკიდებულება ზოგადად გართობებისა და კონკრეტულად სამსახიობო ხელოვნების მიმართ. ასე, რომ ქ-ნ მ. იაშვილს ჩვენი "სამხელი" არაფერი გააჩნია.

3. სინანული და საეკლესიო იკონომია

თავისი წერილის მესამე თავში, მ. იაშვილი ბრალს მდებს იკონომიის დარღვევასა და "უგუნური იკონომიის" დანერგვაში, რასაც საფუძვლად საეკლესიო კანონთა კვლავ მისებური, არასწორი ინტერპრეტაცია უდევს. ქ-ნ იაშვილის საყურადღებოდ უნდა ითქვას, რომ "იკონომია" ეს არის პრინციპი, რომელიც ღვთიური კაცთმოყვარების სულისკვეთებით, - იმ საღმრთო სიბრძნისა და ნების თანხმიერ, რომლის მიხედვითაც კაცთა მოდგმის ცხონება აღესრულება, - საერთო საქმის სარგებლობისთვის გარკვეულ დათმობაზე მიდის საეკლესიო კანონმდებლობასთან. ამგვარი იკონომია დაშვებულია თვით ეკლესიის მიერ, რისი დასტურიც არის მართლმადიდებლური ეკლესიის მთელი ისტორია, რომელსაც ურთულესი საკითხები არაერთხელ გადაუწყვეტია იკონომიით. ღირსი თეოდორე სტოდიელი პირდაპირ წერს, რომ "გვაქვს კანონიერი იკონომიაც, რომელსაც დროდადრო მიმართავდნენ წმინდანებიც" (Преподобный Феодор Студит. Послания. Книга 1. Москва. Приход храма Свяиаго Духа сошествия, 2003 г., стр. 93-95).

ამის საპირისპირო პრინციპია "აკრიბია", რაც ნიშნავს – ზუსტ აზრს, სიზუსტეს, სიმკაცრეს, კანონის ასოს მიხედვით მოქმედებას. ანუ ეს არის საეკლესიო საკითხთა გადაწყვეტა კანონის შესაბამისი მკაცრი განსაზღვრულობით. აკრიბიით, ანუ აბსოლუტური სიმკაცრით უნდა გადაწყდეს მხოლოდ ის პრობლემები, რომლებიც დოგმატური ხასიათისაა. ასე, რომ აკრიბია – ეს არის მკაცრი განსაზღვრულობა, რომელიც გამორიცხავს ყოველგვარ ორაზროვნებას, გაურკვევლობას და ფარდობითობას. მაგრამ, საეკლესიო ცხოვრების ზოგიერთ დისციპლინარულ-პრაქტიკულ საკითხსა და სამოძღვრო საქმიანობის სფეროში დასაშვებია საკითხები საეკლესიო იკონომიით გადაწყდეს (რა არის საეკლესიო იკონომია და როგორ ესმით ის წმიდა მამებს, გადმოცემულია ჩემს წერილში, რომელიც ეკლესიის ოფიციალურ საიტზე გამოქვეყნდა სათაურით: "იკონომიის შესახებ").

ბუკვალურად თუ დავშლით, ბერძნული სიტყვა "იკონომია" ნიშნავს  "სახლმმართველობას" ("ოიკოს" - სახლი, "ნომოს" - კანონი). ახალ აღთქმაში ეს სიტყვა გადატანითი მნიშვნელობით გამოიყენება და ნიშნავს ღმრთის მიერ შექმნილი "სახლის", ანუ ქვეყნიერების ხსნის საღმრთო გეგმას, საღმრთო განგებულებას. ამ საღმრთო იკონომიას საღმრთო აღმშენებლობასაც უწოდებენ. სწორედ ზემოთ მოტანილი გადატანითი მნიშვნელობით იყენებს მას წმ. მოციქული პავლე, როდესაც მიმართავს ეფესელებს: "გვაუწყა ჩუენ საიდუმლოჲ იგი ნებისა მისისაჲ სათნოებისაებრ მისისა, რომელი-იგი წინაითვე განაჩინა მას შინა. განგებულად (იკონომიად) აღვსებისა მის ჟამთაჲსა, თავ-ყოფად ყოველივე ქრისტეს მიმართ, რაი-იგი არს ცათა შინა და ქუეყანასა ზედა" (ეფეს. 1:9-10). ამავე მნიშვნელობით გამოიყენება ეს სიტყვა ეკლესიის ადრექრისტეანული ეპოქის მოძღვართა და მამათა თხზულებებშიც. მაგალითად, წმ. ღმერთშემოსილი ეგნატე, ეფესელთა მიმართ წერს: "ღმერთი ჩვენი…ქალწულ მარიამში ჩაისახა თავისი განგებულებით ("იკონომიით") (წმ. ეგნატე ღმერთშემოსილის ეპისტოლე ეფესელთა მიმართ. 18:2). შეიძლება ითქვას, რომ კანონიკური სამართლის კონტექსტში "იკონომია" - ეს არის ეკლესიის მღვდელმთავართა მოვალეობა, გადაწყვიტონ საეკლესიო საკითხები სწორედ ღმრთის ამ განგებულების, ანუ ქვეყნიერების საცხოვნებლად დაშვებული საღმრთო აღმშენებლობის, ღვთიური კაცთმოყვარეობის, ღვთიური სიბრძნისა და ნების თანხმიერად. მათივე პრეროგატივაა საეკლესიო განწესებათა არა ბუკვალური, არამედ იკონომიური გამოყენება. ამრიგად, საეკლესიო კანონიკისა და პრაქტიკის სფეროში წამოჭრილი პრობლემები წყდება, როგორც აკრიბიით, ასევე იკონომიით - არსებულ გარემოებათა გათვალისწინებით.

როდესაც იკონომიაზე ვმსჯელობთ, უნდა გვესმოდეს, რომ აქ ლაპარაკია არა "კანონთამიერ გამონაკლისზე", არამედ მათ ძირითად დანიშნულებაზე - აღაშენოს ღმრთის სახლი - ეკლესია. კაცთმოყვრული და ეკლესიის სასარგებლო დანიშნულება თვით განწესებებშია მოცემული (მაგ.: I მსოფლიო კრების მე-12 კანონი; ბასილი დიდის - 1 და 74-ე; გრიგოლ ნოსელის - მე-8; IV მსოფლიო კრების - მე-16; VI მსოფლიო კრების - 88-ე და 102-ე და სხვ.), რაშიც გამოიხატება ეკლესიის იკონომიური მზრუნველობა თავის სამწყსოზე. ამის ნათელი დადასტურებაა ტრულის (VI მსოფლიო კრების) 102-ე კანონი, რომელშიც ნათქვამია, რომ მღვდელმა შემცოდეს ეპითიმია უნდა დაადოს არა მთელი სიმკაცრით, ზუსტად ისე, როგორც კანონში წერია, არამედ "განიხილოს ცოდვის ხარისხი, შეიგრძნოს ცოდვილი კაცის ლტოლვა შემობრუნებისკენ და სენის შესაბამისი წამალი მოუმზადოს. კარგად უნდა შეეძლოს მკურნალს (ანუ მოძღვარს - არქიეპ. პ.) ყოველნაირი - ფიცხელი და ბლანტი (გამშრობი) საშუალებით, რბილი და ტკბილი წამლით ვნების შეჩერება და ჩირქმდინარე წყლულის შეხორცება, მოღვაწეობის შედეგად გამოტანილი სინანულის ნაყოფის შემჩნევა-შემოწმება და ზეციური სინათლისკენ მოწოდებული ადამიანის ბრძნულად განგება" (დიდი რჯულისკანონი. VI მსოფლ. კრ. კანონი 102-ე. საქ. საეკლ. კალენდარი. 1987 წ. გვ. 342, 343). ასეთი რამ კი შეუძლებელია იმ ეპისკოპოსისთვის, რომელიც (დისციპლინარულ) საკითხებში ბუკვალურად მისდევს კანონს და ხსენებულ განწესებაში მოცემულ განმარტებას არ ითვალისწინებს.

საეკლესიო განწესებათა ავტორიტეტული კომენტატორი VI მსოფლიო კრების 120-ე კანონის განმარტებაში იოანე ზონარა ბრძანებს, რომ ეკლესიის მოძღვართა ეს იკონომია - დაიხსნან ადამიანთა სულები, წარმოადგენს ღვთიურ და არა ადამიანურ მიზანს: "ვინაიდან, როგორც ღმრთისთვის, ასევე კაცისთვის, ადამიანის სულზე მზრუნველობა მდგომარეობს იმაში, რომ დაკარგული ცხვარი მოიძიოს, დააბრუნოს და გველის ნაკბენისგან განკურნოს; არც უსასოობის უფსკრულში უნდა გადაჩეხოს თავისი სიმკაცრით და არც ზედმეტი ლმობიერებითა და მსუბუქი მკურნალობით მოუშვას ვნებათა აღვირი და გადაუშვას ამ წუთისოფლის მორევში, არამედ, უნდა ეცადოს, უმკურნალოს სენს ხან სიმკაცრით, ხანაც ლმობიერებით, იმისდა მიხედვით, როგორ არის განწყობილი ამგვარი მკურნალობისადმი თვით ავადმყოფი" (Правила Святых Вселенских Соборов с толкованиями. Изд. Московского общества любителей духовного просвещения. Москва 1877 г., стр. 611, 612).

მაგრამ სწორედ ამის საწინააღმდეგოდ გვაქეზებს ქ-ნი მ. იაშვილი და იკონომიის ზონარასეულ განმარტებას რატომღაც ეპისკოპოს პავლეს "უგუნურ იკონომიად" მიიჩნევს.

ტრულის 102-ე კანონი გადმოგვცემს "იკონომიის" ცნებასთან დაკავშირებულ კიდევ ერთ საკმაოდ მნიშვნელოვან პრინციპს. კერძოდ, ის შენიშნავს, რომ ბრძნული იკონომიიდან გამომდინარე სხვადასხვა შემთხვევებში უნდა მივდიოთ არა აკრიბიას (ანუ კანონის მოთხოვნას უზუსტესი და ზედმიწევნითი გაგებით), არამედ ჩვეულებას: "უნდა ვიცოდეთ ჩვენ ერთიც და მეორეც; ვიცოდეთ მკაცრი მოთხოვნები, მაგრამ ვუწყოდეთ ჩვეულებაც, ანუ ლმობიერებაც" ე. ი. სიმკაცრეც უნდა შეგვეძლოს და თანაგრძნობაც.

ამგვარად, ეს კანონი ამბობს, რომ პრაქტიკაში (ანუ ჩვეულებაში) დასაშვებია კანონიკურ განწესებათაგან მცირედი გადახვევა, უკან დახევა იმ საეკლესიო აღმშენებლობისა და იკონომიისთვის, რომელსაც უნდა ეწეოდეს ეკლესიის მოძღვარი. საგულისხმოა, რომ VI მსოფლიო კრების 102-ე განწესების პრინციპებს მამები არა მარტო ცოდვილთა, არამედ მწვალებლობათაგან მოქცეულთა მიმართაც იყენებდნენ, რაშიც ცოტა ქვემოთ, წმ. ბასილი დიდისა და სხვა წმ. მამების მაგალითზე დავრწმუნდებით. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, იკონომიები ჯეროვანია კონფესიათაშორის (თანამედროვე ტერმინოლოგიით - იურისდიქციათაშორის) ურთიერთობებშიც.

იკონომია, ეს არის გონივრული, წინდახედული ნაბიჯი და ეკლესიისა და თვით ადამიანისთვის სასარგებლო ღონისძიება. ამ თვალსაზრისით თქვა მოციქულმაც: "ვიქმენ ჰურიათა თანა, ვითარცა ჰურიაი" (1 კორინთ. 9 : 20); მოციქულ პავლეს მიერ აღსრულებული წინადაცვეთებიც იკონომია იყო: "ის წინადაცვითავდა იმისთვის, რათა მოესპო წინადაცვეთა. - ბრძანებს წმ. იოანე ოქროპირი, - ამიტომაც არ თქვა: "ჰურია", არამედ "ვითარცა ჰურიაი", რადგან ეს იყო იკონომია" (Творения св. Иоанна Златоуста, Беседа XXII на первое посл. к Коринфянам, СПБ 1904 г., т 10, стр. 216). მოციქულ პავლეს ამ იკონომიას განაპირობებდა ეკლესიის აღმშენებლობა, ეკლესიის შეძენა (მოპოვება), ამიტომაც ამბობს მოციქული "ვიქმენ ჰურიათა თანა, ვითარცა ჰურიაი, რაითა ჰურიანი შევიძინნე"(1 კორინთ. 9 : 20).

ასე იქცეოდნენ წმინდა მამები. ამგვარი მკურნალობის მრავალ მაგალითს შევხვდებით მათ ცხოვრებაში. მაგალითად, წმ. კვიპრიანე კართაგენელი დაცემულთა შესახებ ბრძანებს: "როდესაც განვიხილეთ წმინდა წერილის მოწმობები, რომლებიც ეხება ჩვენს საკითხს (ლაპარაკია ქრისტეს უარყოფით დაცემულ ქრისტეანთა ეკლესიაში მიღებაზე - ეპ. პ.), განვსაზღვრეთ, შემოგვერიგებინა დაცემულნი და მშვიდობა და ერთობა მიგვეცა მათთვის, რათა მთლად უიმედობაში არ ჩავარდნილიყვნენ და ეკლესიის კარების დახშვით არ გვეიძულებინა, მიბრუნებოდნენ წარმართობას. მაგრამ, მეორე მხრივ, საეკლესიო დისციპლინის დამრღვევნი რომ არ აღმოვჩენილიყავით, დავადეთ მათ ხანგრძლივი ეპითიმია"(св. Киприан Карфагенский. Творения. Москва 1999 г. Изд. "Паломник", стр. 39).

წმინდა მამას რომ მკაცრი აკრიბიული მიდგომით ემოქმედა, ქრისტეს უარმყოფელნი წამების შიშით შესაძლოა საერთოდ წარწყმედილიყვნენ წარმართობისკენ მიქცევით, ამიტომაც წმინდა მამის ბრძნული მიდგომით ამდაგვართ მისცეს მშვიდობა, ანუ შემოიერთეს ეკლესიაში, თუმც მკაცრი ეპითიმიების პირობებით.

ცალკე აღნიშვნის ღირსია წმ. ბასილი დიდის 1-ლი კანონი, რომელშიც განსაკუთრებული სიცხადით იკვეთება "იკონომიის"ცნება. აქვე ერთმანეთს არის შედარებული აკრიბია და ჩვეულება. ეკლესიაში მწვალებელთა და სქიზმატიკოსთა მიღების შესახებ რომ მსჯელობს, წმ. ბასილი დიდი აღნიშნავს, რომ, მისი აზრით, კათარები და სხვა სქიზმატიკოსები თავიდან უნდა მოინათლონ, თუმცა წმ. მამა იკონომიის გათვალისწინებით არ ეწინააღმდეგებოდა ზოგიერთი აზიელი მამის შეხედულებასა და ჩვეულებას, რომლებიც შეიწყნარებდნენ მათ ნათლობას. აი, ამ ადგილის ქართული თარგმანი:

"განდგომის დასაწყისი წარმოიშვება განხეთქილებისაგან. განუდგებიან რა ეკლესიას, მათ აღარ აქვთ თავის თავში სულიწმიდის მადლი, რადგან მოაკლდათ მადლი კანონიერი წესების მიყოლის აღკვეთასთან ერთად. პირველ განდგომილთ მამებისგან ჰქონდათ მიღებული სულიერი მადლი. ხოლო თანდათან გამოეყვნენ მათ, ერისკაცები გახდნენ და არც ნათლისცემისა და არც ხელდასხმის ნება არ ჰქონდათ, აღარ შეეძლოთ სულიწმიდის მადლი მიენიჭებინათ სხვებისთვის, რადგან თვითონ ჩამოშორდნენ ამ მადლს (აქ წმ. ბასილი დიდი იმეორებს წმ. კვიპრიანე კართაგენელის შეხედულებას. ამ სადავო აზრის საბოლოო კორექცია განხორციელდა II და VI მსოფლიო საეკლესიო კრებების პერიოდში - არქიეპ. პ.). ამის გამო მათგან ნათელღებულების, როგორც ერისკაცთა მიერ მონათლულების განწმენდას ბრძანებს ეკლესია, როცა ასეთი ვინმე ისევ დაუბრუნდება მართლმადიდებლობას. მაგრამ რადგან აზიელთაგან ბევრს სურს მათი ნათლისღების შეწყნარება, შეიწყნარონ"(წმ. ბასილი დიდის პირველი ეპისტოლე კანონთა შესახებ ამფილოქე იკონიის ეპისკოპოსის მიმართ. დიდი რჯულისკანონი. საქართველოს ეკლესიის კალენდარი. თბილისი. 1987 წ. გვ. 401. იგივეა ნათქვამი მათე ბლასტარისის სინტაგმაშიც).

იმავე განწესებაში წმ. ბასილი დიდი ენკრატიტების შესახებ წერს: "რადგან არაფერი მათ შესახებ ნათლად თქმული და განჩინებული არ არის, გვმართებს მათი ნათლისღების გაუქმება. თუ ვინმეს ნათელუღია მათგან, ხელახლა უნდა ნათელ-ვცეთ მას, დაუბრუნდება რა ეკლესიას. მაგრამ თუ საერთო მამათა განგებას სურს თავის შეკავება და ამის სხვაგვარად განწესება, ისევ ჩვეულებას უნდა მივყვეთ და ჩვენი მამების დადგენილებას შევუდგეთ, რადგან როცა გვინდა ვინმე შევაჩეროთ აჩქარებული ნათლისღებისგან, ვერიდებით, რომ ცხონებისგან არ დავაბრკოლოთ ისინი ჩვენი მკაცრი განჩინებით"(იქვე).

სამაგალითოა და მისაბაძი წმ. კვიპრიანეს ტაქტი და პოლიტიკა, რომელიც ბრძანებდა: "ჩვენ ვიცით, რომ ზოგიერთს არაფრით არ სურს ერთხელ მიღებულის უარყოფა და საკუთარი შეხედულებების გადასინჯვა; მაგრამ მტკიცედ მიჰყვება რა თავისას, არ არღვევს მშვიდობას და თანხმობას ძმებს შორის. ჩვენც არავის არ ვაიძულებთ და არ სჯულვმდებლობთ; რადგან თითოეულ წინამძღვარს აქვს უფლება თავისუფლად და საკუთარი ნების მიხედვით განაგოს თავისი სამწყსო და საბოლოოდ პასუხს მისცემს უფალს თავისი ქმედებებისთვის"(ეპისტ. LXXI).

სხვა წერილში, კერძოდ მაგნუსისადმი ნოვაციანელთა ნათლობის შესახებ, წმ. კვიპრიანე ბრძანებს: "არავის ვახვევთ თავს ჩვენს აზრს; თითოეული ეპისკოპოსი უფლებამოსილია იხელმძღვანელოს საკუთარი შეხედულებით" (Письмо Магну о крещении новациан и о получивших крещение в болезни. Св. Киприан епископ Карфагенский. Творения. Москва 1999 г. Изд. "Паломник", стр. 650). (წმიდა და საყოველთაო ეკლესიამ მწვალებელთა ნათლობის საკითხი საბოლოოდ გადაწყვიტა მე-2 მსოფლიო კრებაზე. მან არც რომის პაპ სტეფანეს აზრი გაიზიარა სრულიად და არც კვიპრიანესი და დაადგინა ზოგიერთ მწვალებელთა თავიდან ნათლობა (მაგ.: ევნომეველთა, მონტანელთა და საბელიანოზთა), ზოგი კი მიიღო მირონცხებით (მაგ.: არიანელნი, ნესტორიანელნი და სხვა)).

ამ განწესებებიდან და მაგალითებიდან კარგად ჩანს, რომ აკრიბიას, ანუ კანონთა ზედმიწევნით მიყოლას, "კანონიკურ სიმართლეს"ყოველთვის როდი ძალუძს ეკლესიის ერთობის შენარჩუნება. ასეთი სიმკაცრე თვით საეკლესიო განწესებათა სულისკვეთებისა და დანიშნულების საწინააღმდეგოა. მაცხოვრის სიტყვების - "კაცი კი არ არის შაბათისთვის, არამედ შაბათი კაცისთვის"(მარკ. 2:27) პერიფრაზირებას თუ მოვახდენთ  და ვიტყვით "კაცი კი არ არის განწესებისთვის, არამედ განწესება კაცისთვის", შინაარსობრივად მივიღებთ იმავე აზრს, რაც მაცხოვარს ჰქონდა ფარისევლებთან დავისას.

სიზუსტისთვის, მოდი, განვმარტოთ ეს ადგილი.

ფარისევლებს სძულდათ ქრისტე, რადგან მან მათი შინაგანი სიცრუე გამოააშკარავა. ისინი მიისწრაფოდნენ, გათავისუფლებულიყვნენ უმთავრესი მცენებების _ ღმრთისა და ადამიანის სიყვარულის _ შესრულების მოვალეობისგან (მათე 22:37-39). ამისთვის ფარისევლებმა ფარად აღმართეს მრავალი ისეთი მცნება, რომლებიც შესასრულებლად ადვილი იყო, მაგალითად, შაბათის დღესასწაულობა, რომელიც ფარისევლების პრაქტიკაში გამოირჩეოდა არაფრის კეთებითა და საამო უსაქმურობით.

ქრისტესთვის რომ ხალხი აემხედრებინათ, ფარისევლები არწმუნებდნენ მოქალაქეებს, თითქოსდა იესუ არღვევდა მოსეს მცნებებს. წარამარა საყვედურობდნენ მაცხოვარს, რომ ის შაბათობით კურნავდა ადამიანებს  და ეწეოდა სხვადასხვა სახის ქველმოქმედებას, რასაც ფარისევლები მუშაობად მიიჩნევდნენ. ქრისტემ ამ და სხვა მათ ბრალდებებს შაბათის დარღვევასთან დაკავშირებით უპასუხა: "შაბათი კაცისათვის დაებადა, და არა თუ კაცი შაბათისათვის"(მარკ. 2:27).

ქრისტეს სიტყვების აზრი იმაში მდგომარეობს, რომ ღმრთის ნებისმიერი მცნება მიმართულია ადამიანის საკეთილდღეოდ; ყოვლად დაუშვებელია მოყვასის უსიყვარულობა მცნების დაცვის მომიზეზებით. მაცხოვრის ეს სიტყვები არის ქრისტეანული ეთიკის ფუნდამენტი, ამიტომაც იქ, სადაც აკრიბიას არ მოაქვს სარგებლობა, მეტიც, ზედმეტმა სიმკაცრემ შეიძლება ავნოს მორწმუნეს ან დააბრკოლოს ეკლესიისკენ მოქცევად მზად მყოფი ადამიანი. ეკლესია იკონომიას მიმართავს, როგორც სამკურნალო საშუალებას, თანაც ისე, რომ მისი დოგმატური სწავლებები არ დაირღვეს.

მაშასადამე, ადამიანთან დამოკიდებულებაში ეკლესია ხელმძღვანელობს ორი პრინციპით: აკრიბიითა და იკონომიით.

ზემოთ უკვე აღვნიშნეთ, რომ აკრიბია - ეს არის მცნებათა ზუსტი, განუხრელი შესრულება. ის აუცილებელია ადამიანის ნების აღზრდისა და განმტკიცებისთვის, მისი სულიერი სრულყოფილების მისაღწევად, ცოდვის წინააღმდეგ ბრძოლასთან საჭირო ზნეობრივ ძალთა მოსაპოვებლად. აკრიბია გვეხმარება თვითგამართლების, საკუთარი თავის მოტყუების, საკუთარი თავის შებრალების საცთურის დაძლევაში, რაიც ხელს უშლის სულიერ სრულყოფას. აკრიბია - ეს ის დამოკიდებულებაა მცნებებთან, რომელიც თითოეულმა ქრისტეანმა უნდა აღზარდოს და დაამკვიდროს თავის სულში.

ხოლო იკონომია - ეს არის მცნებათა შემსუბუქება უძლურ ადამიანთან მიმართებაში, მისი სულიერი სარგებლობისთვის. ასე, მაგალითად, არის ცოდვები, რომლებიც ადამიანს ხანგრძლივი დროით განაშორებს წმ. ზიარებას. ზიარებისგან ადამიანის განკვეთა კანონით განსაზღვრული პერიოდით - არის აკრიბია. მაგრამ ზოგჯერ ზიარებისგან განკვეთამ შესაძლოა მოაკლოს ცოდვილს ის სულიერი ძალებიც კი, რომლებიც მას შემორჩენია. ამიტომაც ასეთ შემთხვევაში ეკლესია იკონომიის პრინციპით აძლევს უფლებას ცოდვილს, უფრო მალე მიიღოს ზიარება, ვიდრე ეს განსაზღვრულია საეკლესიო განწესებებით და ეს, როგორც წესი, სასარგებლოა მისთვის.

სიმბოლურად თუ ვიტყვით, აკრიბია არის "შაბათის" ზედმიწევნითი შესრულება, იკონომია კი - ადამიანის სულიერი სარგებლობისთვის გაუქმებული "შაბათი". ცხადია, სამღვდლო ხარისხის პრეროგატივაა რომელს აირჩევს - აკრიბიას თუ იკონომიას.

პირველივე საუკუნიდან ეკლესია წარმართობიდან და იუდეველობიდან მოქცეულ წევრებს დაახვედრებს არა რაღაც მკაცრ განწესებებს, რომელთა შესრულების გარეშე ვერავინ ცხონდება, არამედ საკმაოდ მნიშვნელოვან იკონომიებს. ქრისტეანობის განთიადზე ებრაელებს უფლება ეძლევათ, შეინარჩუნონ ზოგიერთი მათი ჩვეულება (მაგ. განბანვები და წინადაცვეთა), რაც ქრისტეანთათვის სრულიად უსარგებლოა ამ რიტუალებში ჩადებული წინასახეების გაუქმების გამო. გარკვეული შეღავათები დაუწესდა წარმართებსაც. მაგრამ, სადღეისოდ თუ ვინმე ქრისტეანთაგან დაიცავს რომელიმე ებრაულ ჩვეულებას ან დღესასწაულს, ჩაითვლება მწვალებლად და აუცილებლად განიკვეთება ეკლესიიდან როგორც ქრისტეს ჯვრის მოკიცხარი (დიდ რჯულისკანონში ამასთან დაკავშირებით არსებობს საკმაოდ მკაცრი განწესებები).

ცხადია, ასეთი აზრი ჰქონდა ებრაული ჩვეულებების დაცვას პირველ საუკუნეშიც. ებრაული წესების დაცვა მაშინაც ცოდვა იყო, მაგრამ ეკლესია იკონომიით, დასაშვებად მიიჩნევდა, დროებით დაეტოვებინა იუდეველთათვის მათი ჩვეულებები. ნურავის ეგონება, რომ ეკლესიამ პასექში ჩადებული დოგმატი მხოლოდ ნიკეის კრებაზე გაიაზრა და მანამდე გაურკვევველი იყო ამ საკითხში (ნუმც იყოფინ!). მაგრამ, რაკიღა ასიის მხარეში მტკიცედ იყო დამკვიდრებული პასექის დღესასწაულობის განსხვავებული ვადები, ეკლესია, კვლავ იკონომიით მიუდგა ამ საკითხს და ერთობის შენარჩუნების მიზნით, დროებით ითმენდა ამ განსხვავებას, რომელიც საბოლოოდ გაასწორა I-მა მსოფლიო საეკლესიო კრებამ.

მეექვსე მსოფლიო საეკლესიო კრებამდე ეპისკოპოსებს უფლება ეძლეოდათ, ჰყოლოდათ ცოლები, ამ კრების შემდეგ კი ეს დროებითი იკონომიაც გაუქმდა. დღეს ეპისკოპოსს ცოლის ყოლის უფლება არა აქვს. მსოფლიო კრებათა პერიოდში და შემდეგაც, ადგილობრივ კრებებზე მიიღეს მრავალი განწესება, რომლებიც აწესრიგებს ეკლესიის როგორც შიდაგანაწესს, ასევე მის დამოკიდებულებას გარე სამყაროსთან. დადგენილი და ჩამოყალიბებული იქნა დოგმატები, ზნეობრივი და დისციპლინარული ხასიათის განწესებები, რომელთა შესრულება სავალდებულოა, მაგრამ ამავე დროს სულიერი და ეკლესიური ცხოვრების გარკვეულ სფეროებში მისაღებია იკონომიებიც და ის არავის გაუუქმებია.

ამ მხრივ მეტად საინტერესიოა პატრიარქ გენადის (სქოლარიუსის) (XVს.) მაგალითი:

სინელმა ბერებმა პატრიარქს ჰკითხეს ეკლესიის ჩვეულებათა შესახებ - საჭიროა თუ არ მათი განუხრელი და ზედმიწევნითი შესრულება? პატრიარქმა უპასუხა: "გარწმუნებთ ჩვენს უფალში, რომ ვინც ჩვენს დროში (პატრიარქი გულისხმობს თურქების მიერ კონსტანტიონპოლის დაპყრობის დროს და მათ ბატონობას მართლმადიდებლურ აღმოსავლეთში - არქიეპ. პ.) ყველა საეკლესიო წეს-განგებისა და ჩვეულების ზედმიწევნით დაცვას მოითხოვს, როგორც ეს იყო ქრისტეანთა თავისუფლების პირობებში, ის არის ქრისტეანობის მტერი და ზედმეტ ტვირთს ადებს უძლურთ; ხოლო ვინც ჰპატიობს ნაწილს (ანუ მცირედს - არქიეპ. პ.), რათა შეინარჩუნოს მთელი, მას ახლავს მოციქულთამიერი სულიერება"(В. Т. Зеленков. Выписки из святоотеческих и других книг, служащия к изучению различных сторон церковной жизни. Часть 1, вторая половина, стр. 38,§ 513).

მეტიც, წმ. მამები იმასაც კი ამბობენ, ქრისტესგან ნაუწყებისა და ნებადართულის დროებით შეჩერებაც კი შეიძლება, თუკი მისი ზედმიწევნით შესრულების მოთხოვნამ შეიძლება უფრო ზიანი მოიტანოს, ვიდრე სარგებელი (Толковый апостол. В. Т. Зеленков. Выписки..., часть 1, вторая половина, § 512). ეს კი შეიძლება მოხდეს მაშინ, როდესაც ახალგაქრისტეანებული წარმართები ან იუდეველნი ვერ იტევენ ქრისტეანული ცხოვრების მთელ სისრულეს. ამიტომაც მათ, ახალშობილთა მსგავსად, აძლევენ არა მყარ საკვებს (ანუ მათგან ქრისტეანული წეს-განგებების შესრულებას აკრიბიით, ანუ მთელი სიზუსტით კი არ ითხოვენ), არამედ მსუბუქს, - ზრდიან რძითა და ფაფით, რათა მოწიფულობის ასაკს მიწევნულებს თავისუფლად შეეძლოდ უფრო რთული საკვების მიღება.

საგულისხმოა და განსაცვიფრებელი ამ მხრივ ეკლესიის უდიდესი და თვალსაჩინო მამების მიერ დაშვებული იკონომიები. მაგალითად, ეკლესიის უდიდესმა და მსოფლიო მოძღვარმა, წმ. კირილე ალექსანდრიელმა, რომელმაც პირველმა შეიტყო, რომ ნესტორიანული მწვალებლობის ნამდვილი ფუძემდებელი თევდორე მომფსვესტელი იყო, იმისთვის, რათა გაეადვილებინა აღმოსავლელ ეპისკოპოსთა დაბრუნება ეკლესიის წიაღში, ნება დართო მათ, დიპტიქებში მოეხსენიებინათ ეს ერეტიკოსი, რადგან მხედველობაში ჰქონდა, რომ თვით ეს ეპისკოპოსები იყვნენ მართლმადიდებლური სარწმუნოების აღმსარებლები. ამ დროისთვის თევდორე (მომფსვესტელი) უკვე მკვდარი იყო (შეად. წმ. კირილეს წერილი პროკლე კონსტანტინოპოლელისადმი.  PG 77, 344-345).

უნდა შევნიშნოთ ისიც, რომ წმ. თევდორე სტოდიელი, რომელიც ცნობილია სიმკაცრით და შეურიგებლობით მწვალებლობათადმი, აქებდა წმ. კირილეს იკონომიას.  აი რას წერდა ის თავის სულიერ შვილს ნავკრატიოსს:

"შენ მეკითხები, რატომ დაიცვა ღვთაებრივმა კირილემ იკონომია და არ გამოეყო მათ, რომლებიც აღმოსავლეთში დიპტიქებში იხსენიებდნენ ერეტიკოს თევდორე მომფსვესტელს? იმიტომ, რომ ღვთისმოსაობის დოგმები მათ (ანუ აღმოსავლელ ეპისკოპოსებს, - არქიეპ. პ.) დაცული ჰქონდათ. ასე აქვს ეს დაწერილი ალექსანდრიის არქიეპისკოპოსს, წმინდა ევლოგის თავის სიტყვაში "იკონომიის შესახებ", რომლის არსი ჩვენც განვმარტეთ სპეციალურად შედგენილ თხზულებაში "იკონომიის შესახებ საზოგადოდ".

ვითარებებთან და გარემოებებან შემგუებლური მიდგომიდან ერთნი მამებმა განაკუთვნეს  დროებით კატეგორიას, სხვებს კი მიანიჭეს მუდმივი ხასიათი - წერს ღირ. თევდორე სტოდიელი. მაგალითად, მუდმივი ძალა აქვს წმიდა ათანასეს ნებართვას იტალიელთათვის, წმ. სამების პირებთან მიმართებაში ტერმინ υποσιάσεις-ის ნაცვლად გამოეყენებინათ ტერმინი προσωπα, ხოლო დროებითია, მაგალითად, მოციქულის განკარგულება წინადაცვეთის შესახებ, ან კიდევ ღვთაებრივი კირილეს ხსენებული განკარგულება და სხვა.

ის, რაც დაშვებულია გარკვეულ დრომდე, განხილვას არ ექვემდებარება, არც უცნაურია და არც უკანონო, არამედ არის მხოლოდ მცირედი უზუსტობა და გადახრა. ეს არის დროებითი იკონომია, რამეთუ ყველაზე გამოცდილი მკურნალიც კი მყისიერ კი არ კურნავს ავადმყოფს დაავადებისგან, ან გააფთრებულ ცხენს უმორჩლებს ლაგამს, ან კიდევ გამხმარი ტოტს დაუბრუნებს სიცოცხლეს საღზე დამყნობისთანავე, - არამედ ნელ-ნელა, თანდათანობით, წაქეზებით, ტკბილი სიტყვებითა და თბილი მოპყრობით აღწევს მიზანს. ასე იქცეოდნენ წმინდანებიც იკონომიების გაწევისას" (Преподобный Феодор Студит. Послания. Книга 1. Москва. Приход храма сошествия Святаго Духа, 2003 г., стр. 163-169).

იკონომიის სწორედ ამგვარი აღმშენებლობითი გაგებიდან გამომდინარეობს ის, რომ იკონომიის მოსაზრებით შეუძლებელია ეკლესიის სწავლებიდან, ჭეშმარიტებიდან გადახვევა, რამეთუ ასეთ შემთხვევაში დაირღვევა ეკლესიის ფუნდამენტი - ჭეშმარიტება, რაც წინააღმდეგობაში იქნებოდა თვით იკონომიის დანიშნულებასთან, რომელიც მდგომარეობს აღმშენებლობაში. ამ თვალსაზრისით იკონომიას აქვს თავისი საზღვრები, რომლის შესახებაც ღირ. თეოდორე სტოდიელი ბრძანებს:

"იკონომიის საზღვარი მდგომარეობს იმაში, რომ სრულიად არ დაარღვიო რომელიმე დადგენილება და არ გადავარდე უკიდურესობაში; არ მიაყენო ზიანი უმთავრესს იმ შემთხვევაში, როდესაც შესაძლოა მცირედი შემწყნარებლობა დროისა და ვითარების გათვალისწინებით, რათა ამ გზით მიღწეულ იქნეს სასურველი. ეს ჩვენ ვისწავლეთ მოციქულთაგან და თვით წმ. პავლესგან, რომელმაც თვითონ მიიღო განწმენდა და წინადაცვითა ტიმოთე (იხ. საქმე. 21:26; 16:3), ხოლო მამათაგან წმ. ბასილი დიდისგან, რომელმაც შეიწყნარა ვალენტის შემოწირულობა და სულიწმიდის ღვთაებრიობა გარკვეულ დრომდე არ გაახმოვანა. მაგრამ არც პავლეს გაუგრძელებია იუდეველური განწმენდები და არც ბასილის ვალენტისაგან ძღვენის შეწირვა და არც იმაზედ დადუმებულა, რომ სულიწმიდა ღმერთია"(Свт. Григорий Богослов. Надгробное слово свт. Василию Великому. Творенияв русском переводе. Т 4, стр. 86 и 103. Москва 1889).  პირიქით, ცხადად ჩანს, რომ ორივე მათგანი მზად იყო სიკვდილზეც კი წასულიყო ჭეშმარიტებისთვის.

ამგვარად, ვინც შეეწყობა ამ წუთისოფლის ვითარებებს, ის სიკეთეს კი არ განუდგება, პირიქით, მცირედის დათმობით უფრო ადვილად აღწევს სასურველს იმ გონიერი მესაჭის მსგავსად, რომელიც პირქარის დროს მცირედით გაუშვებს ხოლმე ხელს საჭეს. ამის საწინააღმდეგოდ მოქმედი კი უხვევს დასახულ მიზანს და ვითარებებთან შეგუების ნაცვლად ჩადის დანაშაულს"(Преподобный Феодор Студит. Послания. Книга 1. Москва. Приход храма Сошествия Святаго Духа, 2003 г., стр. 72-77). ამიტომაც, როგორც ვნახეთ, წმ. მამებს იკონომიის გულისთვის შეეძლოთ მცირედით გადაეხვიათ განწესებათა მხოლოდ გარეგნული არსისგან, მაგრამ არა თვით ჭეშმარიტებისგან, რომელთანაც უნდა ეზიარებინათ ათასობით დაბნეული ადამიანი.

გადაწყვეტილება, რომელი ქმედება შეიძლება გამართლდეს იკონომიით და რომელი არა, მთლიანად ეკისრება ეპისკოპოსის ძალაუფლებასა და სინდისს (შეად. I მსოფ. კრების მე-12 კანონი).

როგორც უკვე ვთქვით ტრულის 102-ე კანონი გადმოგვცემს “იკონომიის” ცნებასთან დაკავშირებულ კიდევ ერთ საკმაოდ მნიშვნელოვან პრინციპს. კერძოდ, ის შენიშნავს, რომ ბრძნული იკონომიიდან გამომდინარე სხვადასხვა შემთხვევებში უნდა მივდიოთ არა აკრიბიას (ანუ კანონის მოთხოვნას უზუსტესი და ზედმიწევნითი გაგებით), არამედ ჩვეულებას: "უნდა ვიცოდეთ ჩვენ ერთიც და მეორეც; ვიცოდეთ მკაცრი მოთხოვნები, მაგრამ ვუწყოდეთ ჩვეულებაც, ანუ ლმობიერებაც" ე. ი. სიმკაცრეც უნდა შეგვეძლოს და თანაგრძნობაც.

რამდენად ლმობიერი და კაცთმოყვარეა ქ-ნ იაშვილი იკონომიის მისეული გადმოცემისას (უფრო სწორედ, უარყოფისას, რადგან მ. იაშვილი იკონომიას საერთოდ უარყოფს და საკითხთა გადაწყვეტას მკაცრი აკრიბიით ითხოვს) ჩანს მისი პოზიციიდან: ის ჯერ წმიდა წერილის სიტყვებით გვამუნათებს,  შემდეგ გვასწავლის თუ რა მისია აკისრია მღვდელმსახურს, ჩამოთვლის მის მოვალეობებს და ამ გამაოგნებელი დამოძღვრის შემდეგ შესძახებს: "ვაი გამოუცდელ მკურნალს, რომელიც მხოლოდ ზედაპირულად ეხება მომაკვდინებელ ჭრილობას, მის შიგნით არსებულ ჩირქს კი ვერ ხედავს, რითაც მხოლოდ ამძიმებს სნეულის მდგომარეობას". ამის შემდეგ კი ბრალდებას მიყენებს და წერს:

"ძველმართლმადიდებლობის მთელი უბედურება - უგუნური იკონომიაა, რომელიც ეწინააღმდეგება საყოველთაო ეკლესიის სწავლებას (ეს სწავლება მარინას არსად მოჰყავს! - არქ. პავლე) და ადამიანის სულის წარმწყმედელია".

ამგვარი "ჭკუის დამრიგებლური" შესავლის ბოლოს კი მეუფე ბასილის წერს: "აი, ეპისკოპოსო ბასილი ნათელი მაგალითი იმისა საით მიდიან მონათლული ადამიანები, საით მიჰყავს ისინი უგუნურ იკონომიას - ეს არის ბარდი და ეკალი, წარმწყმედელი ადამიანისა". მ. იაშვილის აზრით ეს გამოიხატება იმაში, რომ ჩვენ თურმე ვარღვევთ წმ. ბასილის მიერ მოცემული ეპითიმიის არსს, რომელიც ეტაპობრივად იყოფა: 1) შეტირილი; 2) მსმენელობა; 3) შევრდომა და 4) ლოცვა მართლებთან ერთად.

მ. იაშვილის აზრით, რადგან ჩვენ ნებისმიერ ცოდვილს არ განვუწესებთ ამგვარ ეტაპობრიობას, თურმე ვცოდავთ და ვამკვიდრებთ "უგუნურ იკონომიას", რომლის გულისთვისაც საგეჰენიოდ ვწირავთ ჩვენს სულიერ შვილებს და საკუთარ თავსაც: "აჰა, ეპისკოპოსო ბასილი, - წერს მ. იაშვილი, - როგორ დააწესა ეკლესიამ ცოდვილთა შეკვრა და გახსნა. დიდი დროითა აქვს მას ეპითიმია თუ მცირეთი, ყველა ადამიანმა უნდა განვლოს ეს ეტაპები და გამოიაროს ოთხივე ადგილი აკრძალვისა: შეტირილი, მსმენელობა და შევრდომა. ბოლოს კი მართლებთან დგომა" და ეს არისო, - წერს მ. იაშვილი, - "გზა სინანულისა, განწმენდისა და ცხოვნებისა. სხვა გზა არ არსებობს!!! არ შეიძლება დავამკვიდროთ "ახალი იკონომია", რომელიც ქრისტეანულ სწავლებასთან შეუსაბამოა".

მ. იაშვილის მთელი ეს დარიგებები და ჯოჯოხეთის ცეცხლით დამუქრება სხვა არაფერია თუ არა კადნიერი ცილისწამება და ჩვენი ეკლესიის შეურაცხყოფა. ათანასეს სწავლებას ჩვენ თავის ადგილას დავიმოწმებთ და განვიხილავთ, მაგრამ აქ მოკლედ აღვნიშნავთ, რომ ის სრულიად ცხადად ლაპარაკობს მძიმე შეცოდებებზე (მკვლელობასა და მრუშობაზე).

მ. იაშვილი ეპისკოპოს ბასილის განუმარტავს და აფრთხილებს, რომ "ეს მრისხანე სიტყვა "ანათემა"  მსოფლიო ეკლესიამ განუჩინა იმ მღვდელმსახურებს, რომლებიც ეკლესიის მწყემსები და საკურთხევლის მსახურები არიან, მაგრამ არ ასრულებენ მათთვის ბოძებულ დადგენილებებს. ანათემირებული ადამიანი ამოიშლება სიცოცხლის წიგნიდან". ვიკითხოთ, ვის წინააღმდეგ ითხოვს მ. იაშვილი ანათემას? ცხადია არქიეპისკოპოს პავლეს წინააღმდეგ, ვინც, როგორც მ. იაშვილი ფიქრობს, ეკლესიის მამებსა და მათ სჯულმდებლობას ეწინააღმდეგება, ამკვიდრებს "უგუნურ იკონომიას" და სულიერ შვილებს უსამართლოდ მოიკვეთს ეკლესიიდან.

ახლა კი განვიხილოთ მარინა იაშვილის მიერ დამოწმებული კანონები, რომელიც მას იკონომიის დარღვევად მიაჩნია და თვლის, რომ ეს "უგუნურებაა" და არა იკონომია.

VI მსოფლიო კრების 19-ე კანონი:

"ეკლესიის წინამძღვარმა ეპისკოპოსებმა ყოველდღე, უფრო კი კვირა დღეს, მთელ სამღვდელო მწყობრსა და მორწმუნე ერს უნდა უქადაგონ და ასწავლონ საღვთო წერილის ჭეშმარიტი სიტყვა, ან ღმერთშემოსილ მამათა მოძღვრება. ნუ შეცვლიან და გადაასხვაფერებენ მას, არამედ გადმოსცენ ისე, როგორც ეკლესიის მნათობთა და მოძღვართა მიერ არის აღწერილი. ამით უფრო დაანახვებენ მორწმუნეთ თავის კეთილ გამოცდილებას, ვიდრე საკუთარი სიტყვის წარმოთქმით. ხოლო თუ ვერ შესძლებენ ამას, გადაიხრებიან ჯეროვანისგან. მამათა მოძღვრების საშუალებით კი ერი იძენს ცოდნას, თუ რა უნდა მიიღოს, რას შეაქციოს ზურგი, როგორ უნდა შეცვალოს და წარმართოს თავისი ცხოვრება სიკეთისა და უმჯობესისკენ, არ გაიხრწნას უმეცრების ვნებით, არამედ იმ ძველი მოძღვრების დახმარებით გაიმხნეოს თავი, რათა არ შეემთხვეს მას ვნება, ცოდვა და ჯეროვნად მოიქცეს მომავალი ტანჯვის შიშით".

რუსულად: "Предстоятели церквей должны по вся дни, наипаче же во дни воскресные, поучать весь клир и народ словесам благочестия, избирая из Божественнаго писания разумения и рассуждения истины, и не преступая положенных уже пределов и предания Богоносных отцов; и Если будет изследуемо слово писания, то не инако да изъясняют оное, разве как изложили светила и учители Церкви в своих писаниях, и сими более да удостоверяются, нежели составлениям собственных слов, дабы, при недостатке умения в сем, не уклониться от подобающаго. Ибо, чрез учение вышереченных отцов, люди, получая познание о добром и достойном избрания, и о неполезном и достойном отвращения, исправляют жизнь свою на лучшее, и не страждут недугом неведения, но, внимая учению, побуждают себя к удалению от зла, и, страхом угрожающих наказаний, соделывают свое спасение".

განმარტება. ამ კანონში, არისტინეს განმარტებით, ლაპარაკია იმის შესახებ, რომ ეკლესიის ეპისკოპოსებმა, უპირატესად კვირა დღეს, უნდა ასწავლონ ეკლესიის დოგმატები, და განმარტონ ისინი არა საკუთარი შეხედულებებისამებრ, არამედ ისე, როგორც განმარტავდნენ მათ წმიდა მამები. ასწავლონ ღვთისმოსაობის დოგმატები, განმარტონ წმიდა წერილი და ეს წმიდა მამათა სწავლების მეშვეობით უნდა გააკეთონ და არა თვითნებურად. იგივეს ბრძანებენ სჯულის სხვა კომენტატორებიც, კერძოდ, ზონარა და ბალსამონი.

ვის შეუძლია თქვას, რომ ჩვენს ეკლესიაში საკვირაო ქადაგებები სწარმოებს საკუთარი შეხედულებებისამებრ და არა წმიდა მამათა სწავლების მიხედვით? საიდან ამტკიცებს ამას მ. იაშვილი? VI მსოფლიო კანონის ვითომცდა ჩვენს სამხელად დამოწმება არის მისთვის ჩვეული კადნიერებისა და გამოხდომის გამოხატულება. თუ ამ კანონით მ. იაშვილი იკონომიის საკითხს გულისხმობდა, უკვე განვმარტეთ, თუ რა უფლებები ეძლევა ეპისკოპოსს შემცოდე ადამიანის მკურნალობის საკითხში და ამ კანონის ჭრილშიც, სწორედ ისე ვიქცევით როგორც წმიდა მამები გვასწავლიან.

ზემოთ უკვე აღვნიშნე, რომ მ. იაშვილის აზრით ჩვენ ვარღვევთ იკონომიის შესახებ სწავლებას მით, რომ შემცოდე ადამიანებს სინანულის შემდეგ პირდაპირ ვუშვებთ ეკლესიაში (ამას ის უწოდებს ჩემს მიერ "გამოგონილ იკონომიას"), მისი აზრით კი მათ, როგორი ცოდვაც უნდა ჰქონდეთ, დიდი თუ მცირე, უნდა გაიარონ 4 ეტაპი: 1) შეტირილში დგომა; 2) მსმენელთა რიგში დგომა; 3) შევრდომილთა რიგში დგომა და 4) დგომა და ლოცვა მართლებთან.

ზემოთ უკვე აღვნიშნეთ და აქ ფაქტობრივად დავამტკიცებთ, რომ მ. იაშვილს ან არ ესმის მის მიერ მოხმობილი კანონები, ან შეგნებულად ამახინჯებს მათ შინაარსს. მაგალითად,
წმ. ბასილი დიდის 74-ე კანონში წერია:

"ვისაც რწმუნებული აქვს ღვთისგან სასჯელის დადებისა და მოხსნის უფლება, ნახავს მის (შემცოდის - არქიეპ. პ.) გადაჭარბებულ აღსარებასა და სინანულს, კაცთმოყვარე აღმოჩნდება მის მიმართ და შეუმოკლებს განკანონების ვადას".

თანამედროვე რუსულით: "приявший от человеколюбия Божия власть разрешати и связывати, не будет достоин осуждения, когда, видя крайне усердное исповедание согрешившаго, соделается милостивее, и сократит епитимию".

სლავური "კორმჩაიას" მიხედვით: "Вязати и разрешати власть приемыи недугующих грехи, велико сокрушение видя, едино лето от преждереченных умалит время". Толкование. Запрещения убо положена быша о коемждо   гресе: порученыи же   от Бога вязати и разрешати, на исповедание и   на сокрушение сердца, коегождо   кающегося взирая, аще умалит запрещению   время, не будет вины достоин.   

იგივე წმიდა მამის 84-ე კანონში კი ნათქვამია: "დროის მიხედვით კი არ განვიკითხავთ მონანულთ, არამედ ვუყურებთ სინანულის სახეს, თუ რამდენად გულმოდგინეა მონანული".

სლავური "კორმჩაიას" მიხედვით: "Не временем судити запрещения, но образом. Аще же пребывают во гресех, и противу глаголют, ты же спасай душу свою. Толкование. Запрещения убо повелена быша, яко же написана суть: не подобает же на время запрещении взирати, но на образ покаяния. Аще же со слезами и сокрушением сердца, и смирением крепким, исповедание творят согрешающии, и отступят от зла, и от всея души взыщут Господа, во власти есть приемшему вязати и разрешати, время и запрещения их умалити. Аще же неудобь отторгнутися хотят от своих обычай согрешающии, и грехом и сластем плотским работати волят паче, нежели Господеви, и еже по Евангелию жизни не приемлют, никое нам к таковым слово запрещения: в людех бо непокоривых научении есми слышати, яко спасаяи спасай душу свою.

შემდეგ მ. იაშვილი იმოწმებს წმ. ბასილი დიდის კანონს სინანულის შესახებ, რომელიც დიდ სჯულისკანონში შესულია წმ. გრიგოლ ნეოკესარიელის 12-ე განწესების სახით, (სჯულის კომენტატორი ზონარა ამბობს, რომ ამ განწესების წყარო არის წმ. ბასილი დიდის კანონიკური ეპისტოლეები (სლავურ "კორმჩაიაში" იხ. წმ. ბასილი დიდის სწავლება სინანულისა და ეპითიმიის ადგილთა შესახებ. იხ. Кормчая (Номоканон) Санкт-Петербург, 1997 г., стр. 638)).

წმ. გრიგოლ ნეოკესარიელის 12-ე განწესებაში ნათქვამია:  

"შეტირილი ხდება სამლოცველო ტაძრის ბჭის გარეთ, სადაც შემცოდეებმა უნდა სთხოვონ შემსვლელ მორწმუნეთ, რომ მათ ილოცონ მისთვის.

მსმენელობა ხდება ბჭის შიგნით, სტოაში, სადაც ცოდვილი უნდა იდგეს კათაკმეველთა ლოცვის დაწყებამდე და შემდგომ გამოვიდეს. რადგანაც კანონი ამბობს: წმ. წერილისა და მოძღვრების მოსმენის დროს განიდევნოს და ნუ გახდება ლოცვის ღირსი.

შევრდომის წესი არის, როდესაც მონანული დგას ტაძრის ბჭის შიგნით და გამოდის კათაკმევლებთან ერთად.

თანამდგომარეთა წესი კი არის, როდესაც მონანული დგას მორწმუნეებთან ერთად და არ გამოდის გარეთ კათაკმევლებთან ერთად.

საბოლოო კი არის წმინდა საიდუმლოთა ზიარება" (საქ. საეკლ. კალენდარი. 1987 წ. გვ. 394).

აი, ამ წესს ვარღვევთ ჩვენ მ. იაშვილის აზრით, როდესაც ვაწესებთ "ახალ იკონომიას" და შემცოდეებს, როგორც უნდა სცოდავდნენ ისინი, დიდად თუ მცირედ, ეპითიმიათა ამ ოთხ ეტაპს არ განვუწესებთ. მაგრამ, ჯერ ერთი, მცირე სჯულიკანონის (იხ. "კურთხევანი") მიხედვით, სადაც გადამოცემულია რომელი ცოდვისთვის როგორი ეპითიმია უნდა დავადოთ შემცოდეებს, უამრავ შეცოდებაზე ეპითიმიათა გავლის ამგვარი წესი მითითებული არ გახლავთ; და მეორე, წმ. გრიგოლ ნეოკესარიელის ხსენებული კანონის პატრ. ბალსამონისეულ კომენტარში ვკითხულობთ: "დააწესა რა ხუთი ადგილი მონანულთათვის, წმიდა მამამ არ მიუთითა არც სათითაოდ მათში ყოფნის ვადები და არც ის თუ რომელი ცოდვებისთვის და სინანულისთვის არის დაწესებული ეს სახეები".

არ არის გადმოცემული ეს არც წმ. ბასილი დიდის იმ განწესებაში, რომელსაც მარინა იმოწმებს "კორმჩაიადან".

სანამ წმ. ბასილი დიდის განწესებებს მივუბრუნდებოდეთ, ზოგადად უნდა აღვნიშნოთ, რა არის გადმოცემული ეპითიმიების შესახებ დიდ სჯულისკანონში:

ეპითიმია (იგივეა, რაც განკანონება, საეკლესიო სასჯელი).

1. ეპითიმიის განსაზღვრება და წესები მისი დადების დროს:

ეპითიმია არის სასჯელი,  რომელიც  განსაზღვრულია  საეკლესიო  კანონით (ორგზ. 10), ან სულიერი მკურნალობა, სენის შესაბამისი (VI 102). ეპიტიმიით ცოდვილი არ უნდა ჩააგდონ სასოწარკვეთილებაში (VI 102). იმას, ვისაც ღვთისაგან მიცემული აქვს შეკვრისა (დასჯისა) და გახსნის (სასჯელისაგან განთავისუფლების) უფლება, მართებს, განიხილოს ცოდვის ხარისხი, ცოდვილის განწყობა და მისი სიცოცხლე ცოდვამდე და ცოდვის შემდეგ (VI 102. I. 2. ანკ. 5 ბასილი დიდი 3. კართ. 52). მხოლოდ დრო არ არის საკმარისი განკურნებისათვის, არამედ მთავარია ნება და არჩევანი მონანულისა (გრიგოლ ნოსელი 8). თუ მონანული დიდ მისწრაფებას გამოიჩენს გამოსწორებისადმი, მას შეუმოკლდება განკანონების (ეპიტიმიის) ვადა (I 12. VI 102. ბასილი დიდი 74. გრიგოლ ნოსელი 3, 4). ვინც თვითონ  აღიარებს ცოდვას, მას  დაეკისრება ხანმოკლე ეპითიმია, ხოლო  ის, ვისაც ამხილებენ ცოდვაში, ხანგრძლივ ეპითიმიას იმსახურებს (გრიგოლ ნოსელი 3, 4). ვინც არ შეუდგება სრულყოფილ სინანულს,  მან  სრულად  უნდა  შეასრულოს კანონით  დაწესებული დრო (I 12. VI 102. ბასილი დიდი 3). ერთი დანაშაულისათვის არ შეიძლება ორი სასჯელის დადება (მოც. 25).

2. ეპითიმიის ხასიათი:

ეპითიმიები სხვადასხვანაირია, ცოდვისა და დანაშაულთა განსხვავების მიხედვით. ეპითიმიები სარწმუნოების უარმყოფელთათვის. იხ. სარწმუნოების უარყოფა. ის, ვინც ცოდვის ჩადენაში ვინმეს ხელს უწყობს რჩევით ან დახმარებით, და არ აღიარებს ამას, არამედ სხვა ამხილებს, მასაც დაედება ეპითიმია იმდენივე ხნით, რამდენ ხანსაც განკანონებულ იქნება თვით ცოდვის ჩამდენი (ბასილი დიდი 71).

3. ეპითიმიის შეწყვეტა:

ბოროტ საქმეთაგან მოქცეულნი უნდა მიიღონ ზიარებაზე სინანულის  ვადის გასვლის შემდეგ (ლაოდ. 2). მონანულს სასჯელს ახსნის ეპისკოპოსი (კართ. 43). ხოლო გაჭირვების დროს მღვდელი ეპისკოპოსის კურთხევით ( კართ.  7, 43). და ისიც, არა საჯაროდ, არა ჟამისწირვის დროს (კართ. 6). მონანულს, თუ მისი დანაშაული აშკარა იყო, ხელი უნდა დაედოს ტაძრის  კარიბჭეში (სტოაში) (კართ. 43). განყენებული, რომელიც  სასოწარკვეთის გამო ზიარების ღირსი გახდება, განკურნების შემთხვევაში ისევ უნდა დარჩეს სინანულის იმავე საფეხურზე, რომელზეც იყო (I 13. გრიგოლ ნოსელი 5).

ახლა კი განვიხილოთ წმ. ბასილი დიდის ის კანონები, რომელსაც მ. იაშვილი ჩვენს "სამხილებლად" იმოწმებს.

დავუბრუნდეთ წმ. ბასილი დიდის 74-ე კანონს. მ. იაშვილის მიერ დამოწმებულ სლავურ "კორმჩაიაში" ეს განწესება შემოკლებით არის გადმოცემული. ამ კანონის სრული თარგმანიდან ჩანს, რომ ის არის წინამდებარე კანონის ლოგიკური გაგრძელება, ანუ იმისთვის, რათა გავიგოთ 74-ე კანონში გადმოცემული აზრი, უნდა გავეცნოთ წმ. წინამდებარე კანონებს, რომლებიც ეხება: კაცის კვლას, მრუშობას ცრუფიცობას, გრძნეულებას, საფლავის ძარცვას, მამათმავლობას, პირუტყვთან დაცემას, და-ძმას შორის სისხლის აღრევას, ნათესავზე ქორწინებას, ქრისტეს უარყოფას და სხვა უმძიმეს ცოდვებს. ამის შემდეგ, 71-ე და 74-ე კანონებში ვკითხულობთ:

"თუ ვინმე, ზემოთთქმულ ცოდვებში ჩავარდნილი, სინანულისადმი  დიდ მისწრაფებას გამოიჩენს და თუ ის, ვისაც რწმუნებული აქვს ღვთისგან სასჯელის დადებისა და მოხსნის უფლება, ნახავს მის გადაჭარბებულ აღსარებასა და სინანულს და კაცთმოყვარე აღმოჩნდება მის მიმართ, შეუმოკლებს განკანონების ვადას". ზოგიერთ კანონში (იხ. მაგ.: 56-68 კანონები) მითითებულია ეპითიმიის თუ რომელ ეტაპზე რამდენი ხანი უნდა დაჰყოს შემცოდემ.

ჩვენს "სამხილებლად" მ. იაშვილი აგრეთვე იმოწმებს ანასტასი სინელის (მას შეცდომით ათანასე სინელი უწერია) განწესებას, რომლის დარღვევაში სრულიად უსაფუძვლოდ გვადანაშაულებს, რადგან ამ განწესების არსში ვერ გარკვეულა. წმ. ანასტასი სინელი წერს:

შეკითხვა: "ამბობენ ვიეთნიმე, თითქოსდა ცოდვისგან განდგომა ცოდვის შეწყვეტა იყოს".

პასუხი: "არასწორად მსჯელობენ ამდაგვარნი, როდესაც ამბობენ, რომ ათი მკვლელობაც რომ ჩაიდინოს ვინმემ და შეწყვიტოს მკვლელობა, თითქოსდა მიეტევებოდეს მას მკვლელობის ცოდვა; ან მრავალი წელი მრუშობდეს და როდესაც დაბერდება და ცოდვას მიატოვებს, მიტევებული იყოს. ცოდვათა მიტევება ასე რომ ხდებოდეს, რაღა საჭირო იქნებოდა მარხვა, მოწყალება, ტირილი, წუთისოფლისგან განდგომა, ჭირვებათა გადატანა, მღვიძარება, რადგან სადაც ამგვარი ღვაწლი არ არის, იქ არც სინანული შეიძლება იყოს. ამას ასწავლის არც სულიწმიდა, რომელმაც დავითს უთხრა: "განდექ ბოროტებისგან და ქმენ სიკეთე". ხოლო სიკეთის ქმნა თუ გსურს, გუშინდელი ლოთი, დღეს მმარხველი უნდა გახდეს, გუშინ თუ სხვის ცოლებთან მრუშობდი, დღეს საკუთარისგანაც თავი შეიკავე. გუშინ თუ სხვის ქონებას იტაცებდი, დღეს საკუთარი დაარიგე; აი, ეს არის ჭეშმარიტი სინანული".

ეს ჭეშმარიტად მართლმადიდებლური მოძღვრებაა, მაგრამ რატომ გვიმოწმებს ამას ჩვენი ოპონენტი? როდის აქეთ ვაყენებთ ჩვენ მტაცებლობის, მკვლელობის, ლოთობის და მრუშობის ცოდვებითან მოქცეულ მონანულებს ჯეროვანი ეპითიმიების და ზემოთხსენებული ეტაპობრივი სინანულის გარეშე მართლებთან ერთად? ნუმც იყოფინ! ჩვენს ეკლესიაში არიან ადამიანები, რომლებიც გადიან ეპითიმიისა და სინანულის იმ ეტაპებს, ქ-ნი იაშვილი რომ შეგვახსენებს. მაგრამ, ის ამავე დროს, ითხოვს, ეს ეტაპები გაიაროს ყველამ, როგორი შემცოდეც უნდა იყოს.

ჯერ ერთი, ამას არც დიდი სჯულისკანონი და არც რომელიმე წმიდა მამა ითხოვს, და მეორეც, ასე რომ ხდებოდეს, მაშინ, გამომდინარე იქიდან, რომ საზოგადოდ ყველა სცოდავს, რადგან მოციქულმა თქვა: "თუ ვიტყვით, რომ არ შეგვიცოდავს, სიმართლე არ არის ჩვენში" (იოანე ღვთისმეტყველი), ყველანი, ერიც და ბერიც, ეკლესიის გარეთ უნდა ვიდგეთ. ამგვარი ვითარების აბსურდულობა კი ვგონებ თითოეულისთვის ნათელი უნდა იყოს.

მ. იაშვილი ერთგან, წმ. ბასილი დიდის 84-ე კანონსაც გვიმოწმებს, მაგრამ ეს კანონი არა თუ არ ეწინააღმდეგება ჩვენს პრაქტიკას, პირიქით ჩვენი პრაქტიკა ეყრდნობა ამ კანონს, რადგან როგორც დიდი მამა ბრძანებს: "დროის მიხედვით კი არ განვიკითხავთ მონანულთ, არამედ ვუყურებთ სინანულის სახეს, თუ რამდენად გულმოდგინეა მონანული".

4. თმის შეღებვის, შეკრეჭვისა და თავსაბურავის შესახებ

მეოთხე ბრალდებად მ. იაშვილი ქრისტეანის გარეგნობისადმი გულგრილ დამოკიდებულებას გვიყენებს და თავს "დიდაქტიკური" მოწოდებებით გვესხმის, თუმცა უნდა აღინიშნოს, რომ ქრისტეანის გარეგნობისადმი გულგრილნი არასოდეს ვყოფილვართ. არაერთხელ გვიქადაგია ეკლესიის ამბიონიდან და პირად საუბრებშიც თუ რა მნიშნელობას ანიჭებენ წმიდა მამაები ქრისტეანის გარეგნობას; რომ დედაკაცნი თავს უნდა იბურავდნენ და არ უნდა იცმევდნენ მამაკაცურად, ხოლო მამაკაცნი პირიქით, არ უნდა იპარსავდნენ წვერს, არ უნდა იზრდიდნენ თმებს და არ უნდა იმოსებოდნენ დედაკაცურად. დედაკაცთა მორთულობისა და ქალისა თუ კაცის გარეგნობის შესახებ არაერთხელ წაგვიკითხავს კლიმენტი ალექსანდრიელის, წმ. კვიპრიანეს, წმ. იოანე ოქროპირის, წმ. გრიგოლ ღვთისმეტყველის და სხვა წმიდა მამათა ჰომილიები, სადაც წმიდა მამები განმარტავენ, რომ ამგვარი ჩაცმულობა, დედაკაცთა დავდაუბურაობა და თმების შეკვეცა, კაცთათვის მაცთურია და ღმრთისთვის საძაგელია.

დედაკაცი თავს უნდა იბურავდეს! მართალია თავის ეპისტოლეში პავლე მოციქული ლოცვის დროს თავის დაბურვაზე ლაპარაკობს ("ყოველი ქალი, რომელიც თავდაუბურავი ლოცულობს ან წინასწარმეტყველებს, თავს ირცხვენს, რადგანაც ეს იგივეა, რომ თავგადაპარსული იყოს" (1 კორ. 11: 5)), მაგრამ ზოგიერთი წმიდა მამა ქალის თავდაბურვას ყოველდღიურობაშიც ითხოვს (იხ. მაგ.: ნეტ. თეოფილაქტე ბულგარელის განმარტება).

ძველმართლმადიდებლურ ტრადიციაშიც დედაკაცები ყოველდღიურობაში თავდაბურულნი დადიოდნენ. სამწუხაროდ, დღეს ყოველი როდი იცავს ამ ტრადიციას. არის თუ არა ეს მიზეზი იმისთვის, რომ მოძღვარმა "შეტირილში" დააყენოს ამგვარი მანდილოსანი და მხოლოდ იმის შემდეგ შემოუშვას, რაც ის თავის დანაშაულს შეიგნებს? მ. იაშვილი ამ საკითხის უტრირებასაც ახდენს და მკაცრი აკრიბიით ითხოვს მის შესრულებას. ჩვენ კი ვიცით, რომ ამგვარი აკრიბია მორწმუნეთა განუმტკიცებელ სულებს უფრო დააზიანებს, ვიდრე არგებს. ეკლესია მოვალეა ასწავლოს, მაგრამ ამავე დროს მოვალეა შეინარჩუნოს თავისი შვილები.

მიუხედავად ამისა, მ. იაშვილი, ცდილობს რა ეკლესიის არქიეპისკოპოსის ღირსებასა და უფლებამოსილებებში დააეჭვოს ფოთის მრევლი, თავისი წერილის  10-ე გვერდზე ბრალს გვდებს თითქოსდა სულიერ შვილებს არ განვუმარტავთ თმების მნიშვნელობას დედაკაცთათვის, მაგრამ, საიდან იცის მ. იაშვილმა, რომელიც 5 წელზე მეტია ეკლესიაში არ მოსულა, რას ვქადაგებთ ჩვენ და რას არა?

ჩვენ კი ვქადაგებთ, ვწერთ და მარადის შევაგონებთ ქალბატონებსა თუ ახალგაზრდებს იმ სწავლებას, რასაც მოციქულები და წმიდა მამები გადმოგვცემენ.

ჩვენი ოპონენტი ქმნის იმის ილუზიას, თითქოსდა ეკლესიაში ქრისტეანთა გარეგნობასთან დაკავშირებულ განწესებებს ვარღვევდეთ და ამის საჩვენებლად ღანგრის ადგილობრივი კრების 17-ე კანონს იმოწმებს, თუმცა სულ ტყუილ-უბრალოდ. ღანგრის კრების 17-ე კანონში ნათქვამია:

სლავურად: "Аще которая жена, мнимаго ради от нея благочестия, пострижет вся власы главы своея, ей же есть дал Бог на воспоминание покорения яже к мужеви, яко разрешивши повеления покорения, да будет проклята".

არსენ იყალთოელის ძველ ქართულ თარგმანში ვკითხულობთ: "უკუეთუ ვინმე დედათაგან საგონებელისა ღმრთისმსახურებისათვის აღიპარსნეს თმანი, რომელნი მისცა მას ღმერთმან მოსახსენებელად მორჩილებისა, ვითარცა დამხსნელი ბრძანებასა მორჩილებისასა შეჩუენებულ იყავნ.

რუსული თარგმანით: "Аще которая жена, ради мнимаго подвижничества, острижет власы, которыя дал ей Бог в напоминание подчиненности: таковая, яко нарушающая заповедь подчиненности, да будет под клятвою."

ცნობილია, რომ ეს კრება მოწვეულ იქნა ვინმე ევსტათის წინააღმდეგ, რომელიც სებასტიელი ეპისკოპოსი იყო და ანტისახარებისეულ ასკეტიზმს ქადაგებდა. ამიტომაც, ამ კრების კანონები სათითაოდ გმობენ მისი სწავლების ყოველ პუნქტს და თანამიმდევრობით გადასცემენ მათ ანათემას (ანუ ეკლესიიდან დაუყოვნებლივ და საბოლოოდ მოიკვეთენ).

ღანგრის კრების 17-ე კანონი დედაკაცებს უკრძალავს თმის "აღპარსვას" (სლავ. "Аще которая жена… пострижет вся власы…"), ან მის მამაკაცურად შეჭრას. ევსტათიანელები ასწავლიდნენ, რომ დედაკაცები არ უნდა ცხოვრობდნენ მამაკაცებთან, ანუ უარყოფდნენ ცოლ-ქმრობას და ქორწინებას ცოდვად მიიჩნევდნენ, რითაც დედაკაცის მამაკაცისადმი მორჩილებას აუქმებდნენ. რაკიღა სწორედ მამაკაცისადმი მორჩილების ნიშნად ებოძა ქალს ბუნებრივი "თავსაბურავი", - გრძელი თმები, ხოლო ევსტათიანელები ქალსა და კაცს ერთმანეთს უთანაბრებდნენ (ეს არის ალბათ ქალთა "ემანსიპაციის" პირველი გამოვლინება ეკლესიის ისტორიაში), მათი დედაკაცები მამაკაცურად იჭრიდნენ თმას ან იპარსავდნენ. სწორედ ამ ჩვეულების წინააღმდეგ არის მიღებული ეს კანონი.

რატომ იყენებს მ. იაშვილი მას ჩვენს წინააღმდეგ? ვის ვუქადაგებთ ჩვენ თავის გაპარსვას ან მამაკაცურად თმის შეკრეჭას? რომელი დედაკაცია ჩვენს ეკლესიაში გაკრეჭილი? ვის მივეცით უფლება დაარღვიოს მოციქულ პავლესა და მსოფლიო კრებათა დადგენილებები? ცხადია არავის და მ. იაშვილი აქაც მორიგ ცილისწამებას მიმართავს ჩვენს წინააღმდეგ. ის ბრალს გვდებს, თითქოსდა ჩვენ ვხედავთ როგორ არღვევენ მორწმუნე დედაკაცები ამ კანონს და არანაირ ღონისძიებას არ მივმართავთ მათ გამოსასწორებლად. "ღონისძიებაში" კი მ. იაშვილი მის მიერ დასახულ ეპითიმიათა 4 ეტაპს გულისხმობს, რომლის შესახებაც უკვე ვილაპარაკეთ (იხ. თ. 3. "სინანული და საეკლესიო იკონომია").

მარინა იაშვილს, ბეჭდებისა და საყურეების დიდ მოყვარულს, რომელსაც კადნიერება ჰყოფნის ეკლესიის მოძღვართ ჭკუა ასწავლოს, კარგი იქნებოდა შეესმინა მოციქულ პავლეს სხვა შეგონება, სადაც ის ამბობს: "ასევე ქალებიც, ღირსეუღაღ მოსილნი, კდემითა და უმანკოებით იმკობდნენ თავს; არა თმაწნულობით, არც ოქროთი თუ მარგალიტით, ანდა ძვირფასი სამოსით, არამედ კეთილი საქმით, როგორც შეშვენის ქალებს, რომლებმაც ღვთისმოსაობას მიუძღვნეს თავი" (1 ტიმ. 2:8-10).

"მკურნალო განიკურნე თავი თვისი!"

ამდენად, მ. იაშვილის ჩვენი საწინააღმდეგო ეს გამოხდომაც განიხილება, როგორც ცილისწამება და ეპისკოპოსთა შეურაცხყოფა; როგორც საქმის ვითარების არასწორად წარმოჩენა და იმის მოთხოვნა, რისი უფლებაც მას არ გააჩნია, რადგან ეკლესიის მწყემსობა მამაკაცს დაავალა ღმერთმა და არა დედაკაცს, და რაოდენ შეურაცხმყოფელია, როდესაც დედაკაცი ეკლესიას არარსებულ ცოდვებში "ამხელს", ეპისკოპოსებს კი ასწავლის როგორ მოიქცნენ. მეტიც, საეკლესიო განკანონებითაც კი ემუქრება და ითხოვს ერთ ერთმა მათგანმა (ფოთის ეპისკოპოსმა) ეს განწესებები მთელი სიმკაცრით გამოიყენოს მეორის (არქიეპ. პავლეს) წინააღმდეგ.

5. პატივაყრილი დიაკვნის ზიარება

მეხუთე საკითხი, რასაც ჩვენ მ. იაშვილი დანაშაულად გვითვლის და აქედან გამომდინარე გამანადგურებელი დასკვნები გამოაქვს, ეხება დიაკვან ზოსიმეს ზიარებას. მ. იაშვილი წერს: "2006 წელს მე, მამა გრიგოლისთან ერთად, გავემგზავრეთ თქვენთან, ეპისკოპოსო ბასილი და გამცნეთ ეპისკოპოს პავლეს არასწორი ქმედების შესახებ დიაკვან ზოსიმესთან დაკავშირებით. დიაკვანმა ზოსიმემ ისიძვა, ეპისკოპოსმა პავლემ კი მას მისცა ზიარება და აკურთხა წასულიყო ერაყში საომრად".

გარდა იმისა, რომ მ. იაშვილი არ ჯერდება აშკარა ტყუილსა და ცილისწამებას, ის შეურაცხყოფაზეც გადადის და ჩვენი მისამართით იყენებს წმ. წინასწარმეტყველ ესაიას სიტყვებს, რომელიც ამბობდა: "ამ ხალხს მისი წინამძღოლნი გზა-კვალს ურევენ და მათგან გაძღოლილნი იკარგებიან" (ეს. 9:16). ჩვენ თურმე, არ ვხელმძღვანელობთ წმიდა მამათა კანონებით, ვმსჯელობთ საკუთარი ჭკუით, რის გამოც ბიბლიური სიტყვებით წყევლასაც გვითვლის: "წყეულნი არიან ისინი ვისაც შენი ერი სხვა გზებზე დაჰყავს" (სლავ.: "Прокляти уклоняющиеся твоих") (გვ. 12-13).  

მოდი, ვიხილოთ რამდენად სამართლიანია მ. იაშვილის ეს ბრალდებები, რომელიც შემდეგ პუნქტებად ყალიბდება:

1) ეპისკოპოსმა პავლემ აზიარა სიძვის მოქმედი დიაკვანი;

2) "აკურთხა" იგი ომში წასასვლელად, თანაც გაუგებარია რა გმირობის ჩასადენად გაუშვა იგი ერაყში.

3) დაარღვია და უგულებელჰყო წმიდა მამათა განწესება.  

შესავალში უკვე აღვნიშნე, რომ მ. იაშვილის წერილი მთლიანად გაჟღენთილია-თქო ტყუილებით. დიაკვან ზოსიმეს საქმე არის ამ ჭეშმარიტების კიდევ ერთი დასტური. ეს საკითხი დეტალურად იყო გაშუქებული 5 წლის წინათ, მაგრამ როგორც ჩანს მ. იაშვილისთვის ეს საკმარისი არ აღმოჩნდა. უფრო სწორედ, საქმის ნამდვილი ვითარება მას არც აინტერესებს, მას ეპისკოპოს ბასილიზე ზემოქმედების სურვილი ამოძრავებს, რათა დააბნიოს და აამხედროს იგი ჩემს წინააღმდეგ.

5 წლის წინათ, რუსულად, საკმაოდ ვრცელ წერილში, გადმოვეცი ამ საქმის დეტალები, ეს წერილი თან ერთვის ჩვენი კრების საქმეებს, აქ კი მ. იაშვილის ბრალდებებს მოკლედ განვიხილავ და ვაჩვენებ, რომ წინამდებარე ბრალდებებშიც მ. იაშვილის საქციელი სცდება მართლმადიდებელი ქრისტეანის პატიოსნებასა და მორალს.

1) წმ. ბასილი დიდის 3-ე კანონში ვკითხულობთ: "თუ დიაკვანმა დიაკვნობის შემდეგ ისიძვოს, დიაკვნობა ჩამოერთვას და მიეცეს ერისკაცებთან ერთად ზიარების უფლება, რადგან ძველია ის კანონი, რომელიც სამღვდელო ხარისხჩამორთმეულს მხოლოდ ამ სასჯელს აკმარებს. როგორც ვფიქრობ, ეს მოდის ძველი სჯულიდან, რომელშიც ნათქვამია: "არ დასაჯო ორი სასჯელით ერთდროულად" (ნაუმი 1:9)... დიაკვანს ერთგზის მიეზღვება განკვეთის სასჯელი და აღარასოდეს დაუბრუნდება დიაკვნის ხარისხი, ამიტომ მხოლოდ ეს ერთი სასჯელი დაუწესეს. ასეა ეს წესების მიხედვით, მაგრამ ყოველმხრივი და უჭეშმარიტესი განკურნება არის ცოდვისგან სრული განშორება".

ამრიგად, თუ ლაპარაკია დიაკვნის სიძვაზე, კანონის მიხედვით მას უნდა ჩამორთმეოდა დიაკვნობა და ჩამოქვეითებულიყო ერისკაცთა რანგში (რაც განხორციელდა კიდევაც და ზოსიმემ დიაკვნობის რანგიდან ერისკაცთა რანგში გადმოინაცვლა).

ახლა დავსვათ შეკითხვა: ეკუთვნოდა თუ არა ზიარება მძიმედ შემცოდე დიაკვანს, რომელიც თავისი შეცოდების გამო ერისკაცთა რაგნში აღმოჩნდა? ჭეშმარიტად ეკუთვნოდა, რადგან სწორედ ამას ითხოვეს წმ. ბასილი დიდის 3-ე კანონი.

ამრიგად, ერისკაცთა რანგში ჩამოქვეითებული დიაკვნის ზიარების საკითხში ჩვენ არანაირად არ შეგვიცოდავს და არცერთი კანონი არ დაგვირღვევია!

ამიტომაც გაუგებარია რის საფუძველზე გვადანაშაულებს მ. იაშვილი, როდესაც თვითონვე იმოწმებს წმ. ბასილი დიდის 3-ე კაკნონს, სადაც წერია: "თუ დიაკვანმა დიაკვნობის შემდეგ ისიძვოს, დიაკვნობა ჩამოერთვას და მიეცეს ერისკაცებთან ერთად ზიარების უფლება". მეტიც, ჩვენ არა თუ არ დაგვირღვევია წმ. ბასილი დიდის მე-3 კანონი, არამედ  ზედმიწევნით შეგვისრულებია. აქედან, აშკარავდება მ. იაშვილის სიცრუე და ცილისწამება.

2) მ. იაშვილი ამტკიცებს, თითქოსდა მე, ეპისკოპოსმა პავლემ, ყოფილი დიაკვანი ზოსიმე "ვაკურთხე" ომში წასასვლელად. რას ნიშნავს "ვაკურთხე"? ან რა მონაცემებზე დაყრდნობით ამტკიცებს ამას მ. იაშვილი? დიაკვან ზოსიმეს ზიარება იმიტომ მიეცა, რომ მას ეს კანონით ეკუთვნოდა, რაც შეეხება ომში მის წასვლას და ჯარში სამსახურს, როგორც ერისკაცს (და არა როგორც დიაკვანს, რადგან ამ მომენტისთვის ის უკვე აღარ იყო დიაკვანი), ამისი სრული უფლება ჰქონდა. აქედან გამომდინარე, მარინა იაშვილი სრულიად უადგილოდ გვიყენებს IV მსოფლიო კრების 7-ე კანონს, რომელიც ბრძანებს: "ვინც ერთხელ სამღვდელო დასში დაეწესა ან მონაზონი გახდა, მათ შესახებ ვადგენთ, რომ სამხედრო ან რაიმე ამქვეყნიურ პატივს აღარ მიუბრუნდნენ. ის, ვინც ამას გაბედავს, არ შეინანებს და იმასვე დაუბრუნდება, რაც პირველად ღვთისთვის დათმო, შეჩვენებულ იქნეს".

რაზეა ლაპარაკი IV მსოფლიო კრების 7-ე კანონში? სჯულის კომენტატორის, იოანე ზონარას განმარტებით: "წმ. მოციქულთა 83-ე კანონი სასულიერო პატივისგან დაამხობს მათ ვინც კლერიკოსთა დასში მსახურობს და სამხედრო საქმეს ან საერო სამსახურს შეუდგება. იქვე განმარტებულია რას გულისხმობს სამხედრო საქმისადმი შედგომა. ხოლო წინამდებარე კანონი (ანუ IV მსოფლ. კრების 7-ე კანონი - არქიეპ. პ.) მსჯელობს იმ კლერიკოსთა და ბერ-მონაზონთა შესახებ, რომლებმაც, საერო პატივისა და ღირსებისადმი სწრაფვის გამო გაიხადეს თავიანთი სასულიერო სამოსი და შეიმოსეს სამხედრო ან საერო უნიფორმა. ამგვარნი, თუ ისინი არ შეინანებენ და არ მოექცევიან იმ ცხოვრებისკენ, რომელიც ადრე ირჩიეს, და ისევ არ ჩაიცმევენ იმ ტანისამოსს თავდაპირველ არჩევანს რომ ახასიათებდა, კანონმა გადასცა ანათემას. და უკვე აღარ დაამხო ისინი პატივისგან, რადგან მათ თვითონ მოიხსნეს სამღვდლო პატივი; ამის გამო უმეტეს სასჯელს ექვემდებარებიან". იგივეს ბრძანებენ არისტინე და ბალსამონიც.

ამრიგად, მ. იაშვილის ბრალდება ჩვენ ვერანაირად შეგვეხება, რადგან დიაკვანი ზოსიმე, როდესაც ის სამხედრო სამსახურს შეუდგა უკვე ჩამოქვეითებული იყო ერისკაცთა რანგში (ანუ დიაკვნის ხარისხში აღარ იმყოფებოდა), აქედან, მისი ანათემაზე გადაცემის არანაირი უფლება არ გაგვაჩნდა.

ყოველივე ზემოთთქმულიდან გამომდინარე, იმის შემდეგ, რაც დიაკვანი მძიმე შეცოდების გამო ერისკაცთა რანგში ჩამოქვეითდა, სრულიად კანონიკურად ეზიარა და მისი არჩევანი ჯარში წასვლისა არანაირად არ იმსახურებდა საეკლესიო ანათემას.

რაც შეეხება ომის მ. იაშვილისეულ შეფასებას და იმას, რომ თითქოსდა დიაკვანი ზოსიმე მე გავუშვი (?) იქ, სადაც "ცრემლია, სისხლი იღვრება და სიკვდილია"... უნდა ითქვას, რომ ჯერ ერთი, მე, არქიეპისკოპოს პავლეს, არც ომში წასასვლელად მიკურთხებია ვინმე და არც არსად გამიშვია. ეს არის მ. იაშვილის მორიგი ცილისწამება. ადამიანმა, ყოფილმა დიაკვანმა, უკვე ერისკაცმა არჩევანი თვითონ გააკეთა... სხვათა შორის, სამხედრო მისია, რომელშიც ყოფილი დიაკვანი და აწ უკვე ერისკაცი ზოსიმე მსახურობდა, იყო სამშვიდობო. საქართველოს სამშვიდობო ძალები იმ პერიოდში ერაყში ობიექტებს იცავდნენ და ეს ყველასთვის ცნობილია.

და მეორეც, არის თუ არა სახელმწიფოს სამხედრო სამსახურში ერისკაცის ყოფნა დანაშაული, მარინას ვურჩევთ კარგად გაეცნოს სახარებას, წმინდანთა ცხოვრებას (განსაკუთრებით პირველი საუკუნეებისას, როდესაც წმინდანები მსახურობდნენ არა ქრისტეანული, არამედ წარმართი იმპერატორების ჯარში და მათ განკარგულებებს ასრულებდნენ) და ჩვენს ათასგვარ ბრალდებებში დადანაშაულებაზე მერე იფიქროს.

6. სიგარეტის მწეველთა შესახებ

ყველაზე მავნე ჩვეულება, რომელსაც ადამიანები ყოველგვარი სირცხვილისა და თვით ჩვეულების უაზრობის შეგნების გარეშე საქვეყნოდ ამჟღავნებენ, არის თამბაქოს მოწევა. ეს არის ჩვეულება, რომელიც დამღუპველად მოქმედებს როგორც ქრისტეანის სულზე, რადგან მას საღმრთო განაწესებისა და მცნებებისადმი დაუმორჩილებლობას აჩვევს, ასევე მის ხორცზეც, რადგან წამლავს ადამიანის მაცოცხლებელ ძალებს. თამბაქოს მწეველები თავიან სიცოცხლეს იმოკლებენ და მეექვსე მცნების წინააღმდეგ სცოდავენ. სწორედ ამიტომ, ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიას ყოველთვის უარყოფითი დამოკიდებულება გააჩნდა სიგარეტის მოწევასთან დაკავშირებით. ჩვენი ეკლესია დღესაც კატეგორიულად გმობს სულიერი და ხორციელი ჯანმრთელობის საწინააღმდეგო ამ ქმედებას და სიგარეტის მწეველთ ეკლესიაში მართლებთან ერთად ლოცვის უფლებას არ აძლევს, არამედ, ამ მავნე ჩვევის გადაგდებამდე, ეკლესიის სტოაში ტოვებს.

მიუხედავად ამისა, მ. იაშვილი კადნიერად თავს გვესხმის და საქმის ვითარებას ისე წარმოაჩენს, თითქოსდა ჩვენ თამბაქოს მოწევისადმი ეკლესიის მრავალსაუკუნოვან უარყოფით დამოკიდებულებას უგულებელვყოფდეთ. როგორც სხვა პუნქტებში, ისევე აქაც, მ. იაშვილი თავისი სქემის ერთგული რჩება: ჯერ ეპიგრაფიდანვე აშინებს მკითხველს, შემდეგ გადმოსცემს ვრცელ ზნეობრივ-კანონიკურ სწავლებას მოცემულ საკითხზე და ბოლოს, ყოველივე ამას ეკლესიის მოძღვართ უყენებს, როგორც შემცოდეთ და საეკლესიო კანონმდებლობის დამრღვევთ.

რის გამო, არ იკითხავთ?!

ერთ ერთმა სულიერმა შვილმა (მანდილოსანმა) მთხოვა სალოცავში შეშვება იმ პირობით, რომ სიგარეტის მოწევას თავს დაანებებდა. თხოვნა დაკმაყოფილებულ იქნა, რადგან ადამიანის მონდომებას შეუდგეს ქრისტეანულ ღვაწლს და კეთილ ცხოვრებას, ეპისკოპოსი ყოველმხრივ უნდა წაახალისებდეს და მხარს უჭერდეს. მე მას წავუკითხე განწმენდის სპეციალური ლოცვა და ეკლესიაში შევუშვი არა როგორც მწეველი, არამედ როგორც მონანული და პირობის დამდები, რომ ამ დღიდან თავს დაანებებდა ამ ცოდვას.

სამწუხაროდ, მან ეს პირობა ვერ შეასრულა, რის გამოც კვლავ ეკლესიის სტოაში გაიმწესა ადგილი. რა დასკვნას აკეთებს აქედან მ. იაშვილი? - გააფთრებული გვიტევს და  "ახალი კანონების შემოტანას" გვწამებს: "ეპისკოპოს პავლეს ახალი განწესებები შემოაქვს, - წერს იაშვილი, - მეტიც, გასაკვირია, რომ თავის მოქმედებას, მწეველი დედაკაცის ეკლესიაში შემოშვებაზე, ის მეძავი დედაკაცისთვის არსებული კანონით ამართლებს (წმ. ბასილი დიდის ერთ ერთი კანონის მიხედვით, სიძვაში ჩავარდნილი დედაკაცი, მამაკაცისგან განსხვავებით, შესაძლოა ეკლესიაში შეუშვან, რათა სალოცავს გარეთ მისმა დგომამ მითქმა-მოთქმა არ გამოიწვიოს და შემცოდე ადამიანი უფრო არ დაბრკოლდეს - არქიეპ. პ.) და ვერ ხედავს განსხვავებას სიძვის დაფარულ ცოდვასა და სახალხოდ მოწევას შორის".

ჯერ ვიკითხოთ, რომელ "ახალ კანონებზეა" ლაპარაკი? შეკვრისა და გახსნის უფლება ღმერთმა მარინასნაირ დედაკაცებს კი არა, მღვდლებსა და ეპისკოპოსებს მიანიჭა. მათი გადასაწყვეტია ვის, როდის და რატომ შეუშვებენ შემცოდეთ. მათ იციან ადამიანის საიდუმლო აღსარება და ის დაპირებები, რასაც იძლევა ესა თუ ის პიროვნება. სწორედ ამ პირობებიდან გამომდინარე მოქმედებენ ეპისკოპოსები და მღვდლები და ეს მათი ხეულხლებელი პრეროგატივაა.

მიუხედავად ამისა, მ. იაშვილი კადნიერად გვესხმის თავს და წერს თითქოსდა ჩვენ სიგარეტის მწეველებს სალოცავში ვუშვებთ და მართლებთან ერთად ლოცვის უფლებას ვაძლევთ. აქ არ შევუდგებით მ. იაშვილის ზნეობრივი ტირადების გადმოცემას და იმის ჩამოთვლას, რას უწოდებენ ძველი წიგნები თამბაქოს მწეველთ და რას არა. ეს ჩვენთვის ცნობილია და მათი საწინააღმდეგო არაფერი გაგვაჩნია. მთელი ამ ზნეობრივი სწავლების გადმოცემა თამბაქოს შესახებ მას იმისთვის სჭირდება, რათა რაც შეიძლება გააშავოს ეკლესიის მწყემსმთავრის ღირსება და შეურაცხყოფა მიაყენოს მის პატიოსან სახელს. მ. იაშვილს ამ საქმის ვითარება არც მაშინ აინტერესებდა და არც ახლა აინტერესებს.

რაც შეეხება სიძვის მოქმედ დედაკაცებთან დაკავშირებული კანონის გამოყენებას, გაუგებარია რას გულისხმობს ქ-ნი იაშვილი "ფარულ სიძვაში". თუ იმას, რომ სიძვის ცოდვაში შთავარდნილის შეცოდება დაფარულია და არავინ იცის, მწარედ სცდება, რადგან როდესაც ადამიანის ცოდვებზეა ლაპარაკი, ყოველთვის არსებობს ადამიანთა ის წრე, რომლისთვისაც ეს ცოდვები ცნობილია, მათ შორის სიძვისაც. ხსენებული პიროვნების მწეველობის შესახებ, ვის გარშემოც ასეთი აჟიოტაჟი ატყდა, მხოლოდ მისმა ახლობლებმა (რომელთა შორისაც მარინა იაშვილი და მისი მეუღლის ნათესავები იყვნენ) იცოდნენ და არა მთელმა ეკლესიამ. ამიტომაც, გარკვეულწილად, ეს ცოდვაც ადამიანთა მხოლოდ ერთი ნაწილისთვის იყო ცნობილი, სხვებისთვის კი დაფარული. თანაც როგორ იყო შესაძლებელი მოძღვარს არ გაეთვალისწინებინა მანდილოსნის თხოვნა, რომელსაც დიდი სურვილი ჰქონდა ეკლესიაში დგომისა, საკუთარი ცოდვითი მიდრეკილების (თამბაქოს მოწევის) დათრგუნვისა და ლოცვისა? რას უნდა უყურებდეს ამ დროს არა თუ ეპისკოპოსი, არამედ თუნდაც ისეთი უბრალო ერისკაცი, როგორიც მ. იაშვილია? მოყვასის სინანულს თუ უკვე მიტოვებულ ცოდვას? და თუ მან ეს ცოდვა არ მიატოვა, განა მიეცა მას უფლება ეკლესიაში შესვლისა? განა ახლაც ეკლესიის შესასვლელში არ დგას იგი თამბაქოს მწეველობისთვის? მაშ, რა დანაშაული აღმოგვიჩინა მარინამ და რის საფუძველზე წერს, რომ "ეპისკოპოს პავლეს ახალი კანონები შემოაქვს"?

მ. იაშვილის პოზიცია, როგორც მოყვასის, ასევე ეკლესიის მწყემსმთავრის მიმართ არის უკიდურესად ბოროტი და მკრეხელური. შეიძლება ითქვას, რომ ამგვარი საქციელი ძმისმკვლელობას უფრო წააგავს, ვიდრე ეკლესიის ღვთისმოსაობისთვის თავდადებას და ჭეშმარიტების დაცვას. მ. იაშვილი ჩასაფრებულია ჩვენს ყოველ ნაბიჯზე და ელოდება როდის დავუშებთ რაიმე შეცდომას, რომ იმწამსვე გამოაცხვოს ბრალდებები, შეკმაზოს ის ამისთვის სრულიად შეუსაბამო განწესებებით და ხმალამოღებულმა გაილაშქროს ჩვენს წინააღმდეგ. მაგრამ ამ გონებადაბნელებულმა დედაკაცმა დაივიწყა, რომ ის ვინც სხვას უთხრის ორმოს, მასში თვითონვე ჩავარდება.

7. ზოგიერთი საეკლესიო წეს-ჩვეულებისთვის

(სასულიერო პირთა გრძელთმიანობის საკითხი)

ბოლო საკითხი, რასაც მ. იაშვილი თავის პასკვილში ეხება, საეკლესიო წეს-ჩვეულებათა, კონრკეტულად კი სასულიერო პირთა გრძელთმიანობის საკითხია. ეს თემაც დაწვრილებით იყო განხილული 5 წლის წინათ, მაგრამ მ. იაშვილი შეგნებულად უქცევს გვერდს ჩვენს მოწმობებს, მსჯელობას კი ეპისკოპოსთა უმაღლესი მსახურების აღნიშვნით იწყებს. ჯერ გადმოსცემს თუ როგორი უნდა იყოს ეპისკოპოსი, რომ ის უხილავად თვით ქრისტეს მიერ არის ხელდასხმული, "ამიტომაცო, - წერს იგი, - მღვდელმსახურს უნდა გააჩნდეს ჭეშმარიტად მართლმადიდებლური მსოფლმხედველობა. მაგრამ, თუ საყდრის მსახური ოდნავადაც კი გადაიხრება მართლმადიდებლური სარწმუნოებიდან "ერეტიკოსია და ერეტიკოსებითვის განწესებულ კანონებს დაექვემდებარება".

"მართლმადიდებლური სარწმუნოებიდან გადახრად" კი მ. იაშვილი მიიჩნევს ჩემს უარყოფით დამოკიდებულებას სასულიერო პირთა გრძელთმიანობისადმი და საეკლესიო სჯულმდებლობის გამოყენებით ცდილობს ამის დამტკიცებას. ვნახოთ რამდენად სწორია ქ-ნი მარინა იაშვილი ამ შემთხვევაში.

"VI მსოფლიო კრებაზე სულიწმიდით აღძრულმა მამებმა დააწესეს: "სამღვდელო პირი, რომელიც დანაშაულის გამო დაისჯება სამარადისო განკვეთით და ერისკაცთა რიგებში მოხვდება, თუ თავისი ნებით ინანებს ამ დანაშაულს და თავს აარიდებს იმ ცოდვას, რომლის გამოც მან დაკარგა მღვდლობა, უნდა იკრეჭდეს თმას ისე, როგორც სამღვდელონი იკვეცენ. ხოლო თუ არ ინანებს თავისი ნებით, უნდა გაიზარდოს თმა ერისკაცთა მსგავსად, ვინაიდან სოფელში ყოფნას უფრო პატივსა სცემს იგი, ვიდრე ზეციურ მოქალაქეობას".

აღსანიშნავია, რომ კანონში სრულიად მკაფიოდ არის მითითებული ის გარემოება, რომ "სამღვდელონი თმას იკვეცდნენ", ანუ გრძელ თმებს არ ატარებდნენ. ეს ჩანს იქიდან, რომ მღვდლობა დაკარგულ, მაგრამ მონანულ სასულიერო პირს, უფლება ეძლეოდა შეეკრიჭა თმა როგორც სამღვდელონი იკვეცენ. თუ არადა უნდა გაეზარდა თმა "ერისკაცთა მსგავსად". რას ნიშნავს "ერისკაცთა მსგავსად"? ცნობილია ეკლესიის ძველი ჩვეულება, რომლის მიხედვითაც მოციქულთა დროიდან ხელდასხმულ დიაკვნებს და მღვდლებს აღუპარსავდნენ თავის ზედა ნაწილს, რომელსაც ბერძნები "პაპალიტრას", ლათინები "ტონზურას", რუსები კი "გუმენცოს" უწოდებენ. ამით განირჩეოდა მღვდელი ერისკაცთაგან. ამიტომაც, იმ მღვდელს, რომელიც რაიმე დანაშულის გამო სასულიერო პატივს დაკარგავდა, თუ ინანიებდა მღვდლებივით თმის გაკრეჭის უფლებას უტოვებდნენ, ხოლო თუ არ ინანიებდა, მაშინ თმა უნდა მოეზარდა ისე, როგორც ერისკაცები იზრდიდნენ, ანუ ტონზურის, იგივე პაპალიტრის გარეშე.

მაგრამ, ამ ვითარებას მ. იაშვილი არავითარ ყურადღებას არ აქცევს და ამ ჩვეულებასთან დაკავშირებით სრულიად არასწორ ტერმინს ამკვიდრებს: მისი აზრით, მსახურს, ვინც ახორციელებდა ტონზურის შეჭრას, "შემკვეცელს" ანუ "სტრიგოლნიკს" უწოდებდნენ. ამგვარი განმარტება მ. იაშვილს სჭირდება იმისთვის, რათა ვითომცდა ძველ ეკლესიაში "სტრიგოლნიკების" თანამედებობის არსებობა, მოგვიანებით, XIV საუკუნის რუსეთში მოქმედ ამავე სახელწოდების სექტას დაუკავშირდეს. მ. იაშვილი ამ მწვალებლობის ზოგიერთ დეტალსაც აღწერს (მაგალითად, აღნიშნავს, რომ ისინი უარყოფდნენ საეკლესიო გადმოცემათა და წეს-ჩვეულებათა საჭიროებას...). მცირედი ისტორიული მიმოხილვის შემდეგ კი ასეთ დასკვნას გვთავაზობს: "XV საუკუნეში ეს მწვალებლობა კიდევ ერთხელ აბობოქრდა რუსეთში, რომელსაც "სტრიგოლნიკური" მწვალებლობა უწოდეს და როგორც ჩანს (საიდან ჩანს? - არქიეპ. პ.) XIV-XV საუკუნეებში წმიდა მამებმა გააუქმეს ტონზურის ტარება, რადგან მართლმადიდებლობას ერთი  კანონი, ერთი შეხედულება და ერთი სუნთქვა გააჩნია".

მაგრამ, მ. იაშვილს, ავიწყდება, რომ ტერმინი "სტრიგოლნიკი" რუსული ტერმინია და ის ყოვლად შეუძლებელია ძველ ეკლესიაში არსებულიყო (როგორც ვიცით, რუსეთი გაქრისტიანდა X-XI საუკუნეებში), ანუ კინკრიხოზე თმის აღმპარსველებს, შეუძლებელია "სტრიგოლნიკები" რქმეოდათ); ან კიდევ, რატომ უნდა გაუქმებულიყო ის, მაგალითად, ბიზანტიაში, ან რომში, ან კიდევ სხვა მხარეებში, სადაც არც ტერმინი "სტრიგოლნიკი" და არც ამ სახელის მატერებელი მწვალებლები არსებობდნენ? რუსული ტერმინი და რუსული სექტა რატომ უნდა გამხდარიყო მთელი მსოფლიოს მასშტაბით ძველი საეკლესიო ტრადიციის აღმხოცველი? ამ კითხვაზე მ. იაშვილი პასუხს არ გვცემს.

სანამ ქ-ნ იაშვილის მსჯელობას გავაგრძელებდეთ, უნდა აღვნიშნოთ, რომ მეცნიერებს არ გააჩნიათ ერთი აზრი "სტრიგოლნიკების" სახელწოდების წარმოშობასთან დაკავშირებით. მ. იაშვილი, რომელიც აბსოლუტურად დილეტანტურად განიხილავს ამ საკითხს, "სტრიგოლნიკთა" სახელწოდებას სიტყვა "სტრიჟენიეს" (стричь, стричься, стрижение) უკავშირებს, რაც რუსულად "გაკრეჭას" ნიშნავს. მაგრამ, მეცნიერების აზრით სიტყვა "სტრიგოლნიკი" ("стригольник") გამოხატავს ებრაულ სიტყვათწყობას, რომელიც ეფუძნება გამოთქმებს "საიდუმლოდ კეთება", "დაფარვა", "დევნულებაში ყოფნა". ამგვარად, ებრაული ენიდან თარგმნის შედეგად "სტრიგოლნიკი" თითქოსდა აღნიშნავდა "გამოცხადების დამცველს" ან "საიდუმლო დევნილს", ცნებას, რომელიც ძალზედ ახლოსაა გნოსტიკოსთა და მანიქეველთა საიდუმლო სექტების ლექსიკასთან. როგორც გ. მ. პროხოროვი მიიჩნევს, "სტრიგოლნიჩესტვო" ჩრდილოეთ რუსეთში აღმოცენებული კარაიმობის პირველი ზეგავლენის ნიშანია.

ებრაელ კარაიმებთან "სტრიგოლნიკების" კავშირზე და მათი სწავლებების იდენტურობაზე გვამცნობს სტეფან პერმელი, რომელიც აღნიშნავს, რომ "სტრიგოლნიკები" უარყოფდნენ მიცვალებულის წესის აგებას, ხსენებას, პანაშვიდებს, ასევე მოწყალების გაღებას მიცვალებულთათვის ("Не достоит-де над мертвым пети, ни поминати, ни службы творити, ни милостыни давати за душю умершего"). "სტრიგოლნიკები", - წერდა 1427 წ. მიტროპოლიტი ფოტი, - "ყოველივეში სადუკეველთ ბაძავენ და მიცვალებულთა მკვდრეთით აღდგომას უარყოფენ" ("саддукеем о нем проклятым подражающе суть, еже и яко и воскресению не надеюще быти мняху").

ებრაელ კარაიმთა მსგავსად, მათ არ სწამდათ ქრისტეს ღვთაებრიობა. რუსებისადმი გამოგზავნილ თავის ეპისტოლეში კონსტატინოპოლის პატრიარქი ბრძანებს: "ეშმაკმა აცთუნა ისინი და როდესაც მრავალღმერთობაში მათი ჩაგდება ვერ შესძლო, მის საპირისპირო ცოდვას მისცა და ასწავლა ქმნილებად შეერაცხად ძე ღმრთისა". ისინი ასევე უარყოფდნენ ევქარისტიას, ეძლეოდნენ "მწიგნობრობას" და თვითნებურად, საკუთარ ჭკუაზე განმარტავდნენ ქრისტეანთა წმიდა წერილს.

აკადემიკოსი ბ. ა. რიბაკოვი, სტეფანე პერმელის თხზულებაზე ("Мерило праведное") დაყრდნობით ამტკიცებს, რომ სტრიგოლნიკთა სულიერი ლიდერი, დიაკვანი კარპეზი (კარპი) ეკლესიიდან განკვეთის შემდეგ გახდა ნახუცარი, "რასსტრიგა" (რუს. "расстрига"), საიდანაც მოდისო "სტრიგოლნიკთა" სახელწოდებაც.

ამდენად, მ. იაშვილის სწავლება სტრიგოლნიკთა სახელწოდების წარმომავლობაზე მეცნიერებაში გაზიარებული არ არის და ქ-ნ მ. იაშვილის თვითშემოქმედებას წარმოადგენს.

ასევე არ არის გაზიარებული და მეტიც, აშკარა ფაქტებით მტკიცდება, რომ XIV-XV საუკუნის რუსეთში "გუმენცო" ანუ "ტონზურა" არავის გაუუქმებია! ამ საკითხთან დაკავშირებით გაგვაჩნია საკმაოდ ვრცელი და მნიშვნელოვანი წყაროები, დავიმოწმებთ რამოდენიმე მათგანს:

"პატრიარქ ნიკონისა (ანუ 1656 წ.) და შემდგომ, პატრიარქ იოაკიმეს დროს (1674 წ.) მოწვეული კრებების დადგენილებები მოწმობენ, რომ "გუმენცო" ჯერ კიდევ არსებობდა რუს მღვდელმსახურთა შორის და ატარებდა იმ სიმბოლოს, რაც მას ძველთაგანვე გააჩნდა, კერძოდ, განიმარტებოდა როგორც "ქრისტეს გვირგვინი".

როგორც პატრ. იოაკიმეს (1674 წ.) დროს მოწვეული კრება მოწმობს: «…протопресвитери и протодиакони, иереи же мирстии и диакони долженствуют ходити во скуфиях, во знамение священного духовного их чина и рукоположения архиерейского, на главах же имети прострижено зовемое гуменцо немало, власы же оставляти по круглости главы, еже являет терновый венец, его же носи Христос» (Голубинский 1997, 1: 579, сноска 2).
ეს არის ცხადი მოწმობა იმისა, რომ მ. იაშვილი აყალბებს ისტორიას (ან არ იცის), რომ ტონზურა რუსეთში თვით XVIII საუკუნემდეც კი არსებობდა. ე. ე. გოლუბინსკის აზრით "თავის კინკრიხოს ამოპარსვა წესად იყო XVIII საუკუნის დასაწყისამდე" ("острижение же или выстрижение верха головы (гуменцо) оставалось … никак не менее, как до начала XVIII в." (Голубинский 1997, 1: 580 ციტ. Вероника Макарова. "Облик русского священника: к истории длинных волос").

სხვათა აზრით კი ტონზურას იჭრიდნენ XVIII საუკუნის მეორე ნახევრამდე. ამაზე მოწმობენ, ჯერ ერთი, მოსკოვის სასულიერო კონსისტორიის ხელდასხმის საქმეები, საიდანაც ჩანს, რომ "გუმენცოს" ამოჭრა ჯერ კიდევ პრაქტიკაში იყო და მეორეც, მიტროპოლიტ ფილარეტის მოგონებები, რომელიც პირადად შეხვედრია მღვდლებს, რომლებსაც ტონზურა (კინკრიხო) ამოპარსული ჰქონდათ (Руднев 1870: 116–117 ციტ. ვ. მაკაროვას დასახ. სტ.).

ამრიგად, მ. იაშვილი ზემოთგანმარტებული საკითხის გაყალბებაში იმხილება.

შემდეგი არგუმენტი, რომელსაც მ. იაშვილი მღვდელმსახურთა გრძელთმიანობას უკავშირებს, არის ამგვარი სახის: ის წერს, რომ "მღვდლობა დასაბამს იღებს ძველი აღთქმიდან და დაწესებულია თვით უფლის მიერ. "სცხე აარონს და მის შვილებს და განწმიდე ისინი რომ მღვდლობა გამიწიონ მე" (გამ. 30:30).

"აი, შესამოსელი, რომელიც მათ უნდა გაუწყონ: სამკერდული, ეფოდი, წამოსასხამი, ნაქსოვი კვართი, თავსაბურავი და სარტყელი. გაუწყონ წმიდა შესამოსელი შენს ძმას აარონს და მის შვილებს, რომ მღვდლობა გამიწიონ მე" (გამ. 28:4), შემდეგ კი იმოწმებს ლევიტელთა 21-ე მუხლის 5-6 თავებს, სადაც წერია:

"ნუ აღპარსვედ თმათა მკუდარსა ზედა და წვერსა ნუ დაიყჳნვედ ჴორცთა მათთაგან და ნუცა განიკუეთედ ჭრით" (რუსულად: "Они не должны брить головы своей и постригать края бороды своей" (ლევ. 21:5-6).

მ. იაშვილი აქ წმიდა წერილის აშკარად არასწორ განმარტებას გვთავაზობს. ის აშკარად ამახინჯებს წერილში გადმოცემული სიტყვების არსს და მას მღვდელმსახურთა გრძელთმიანობის სასარგებლოდ იმოწმებს. სინამდვილეში კი ლევიტელთა წიგნის ხსენებულ ადგილას ლაპარაკია არა თმის მოკლედ შეკრეჭის აკრძალვაზე და შედეგად, თმების მოშვებაზე, არამედ "აღპარსვაზე", გადაპარსვაზე. ამაზე მიანიშნებს რუსული სიტყვაც: "брить" - პარსვა). ეს იმდენად ცხადია, რომ ამაზე შეჩერებაც არ ღირს.

დამახინჯებული თავები, წვერი და სხეულები მიცვალებულთა საპატივცემოდ, რომელიც მთელს ისრაელს აეკრძალა  (ლევ. 19:27-28), უფრო მკაცრად მღვდელმსახურებს ეკრძალებოდათ, რადგან ამ აკრძალულ ჩვეულებებს კავშირი ჰქონდათ წარმართულ კულტებთან (Толк. Библия Лопухина).

როგორი თმები უნდა ჰქონოდათ მღვდელმსახურებს, აღწერილია წმ. ეზეკიელის წინასარმეტყველებაში, კერძოდ ეზეკიელის წიგნის 44-ე თავის 20-ე მუხლში, სადაც ვკითხულობთ: "თავი არ უნდა გადაიპარსონ, მაგრამ თმაც არ უნდა მოიზარდონ; შეკრეჭით უნდა შეიკრიჭონ თავი". ოსტროგის ბიბლიაში ასეა: "Глав своих не обреснут, и влас своих да не растят".

მღვდელმსახურთა გრძელთმიანობის საჩვენებლად და დასამტკიცებლად მ. იაშვილი იმოწმებს ხატწერის ზოგიერთ ნიმუშს, რომლებზეც ძველი წმინდანები გრძელი თმებით არიან გამოსახულნი  და დიდი რიხით აცხადებს:

"იონა, - კიევისა და სრულიად რუსეთის მიტროპოლიტი და სასწაულთმოქმედი (1464 წ.) - რატომ არის გრძელი თმებით?

წმ. ნიკიტა - ნოვგოროდელი საკვირველთმოქმედი (1108 წ.) რატომ არის გრძელი თმებით?

წმ. არსენი ტვერელი ეპისკოპოსი (1409 წ.) რატომ არის გრძელი თმებით?

წმ. ლავრენტი, - ტუროველი ეპისკოპოსი (1182 წ.) რატომ არის გრძელი თმებით?"

წმ. მღვდელმოწამე იპოლიტე რომაელი (269 წ.) რატომ არის გრძელი თმებით?

წმ. მღვდელმოწამე ირინეოს სირმიელი (285-305 წ.) რატომ არის გრძელი თმებით?

ყველას ვერ ჩამოთვლი..."

მ. იაშვილის ამ "არგუმენტზე" გვინდა ვთქვათ შემდეგი: ჯერ ერთი, გასარკვევია ვის მიერ და როდის არის დაწერილი ესა თუ ის ხატი. რადგან ისეც ხდება, რომ ერთსა და იმავე წმინდანს სხვადასხვა ხატმწერლობითი სკოლები სხვადასხვაგვარად გამოხატავენ. და ეს ეხება არა მარტო თმების საკითხს. მაგალითად, ივერიის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ხატზე ("პორტაიტისა") მაცხოვარს თითები შეკრული აქვს ორთითიანი წყობით, მაგრამ რომ დაათვალიეროთ ივერიის ღვთისმშობლის ხატები, დაინახავთ, რომ ყველა ხატმწერმა რაღაც თავისი კორექტივა შეიტანა თითების წყობაშიც, ფერებშიც და ხატის სხვადასხვა პოზიციებშიც.

ამიტომაც, რომელიმე ხატის უაპელაციოდ დამოწმება ჩვენ არ შეგვიძლია. ასეა აქაც. მაგალითად, წმ. იონას ხატი, ხატმწერთა ცნობილი სახელმძღვანელოს "Подлинник иконописный" მიხედვით უნდა იწერებოდეს ასე: "ჭაღარა, წვერი მღვდელმოწ. ვლასიზე უფრო მოკლე, ბოლოში გაორებული, თავზე ქუდი (კამილავკა), საკოსი" (ИРЛИ (ПД). Перетц. № 524. Л. 141 об., под 30 марта). კიდევ: "ჭაღარა, წვერი ვლასივით, სამღვდელმთავრო შესამოსელში, ორივე ომფორში" (Там же. Л. 165 об., под 27 мая); კიდევ, სხვა წყარო ასე აღწერს წმ. იონას: "ჭაღარა თმებით, წვერი პეტრე მიტროპოლიტზე უმეტესი, ბოლში წაწვეტებული, საკოსში" (ИРЛИ. ОП. Оп. 23. № 294. Л. 116, под 30 марта); კვლავ სხვა წყაროში ვკითხულობთ: "ჭაღარა, წვერი სერგისებურად, თმები ყურებს გადმოცდენილი (власы с ушей), ქუდში, ომფორსა და საკოსში, ხელში სახარებით" (БАН. Строг. № 66. Л. 93, под 30 марта); აი, კიდევ ძალზედ საინტერესო აღწერილობა, თუ როგორ უნდა დაიწეროს წმ. მიტროპოლიტ იონას ხატი. კერძოდ, ფარტუსოვის სახელმძღვანელოში წმ. იონა აღწერილია, როგორც "რუსული ტიპის ღრმა მხცოვანებაში მყოფი... სახით გამხდარი, ფერმკრთალი, წვერი ჭაღარა და საშუალოზე ცოტა დიდი, ბოლოში ონდავ გაორებული, თმები მოკლე; საკოსში, ომფორსა და ენქერში, თავზე ახურავს მიტრა ქუდის მსგავსი. შეიძლება ხელში ეჭიროს ქარტია ფრაზით: "Чадо, не усомневайся ни в чем, яко яже невозможна суть от человек, возможна суть от Бога. Или: Да свяжется лукавый твой язык, и да заградятся хульная твоя уста" (Фартусов. Руководство к писанию икон. С. 233, под 31 марта; также И. упом. под 27 мая и 15 июня с отсылкой к 31 марта - Там же. С. 295, 318).

В руководстве В. Д. Фартусова И. представлен как «глубокий старец русского типа... лицом худ, бледен, борода седая, немного более средней величины, на конце немного раздвоенная, волосы коротки; в саккосе, омофоре и палице, на голове митра в роде шапки. Можно ему писать и хартию с изречением: Чадо, не усомневайся ни в чем, яко яже невозможна суть от человек, возможна суть от Бога. Или: Да свяжется лукавый твой язык, и да заградятся хульная твоя уста» (Фартусов. Руководство к писанию икон. С. 233, под 31 марта; также И. упом. под 27 мая и 15 июня с отсылкой к 31 марта - Там же. С. 295, 318).

"Сед, брада покороче Власиевы, на к[онец] мало подвоилась, на главе шапка, сакос» (ИРЛИ (ПД). Перетц. № 524. Л. 141 об., под 30 марта); «сед, аки Власий брадою, риза святительска, оба во амфорах» (описан вместе со св. Фотием, митр. Киевским и всея Руси; Там же. Л. 165 об., под 27 мая); «надсед, брада доле Петра митрополита, на концы поуже, в саку» (ИРЛИ. ОП. Оп. 23. № 294. Л. 116, под 30 марта); «сед, брада Сергиева, власы с ушей, в шапке и во амфоре и сакосе, в руке Евангелие. Сак бакан, испод лазорь» (БАН. Строг. № 66. Л. 93, под 30 марта); тот же текст с добавлением «ризы крестечныя, сакос празелень (РНБ. Погод. № 1931. Л. 132, под 30 марта). В руководстве В. Д. Фартусова И. представлен как «глубокий старец русского типа... лицом худ, бледен, борода седая, немного более средней величины, на конце немного раздвоенная, волосы коротки; в саккосе, омофоре и палице, на голове митра в роде шапки. Можно ему писать и хартию с изречением: Чадо, не усомневайся ни в чем, яко яже невозможна суть от человек, возможна суть от Бога. Или: Да свяжется лукавый твой язык, и да заградятся хульная твоя уста» (Фартусов. Руководство к писанию икон. С. 233, под 31 марта; также И. упом. под 27 мая и 15 июня с отсылкой к 31 марта - Там же. С. 295, 318).

წმ. ნიკიტა ნოვგოროდელი XVI საუკუნის ხატზე, რომელიც ჩვენ ინტერნეტში მოვიპოვეთ, გამოსახულია არა გრძელი, როგორც ამას მ. იაშვილი ამტკიცებს, არამედ მოკლე თმებით.

წმ. არსენი ტვერელი ჩვენს მიერ მოპოვებულ ხატზე გამოსახულია მოკლე თმებით.

მოკლე თმები აქვს ერთ ერთ ხატზე წმ. ლავრენტის.

ასევე მოკლე თმები აქვს წმ. თეოპემპტ ნიკომიდიელს.

ამრიგად, არ ვიცით, რა წყაროებით სარგებლობდა მ. იაშვილი, მაგრამ ჩვენს მიერ მოპოვებულ წყაროებში, მის მიერ დასახელებული წმინდანები გრძელი კი არა მოკლე თმებით არიან გამოსახულნი.

მოდი, ჩვენც დავუსვათ კითხვა პატივცემულ ქალბატონს და ვთხოვოთ გვიპასუხოს:

წმიდა მოციქულები რატომ გამოისახებიან ყველა ხატებზე მოკლე თმებით?

წმ. მღვდელმთავრები იოანე ოქროპირი, ბასილი დიდი და გრიგოლ ღვთისმეტყველი, ასევე წმ. ნიკოლოზი, რატომ არიან გამოსახულნი მოკლე თმებით?

სიის გაგრძელება უსასრულოდ შეიძლება...

გარდა ამისა, მ. იაშვილი ეწევა წმიდა წერილის თვითგანმარტებას და ამტკიცებს, რომ მოსეს მიერ ქორების მთაზე ნანახი შეუწველი მაყვლოვანი ეს მღვდელმსახურთა გრძელთმიანობის წინასახეა, არადა მამათა განმარტებით შეუწველი მაყვლოვანი ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მიერ საღმრთო ბუნების მიღებისა და ქრისტეს შობის წინასახეა. როგორ ცეცლხმა არ დაწვა მაყვლოვანი, ასევე არ დაწვა ღმრთის ბუნებამ წიაღი ღვთისმშობლისა.  

შემდეგ, ოპონენტი წერს, რომ როდესაც მღვდელი ატარებს ლიტურგიას, ამ დროს "თვით ქრისტე უხილავად თანამწირველობს, რომელიც გრძელ თმებს ატარებდა და შენ მღვდელმსახურო, ბაძავ პირველხატს - იესუ ქრისტეს, რომელიც არის მარადიული მღვდელმთავარი... და როგორი წმიდა სულით უნდა აღასრულებდე ლიტურგიას... ვაი, იმას ვინც საქორწილო სამოსი არ აცვია..."

მ. იაშვილი აქ იზიარებს სასულიერო პირთა გრძელთმიანობის მომხრეთა ცნობილ არგუმენტს, რომლის მიხედვითაც  მღვდელი ქრისტეს განასახიერებს როგორც სულიერად, ისე ფიზიკურად. ამაზე უნდა მიანიშნებდეს, მღვდლის გრძელთმიანობა, თუმცა რატომ მაინცა და მაინც გრძელთმიანობა არავინ განმარტავს. გარდა ამისა, თუ მღვდელი გარეგნულადაც უნდა განასახიერებდეს ქრისტეს, მაშინ მღვდლებმაც უნდა წინადაიცვითონ! ეს კი მოციქულთა დადგენილებებისა და მთელი მართლმადიდებლური ეკლესიის საწინააღმდეგოა.

თანაც ვიკითხოთ: რას ნიშნავს, რომ "მღვდელი ქრისტეს განასახიერებს ფიზიკურად"? ე. ი. ის ყოველმხრივ, ფიზიკური მონაცემების მიხედვით ქრისტეს უნდა ჰგავდეს? ქ-ნი მ. იაშვილი ამ მხრივ წმ. მამათა არც ერთ ციტატას, მით უფრო სწავლებას, არ იმოწმებს. ღმრთის მადლი ადამიანს თმის სიგრძის მიხედვით კი არ ეძლევა, არამედ ღირსების მიხედვით! თვით მოციქული მიგვითითებს, როგორი უნდა იყოს დიაკვანი, მღვდელი და ეპისკოპოსი. საეკლესიო კანონებიც განგვიწესებენ, როგორი თვისებებით უნდა იყოს დაჯილდოვებული მღვდელმსახური ხელდასხმის ღირსი რომ გახდეს და მერწმუნეთ, არსად, არცერთ წმიდა მამასთან სიტყვითაც კი არ არის ნახსენები, რომელიც დაადასტურებდა სამღვდლო ხარისხის მიმღებისთვის გრძელი თმების მოშვების აუცილებლობას (ან რამენაირ საჭიროებას) ქრისტესთან მიმსგავსების მიზეზით. არ არსებობენ სხვა პირობებიც, რომლებიც აიძულებდნენ მღვდელს თმების გაზრდას. პირიქით, მღვდელმა თმა უნდა შეიჭრას და არა გაიზარდოს, სხვაგვარად მას არ დაესხმებოდა ხელი!

ერთ ადგილას მ. იაშვილი დიდაქტიკურად მოგვმართავს და კადნიერად წერს: "თქვენ გადაწყვიტეთ დაანგრიოთ საუკუნეობრივი ტრადიცია... (იგულისხმება გრძელთმიანობის უარყოფა - არქიეპ. პ.) არ გეშინიათ?"

უნდა გეშინოდეთ თქვენ, ქ-ნო მარინა, ამას რომ წერთ, რადგან განკითხვის დღეს, ღმრთის წინაშე, სასულიერო პირთა შეურაცხყოფის, ცილისწამებისა და გმობისთვის პასუხს აგებთ!

ყოველივე ამის შემდეგ მ. იაშვილი იწყებს წინასწარმეტყველებას, და ქრისტეს სიტყვების საწინააღმდეგოდ (რომელიც ამბობს რომ მისი მეორედ მოსვლის დღე და რიცხვი არავინ უწყის, გარდა ღმრთისა), აცხადებს: "XXI საუკუნე - ეს მეორედ მოსვლის საუკუნეა". იმოწმებს ეზრას სხვადასხვა წინასწარმეტყველებებს, რითაც თავის ადრესატებზე ფსიქოლოგიურ ზეწოლას ამძაფრებს. ბოლოს კი ისევ ჩემს საკითხს უბრუნდება და წერს:

"მეუფე პავლე ეფუძნება ვითომცდა VI მსოფლიო კრების 96-ე კანონის განმარტებას, მაგრამ ეს კანონი დაწერილია ერისკაცთათვის (? - არქიეპ. პ) და ის მღვდელმსახურებს არ ეხება. მათე ბლასტარისი ამ კანონს აძლევს სწორ განმარტებს ძველი აღთქმის ლევიტელთა წიგნიდან".

მაგრამ, არაფერი იმდაგვარი, რასაც მ. იაშვილი გადმოსცემს თავის წერილში მათე ბლასტარისთან არ მოიპოვება.

მათე ბლასტარისი VI  მსოფლიო კრების 96-ე კანონის განმარტებაში წერს: "VI კრების 96-ე კანონი ბრძანებს: "ვინც ნათლისღებით ქრისტე შეიმოსა, მან აღიარა ქრისტეს ხორციელი მოქალაქეობის მიბაძვის სურვილი და მისცა პირობა დაიცვას ყოველგვარი უბიწოება და პატიოსნება, და არ მიეძალოს ამსოფლიურ ამაობას. არ მოირთოს თავისი სხეული ზედმეტი სამკაულებითა და წვრილმანებით. და რა შეიძლება იყოს იმაზე უფრო ზედმეტი, თუ არა ის, რომ მოირთო თმები შენს თავზე და წვერი და მათ კეთილსახოვნებაზე იზრუნო, ხოლო შინაგანი კაცის ყოველგვარი სათნოება და მშვენება მიივიწყო? რადგან მოციქული ამბობს: "თუ კაცი გრძლად უშვებს თმას, ეს საძრახისია მისთვის?" (1 კორ. 11:14); და მოსეც თავის წიგნში ამბობს: "ნუ მოიკრეჭთ თმის კიდეებს თავზე და ნუ მოსპობთ წვერის კიდეებს" (სლავ.: "Не сотворите обстрижения кругом от влас глав ваших, ниже бриете брад ваших"). ამრიგად, კანონი განაწესებს, ჯერ მამობრივად შევაგონოთ ამგვარის მოქმედთ, ხოლო - გაჯიუტებულნი მოვიკვეთოთ. ასეთივე სასჯელი ეკუთვნით მათ, ვინც თმებს იხვევეს, ან იღებავს, ან წყლით ასველებს და მერე მზეზე ახმობს, რათა უფრო ქერად გამოჩნდნენ, ან კიდევ ოქროსფრად იღებავენ და ცდილობენ რათა უხვად ჰქნოდეთ თმები, ან იკეთებენ ხელოვნურ თმებს და წვერს იპარსავენ..." და ა. შ. (Матфей Властарь. Алфавитная Синтагма. Москва 1996 г. Буква τ, гл. 9, стр. 416).

მკითხველის უკეთ დასაბნევად მ. იაშვილი ჯერ იმოწმებს ადგილებს ლევიტელთა წიგნიდან, რომლის გარკვეული მუხლები ერისკაცებს ეხება, დანარჩენი კი მღვდლებს და წერს: "ლევიტელთა წიგნის 19-ე თავის 27-ე მუხლში ვკითხულობთ: " ნუ მოიკრეჭთ თმის კიდეებს თავზე და ნუ მოსპობთ წვერის კიდეებს" (ლევ. 19:27) (რუს.: Не стригите головы вашей кругом, и не портите края бороды вашей" (ლევ. 19:27). და ეს ეხებაო ერისკაცთ და არავითარ შემთხვევაში მღვდელმსახურებს, რადგან მღვდელმსახურთათვის კანონი თმებისა და წვერის შესახებ შემდეგია: "უთხრა უფალმა მოსეს: გამოუცხადე მღვდლებს, აარონის შვილებს, და უთხარი მათ... თავს ნუ გადაიკრეჭენ, ღაწვებზე თმას ნუ მოიპარსავენ, ტანზე ნაკაწრებს ნუ გაიკეთებენ (ძვ. ქართ.: "ნუ აღპარსვედ თმათა მკუდარსა ზედა და წვერსა ნუ დაიყჳნვედ ჴორცთა მათთაგან და ნუცა განიკუეთედ ჭრით"; რუს.: "Они не должны брить головы своей и постригать края бороды своей...") და აქ, როგორც ეს უკვე ზემოთ აღვნიშნეთ, ლაპარაკია თმის გადაპარსვის და არა შეკრეჭვის აკრძალვაზე და ეს ცხადყოფილია ამავე თავის მომდევნო მუხლიდან სადაც ნათქვამია: "თავს არ უნდა იშიშვლებდეს და შესამოსელს არ უნდა იხევდეს" (ლევ. 21:10) (რუს.: "Не должен обнажать головы своей" (იქვე).

რა არის "თავის გაშიშვლება" გაპარსვა თუ გრძელი თმის მოკვეცა? ცხადია გაპარსვა და ისიც ცხადია, რომ აქ და წინა მუხლებშიც მხოლოდ თმის გადაპარსვაზეა ლაპარაკი და არა მის მოკვეცაზე. ამ წესს კი ჩვენ არანაირად არ ვეწინააღმდეგებით, ვუკრძალავთ ერისკაცთ და სამღვდელოთაც თმის გადაპარსვას. მაგრამ, გრძელ თმებს რაც შეეხება, ღმერთმა მღვდელმსახურებს მისი გაზრდა აუკრძალა, როგორც ეს ეზეკიელს უთხრა: "თავი არ უნდა გადაიპარსონ, მაგრამ თმაც არ უნდა მოიზარდონ; შეკრეჭით უნდა შეიკრიჭონ თავი" (ოსტროგის სლავურ ბიბლიაში ასეა: "Глав своих не обреснут, и влас своих да не растят") (ეზეკ. 44:20).

"ამ ძველ ტრადიციას (რომელს? - თმის მოშვებას? - არქიეპ. პ.) საუკუნეთა განმავლობაში მიჰყვებოდა მართლმადიდებლობა (აშკარა სიცრუე! - არქ. პ.). ვინ მოგცათ საუკუნეობრივი ტრადიციის დარღვევის უფლება? სად არის შიში ღმრთისა? სად არის მოწიწება წმინდანთა და ღმერთშემოსილ მამათა?" - გვამუნათებს ქ-ნი მარინა და არ ესმის, რომ ყოველივე ამაში საკუთარ თავს ამხელს, რადგან გრძელთმიანობა არასოდეს ყოფილა მართლმადიდებლური ტრადიცია და როგორც ზემოთ ვაჩვენეთ, წმიდა მამებსაც თმები შეკვეცილი ჰქონდათ (მეუდაბნოვე მამათა და ზოგიერთ წმინდანთა გამოკლებით).

მ. იაშვილი კიდევ ერთხელ შეგვახსენებს იმ "ჭეშმარიტებას", რომ ჩვენ თურმე არასწორად განვმარტავთ VI მსოფლიო კრების 96-ე კანონს, რომელიც მხოლოდ ერისკაცებს გულისხმობს. მაგრამ ჯერ ერთი არსაიდან ჩანს, რომ ეს კანონი მხოლოდ ერისკაცებს ეხება, და მეორეც, როდესაც მის განმარტებას ვიმოწმებდით, აღვნიშნავდით, რომ სჯულის კომენტატორები გრძელთმიანობის საკითხის განხილვისას იმოწმებდნენ წმ. მოციქულ პავლეს, რომელიც მამაკაცური ბუნებისთვის ბრძანებს, რომ "თუ კაცი გრძლად უშვებს თმას, ეს საძრახისია მისთვის?" (1 კორ. 11:14).

თავისი წერილის ბოლოში ოპონენტი იმოწმებს წმ. იოანე ოქროპირის 26-ე ჰომილიას, რომელშიც ლაპარაკია იმაზედ თუ რა არის ჯეროვანი ცოლ-ქმრული ცხოვრებისთვის. რომ ქმარი უბიწოების ღვაწლს უნდა მისდევდეს და არ უნდა ელოდოს როდის შეუდგება იგივე ღვაწლს მისი ცოლი, ასევე დედაკაციც, უნდა ასწრებდეს თავის ქმარს და სათნოებათა ქმნაში ეჯიბრებოდეს. შემდეგ ოქროპირი ამბობს, რომ ცოლის ცემა სამარცხვინოა. ოქროპირის ამ ქადაგებას არაფერი აქვს საერთო ჩვენს თემასთან და უბრალოდ გვიკვირს მისი დამოწმება რაში დასჭირდა ჩვენს ოპონენტს. ალბათ შთაბეჭდილების და ფსიქოლოგიური ზეწოლის მოსახდენად.

და ბოლოს, არ შეგვიძლია არ შევეხოთ მარინა იაშვილის აშკარა ტყუილსა და ყალბ განმარტებას, რომელსაც ის VI  მსოფლიო კრების 42-ე კანონთან დაკავშირებით გვთავაზობს.
VI მსოფლიო კრების 42-ე კანონში წერია: "მეუდაბნოვედ სახელდებულთა შესახებ, რომლებიც ძაძით შემოსილები და თმაწარმოზრდილები დადიან ქალაქში, ერისკაც მამაკაცთა და დედაკაცთა შორის ტრიალებენ და თავიანთი აღთქმას შეაგინებენ, ვადგენთ, რომ თუ სურთ, გაიკრიჭონ თავზე თმა, სხვა მონაზონთა სახე მიიღონ, მონასტრებში დამკვიდრდნენ და ძმათა რიცხვს მიემატონ. ხოლო თუ არ მოისურვებენ ამას, ქალაქიდან მთლად განიდევნონ და იძულებით უდაბნოში იქნენ დამკვიდრებულნი, რადგან მეუდაბნოვედ სახელდებით მოისურვეს სახელის მოხვეჭა".

როგორ განმარტავს ამ კანონს მარინა იაშვილი? ის წერს: "ეს განწესება წმიდა მამებმა იმისთვის დაწერეს, რათა არავის გაებედა ეტარებინა გრძელი თმები, რადგან გრძელი თმების ტარების უფლება მხოლოდ ღმრთისმსახურებისთვის კურთხეულ ადამიანებს გააჩნიათ. ხოლო ყველა დანარჩენი, ვინც გრძელ თმებს ატარებს სხვისი პატივის მიმტაცებელია, ამიტომაც, მათ ან თმა უნდა გაიკრიჭონ ერისკაცთა მსგავსად (? - არქიეპ. პ.), ან კიდევ შევიდნენ მონასტერში. აი რა არის დაწერილი 42-ე კანონში".

ახლა ვნახოთ, როგორ განმარტავენ ამ კანონს სჯულის კომენტატორები:

ზონარა: "ძველად იყვნენ ზოგიერთები, რომლებიც იმოსებოდნენ შავ სამოსში და არ იკვეცავდნენ თმას, არამედ კულულებად დაწნულს უშვებდნენ მხრებსა და მკერდზე და ასე დადიოდნენ ქალაქებში და ტრიალებდნენ ერისკაც მამაკაცთა და დედაკაცთ შორის, რითაც შეურაცხყოფას აყენებდნენ ბერ-მონაზვნურ აღთქმას. (აქედან ის აზრიც შეგვიძლია გამოვიტანოთ, რომ ამ ადამიანებს ბერ-მონაზვნური აღთქმა ჰქონიათ დადებული. ზონარა არ ამბობს, რომ ისინი ერისკაცები იყვნენ - არქიეპ. პ.) ამგვართ კრება უბრძანებს შეიკვეცონ თმა და წავიდნენ მონასტრებში, რათა იცხოვრონ და იღვაწონ სხვა ბერებთან ერთად (იქნებ განგვიმარტოს მ. იაშვილმა, რა საჭირო იყო აქ თმების შეკვეცის მოთხოვნა "სხვა მონაზონთა მსგავსად",  მონასტრული წესი თუ არ იგულისხმება? - არქიეპ. პ.); თუ არა და, განიდევნონ ქალაქებიდან, რათა დარჩენილი ცხოვრება გაატარონ უდაბნოსი, რისგანაც მეუდაბნოვის სახელი მიუღიათ..."

არისტინეც იგივეს ამბობს, ოღონდ უფრო ცხადად: "შეიკვეცონ თმა და სხვა ბერთა სახე მიიღონ, თუ არა და, განიდევნონ ქალაქებიდან".

ბალსამონი კი წერს: "ამრიგად, კრებამ დაადგინა... რათა მათ შეიკვეცონ თმები და წავიდნენ მონასტრებში, რათა იქ გაატარონ მონაზვნური ცხოვრება..."

ამრიგად, კანონიდან სრულიად ცხადია, როგორ ამახინჯებს მის არსს მარინა იაშვილი, კანონი სრულიად მკაფიოდ ამბობს, რომ ვინც მეუდაბნოვეთა სახელით ქალაქებში ტრიალებს, მათ ან თმა შეიკვეცონ, სხვა მონაზონთა სახე მიიღონ (არისტინე) და მონასტრებში იცხოვრონ ან მიაშურონ უდაბნოს, რისგანაც იწოდებიან მეუდაბნოვეებად.

კანონისა და მისი არსის გაყალბება მ. იაშვილის მხრიდან სრულიად აშკარაა.

დასკვნა

ამრიგად, მარინა იაშვილი, როგორც ეს დამოწმებული მაგალითებიდან ვაჩვენეთ, სრულიად უსაფუძვლოდ აყენებს შეურაცხყოფას მთელს ეკლესიას, ამუნათებს, ჭკუას ასწავლის და ანათემებითაც კი ემუქრება ეკლესიის ეპისკოპოსებს. საკითხთა ყალბი განმარტებით, წმიდა წერილისა და წმიდა სჯულისკანონის ყალბი ინტერპრეტაციით, ის ცდილობს საქმე ისე წარმოაჩინოს, თითქოდა არქიეპისკოპოსი პავლე ეკლესიაში ამკვიდრებდეს უსჯულოებას.

ამ მიზნით, მარინა იაშვილი მიმართავს ფოთის ეპისკოპოსს და, წმიდა წერილისა და სჯულისკანონისეული მუქარებით, რომლებიც სჯულის დამრღვევთათვის არის განწესებული, ცდილობს არქიეპისკოპოსის წინააღმდეგ მის ამხედრებას.

ამდენად, ზემოთმოტანილი ფაქტებიდან გამომდინარე ცხადყოფილია, რომ მ. იაშვილის მიერ ჩვენი მისამართით გამოთქმული ყველა შეურაცხმყოფელი გამონათქვამი დაკავშირებული ჩვენს ვითომცდა მწვალებლობასთან, უსჯულოებასთან და სხვა, არის ელემენტარული ცილისწამება და ლანძღვა.

მ. იაშვილს ეკუთვნის ერთი სასჯელი, რაც მკაფიოდ და ცხადად არის გამოთქმული ნომოკანონის 121-ე განწესებაში:

"უბრალო კაცი არ უნდა ამუნათებდეს (საყვედურობდეს) მღვდელმსახურს, ან რაიმეს უკრძალავდეს მას, ან ლანძღავდეს, ან ცილს სწამებდეს, ან კიდევ პირისპირ ამხელდეს. თუ ვინმე ერისკაცთაგან ამგვარს მოიმოქმედებს რასმე, მართალიც რომ იყოს გადაეცეს ანათემას და განიდევნოს ეკლესიიდან. მოკვეთილ იქნეს წმიდა სამებისგან და  იუდას ადგილი დაიმკვიდროს ტარტაროზში. რადგან ნათქვამია, "შენი ერის მთავარს ნუ შეურაცხყოფ".

ჩემთვის მოცემული სამღვდელმთავრო ძალაუფლებიდან გამომდინარე და ნომოკანონის 121 კანონზე დაფუძნებით მარინა იაშვილი გადაეცეს ანათემას!

"მოკვეთილ იქნას ის წმიდა სამებას და იუდას ადგილი დაიკავოს ტარტაროზში" (ნომოკანონი, 121-ე განწესება), რადგან "უფლის ერის მთავრებს შეურაცხყოფა მიაყენა".

ყოველივე ზემოთგანხილული საკითხების საფუძველზე საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის თბილისის ეპარქიის კრებამ გამოიტანა განჩინება, რომელსაც ქვემოთ გთავაზობთ:

საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის, თბილისის ეპარქიის საგანგებო კრება

2011 წლის 4 სექტემბერი

2011 წლის 4 სექტემბერს თბილისში, წმ. დიდმოწამე ირინეს სახელობის სალოცავში შედგა საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის თბილისის ეპარქიის საგანგებო კრება. კრებას თავმჯდომარეობდა საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის არქიეპისკოპოსი პავლე. საწყისი ლოცვებისა და პარაკლისის გადახდის შემდეგ კრება მუშაობას შეუდგა.

კრებაზე განხილულ იქნა ეკლესიის თანაზიარობიდან მოკვეთილი ქალბატონის, მარინა იაშვილის პროვოკაციული წერილი, რომელიც მან ა/წ-ის აგვისტოს თვეში მიწერა ფოთის ეპისკოპოს ბასილის (მაშინინი) და, რომელშიც მ. იაშვილი ჩირქს სცხებს ეკლესიის სიწმინდესა და მის იერარქებს.

საკითხთან დაკავშირებით მოხსენებით გამოვიდა არქიეპისკოპოსი პავლე, რომელმაც დეტალურად მიმოიხილა მ. იაშვილის ეპისკოპოს ბასილისადმი მიწერილი წერილი. გამოჰყო ის მკრეხელური გამონათქვამები, რომლითაც ის ჭკუას ასწავლის ფოთის ეპისკოპოსს, ცდილობს მიიყვანოს არასწორ დასკვნებამდე და მიაღებინოს ეკლესიისთვის დამღუპველი გადაწყვეტილება - გაილაშქროს არქიეპისკოპოს პავლეს "უკანონობათა" წინააღმდეგ.

არქიესპისკპოსმა პავლემ განიხილა ის პუნქტებიც, რომლითაც მ. იაშვილი "უკანონობებსა" და "დარღვევებში" "ამხელს" საქართველოს ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიას, მის ეპისკოპოსებს, განსაკუთრებით კი მის მწყემსმთავარს. წმიდა წერილისა და დიდი სჯულისკანონის დეტალური განხილვის საფუძველზე დადგინდა, რომ მ. იაშვილი ამახინჯებს როგორც ერთი, ასევე მეორე წყაროს შინაარსს. არასწორად, ასევე პრობლემატიკასთან მიმართებაში შეუსაბამოდ იყენებს მსოფლიო და ადგილობრივ კრებათა დადგენილებებს და წმიდა მამათა გამონათქვამებს.

თავის მოხსენებაში არქიეპისკოპოსმა აღნიშნა, რომ მ. იაშვილის მხრიდან ეს პირველი შემთხვევა როდია, როდესაც მან გაილაშქრა ეკლესიის მწყემსმთავართა წინააღმდეგ. აღინიშნა, რომ ამგვარ პროვოკაციებს ის ადრეც (აწ გარდაცვლილ ეპისკოპოსთა ფილარეტისა და იონას დროს) მიმართავდა. მაშინ მ. იაშვილს ჯეროვანი პასუხი გაეცა, მაგრამ 5 წლის წინათ, ჩვენს ეკლესიაში მან  კვლავ წარმოშვა დიდი დავა ზოგიერთ საეკლესიო და საყოფაცხოვრებო თემატიკასთან დაკავშირებით. ვითარების გასამძაფრებლად, მან ჩვენი ეპარქიისა და პირველიერარქის გვერდის ავლით საქმეში ჩართო ფოთის ეპისკოპოსი ბასილი, აიძულა ის ჩამოსულიყო თბილისში და საეკლესიო კრებაზე განეხილა მის მიერ წამოყენებული საკითხები.

5 წლის წინათ მოწვეულ კრებაზე ეკლესიის მწყემსმთავრის მხრიდან, დიდი სჯულისკანონის, წმიდა მამათა სწავლებებისა და მამათა ცხოვრების საფუძველზე, მოტანილ იქნა საკმაო მასალა მ. იაშვილის პრეტენზიათა უსაფუძვლობის საჩვენებლად. პრობლემების არსი განემარტა ფოთის ეპისკოპოს ბასილისაც. მხარეები ზოგ საკითხში შეთანხმდნენ ზოგში ვერა. შეუთანხმებელ მომენტებთან დაკავშირებით მიღებულ იქნა გადაწყვეტილება გაგრძელებულიყო საგნის კვლევა, მანამ კი ეკლესიაში ხელუხლებელი უნდა დარჩენილიყო არსებული მდგომარეობა.

მიუხედავად ამისა, ქ-ნ მარინას მონდომებამ როგორმე გაეტანა თავისი აზრი და ეკლესიაში შფოთი დაენერგა მომდევნო განვითარება ჰპოვა. მ. იაშვილი, რომელიც ყოველმხრივ ცდილობდა ვითარების არევას და ეპისკოპოს პავლეს დისკრედიტაციას, იქამდე მივიდა, რომ ერთ-ერთ დღესასწაულზე დემონსტრატიულად დატოვა ლიტურგია და ეკლესიის მრევლში ეკლესიის პირველიერარქის "უკანონობების" "მხილებასა" და საკუთარი შეხედულებების გავრცელებას შეუდგა.

ანტიოქიის კრების 2-ე კანონის თანახმად: "ყველა, ვინც შევა ღვთის ეკლესიაში, მოისმენს საღვთო წიგნებს, მაგრამ არ ეზიარება ერის საერთო ლოცვას, ან თავს არიდებს წმიდა მადლობის ზიარებას (ევქარისტიას) უწესობის გამო, უნდა განიდევნოს ეკლესიიდან, სანამ არ აღიარებს თავის შეცდომას, არ უჩვენებს სინანულის ნაყოფს და არ შეევედრება" (დიდი სჯულიკანონი).
"უბრალო კაცი არ უნდა ამუნათებდეს (საყვედურობდეს) მღვდელმსახურს, ან რაიმეს უკრძალავდეს მას, ან ლანძღავდეს, ან ცილს სწამებდეს, ან კიდევ პირისპირ ამხელდეს. თუ ვინმე ერისკაცთაგან ამგვარს მოიმოქმედებს რასმე, მართალიც რომ იყოს, გადაეცეს ანათემას და განიდევნოს ეკლესიიდან. მოკვეთილ იქნეს ის წმიდა სამებას და დაიმკვიდროს მან იუდას ადგილი ტარტაროზში. რადგან ნათქვამია, "შენი ერის მთავარს ნუ შეურაცხყოფ" (ნომოკანონი. განწესება 121).

მ.იაშვილსა და მის მეუღლეს (რომელთანაც ის დღემდე დაუქორწინებლად ცხოვრობს) ეკლესიამ, ფოთის ეპისკოპოს ბასილის პირით რამოდენიმეჯერ მოუწოდა მოსულიყვნენ კრებაზე და მათთვის საინტერესო თემები ეკლესიის მწყემსმთავართან ერთად განეხილათ, რასაც მ. იაშვილმა დუმილით უპასუხა.

ლიტურგიის დემონსტრატიულად დატოვებისა და მღვდელმთავრის შეურაცხყოფის გამო, რაც გამოიხატა მ. იაშვილის კადნიერ გამოხდომებსა და ცრუ ბრალდებებში მის წინააღმდეგ; ასევე იმის გამო, რომ მან შეგნებულად გააჭიანურა თავის მეუღლესთან ქორწინება, საეკლესიო კანონებზე დაყრდნობით და პირველიერარქისათვის ბოძებული უფლებამოსილებით, მთავარეპისკოპოსმა პავლემ მ. იაშვილი თავის მეუღლესთან ერთად საეკლესიო თანაზიარობიდან მოიკვეთა (არასრული მოკვეთა). ამის შემდეგ, ორივეს გაეგზავნა შეგონების წერილი, სადაც ეკლესიის მწყემსმთავარი უთითებდა მათი უკანონო მოქმედების არსს, უთითებდა იმ  საეკლესიო განწესებებს, რომელთა მიხედვითაც მათი ქმედება სასჯელს ექვემდებარებოდა და მოუწოდებდა ჰქონოდათ ეკლესიისადმი მორჩილება.

ეკლესიის პირველიერარქის ეს შეგონება დარჩა "ხმად მღაღადებლისად უდაბნოსა შინა".

მ. იაშვილმა, თავის მეუღლესთან ერთად, საერთოდ შეწყვიტა კონტაქტი ეკლესიასთან, მიიმხრო მეუღლის ნათესავებიც და ეკლესიას გაეცალა.

ამ ამბიდან 5 წლის შემდეგ, ანუ დღეს, მარინა იაშვილი ისევ გააქტიურდა და როგორც მაშინ, თავისი შეტევა ეკლესიისა და მისი პირველიერარქის წინააღმდეგ კვლავ ფოთიდან განახორციელა. თვის 26 გვერდიან წერილში ის მიმართავს ფოთის ეპისკოპოს ბასილის და უკიდურესი კადნიერებით ეპისკოპოსის ჭკუის სწავლებას ბედავს. მიუთითებს მას მთელ რიგ საეკლესიო დადგენილებებზე, რომლებიც ვითომცდა ჩვენს ეკლესიაში ირღვევა და უმკაცრესი ზომების მიღებისკენ მოუწოდებს (ანათემის ჩათვლითაც კი). ფოთის ეპისკოპოსისადმი მიწერილ თავის წერილში, მ. იაშვილი აშკარად ილაშქრებს ჩვენი ეკლესიის მღვდელმთავართა წინააღმდეგ და მათი მისამართით გამოაქვს გამანადგურებელი დასკვნები. თავისი წერილში მას ჩვენი ეკლესიის მღვდელმსახურები გამოჰყავს უმეცრებად, უსჯულოებად და ლამის მწვალებლებადაც კი. ცხადია, როგორც უწინ, ასევე ამჯერადაც მ. იაშვილის წერილის უმთავრესი სამიზნე საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის არქიეპისკოპოსი პავლე გახლავთ.

მ. იაშვილის წერილის შეურაცხმყოფელი გამონათქვამებისა და ცილისწამებების დეტალური განხილვის შემდეგ, არქიეპისკოპოსმა პავლემ წაიკითხა დასკვნა:

"მარინა იაშვილი, როგორც ეს დამოწმებული მაგალითებიდან ცხადყოფილია, სრულიად უსაფუძვლოდ აყენებს შეურაცხყოფას მთელს ეკლესიას, ამუნათებს, ჭკუას ასწავლის და ემუქრება ეკლესიის ეპისკოპოსებს და ცდილობს, საკითხთა ყალბი განმარტებით, წმიდა წერილისა და წმიდა სჯულისკანონის ყალბი ინტერპრეტაციით, საქმე ისე წარმოაჩინოს, თითქოდა მარქიეპისკოპოსი პავლე ეკლესიაში ამკვიდრებს უსჯულოებას.

ამისთვის მარინა იაშვილი მიმართავს ფოთის ეპისკოპოსს და წმიდა წერილისა და სჯულისკანონისეული მუქარებით, რომლებიც სჯულის დამრღვევთათვის არის განწესებული, ცდილობს მთავარეპისკოპოსის წინააღმდეგ მის ამხედრებას.

ამდენად, ზემოთმოტანილი ფაქტებიდან გამომდინარე ცხადყოფილია, რომ მ იაშვილის მხრიდან ჩვენი მისამართით გამოთქმული ყველა შეურაცხმყოფელი გამონათქვამი, დაკავშირებული ჩვენს ვითომცდა ერეტიკოსობასთან, უსჯულოებასთან და სხვა, არის ელემენტარული ცილისწამება და ლანძღვა.

მარინა იაშვილს ეკუთვნის ერთი სასჯელი, რაც მკაფიოდ და ცხადად არის გამოთქმული ნომოკანონის 121-ე განწესებაში: "უბრალო კაცი არ უნდა ამუნათებდეს (საყვედურობდეს) მღვდელმსახურს, ან რაიმეს უკრძალავდეს მას, ან ლანძღავდეს, ან ცილს სწამებდეს, ან კიდევ პირისპირ ამხელდეს. თუ ვინმე ერისკაცთაგან ამგვარს მოიმოქმედებს რასმე, მართალიც რომ იყოს გადაეცეს ანათემას და განიდევნოს ეკლესიიდან. მოკვეთილ იქნეს ის

წმიდა სამებას და დაიმკვიდროს მან იუდას ადგილი ტარტაროზში. რადგან ნათქვამია, "შენი ერის მთავარს ნუ შეურაცხყოფ" (ნომოკანონი. განწესება 121).

ჩემთვის მოცემული სამღვდელმთავრო ძალაუფლებიდან გამომდინარე და ნომოკანონის 121 კანონზე დაფუძნებით, მარინა იაშვილი გადაეცეს ანათემას! "მოკვეთილ იქნას ის წმიდა სამებას და იუდას ადგილი დაიკავოს ტარტაროზში, რადგან "უფლის ერის მთავრებს შეურაცხყოფა მიაყენა"" (დიდი კურთხევანი. ნომოკანონი. განწესება 121-ე).

ანათემაზე მარინას გადაცემისას ასევე გათვალისწინებულ იქნა:

1) წმიდა წერილის თვითნებური განმარტებებით არქიეპისკოპოს პავლეს და ეპისკოპოს ბასილის კრიტიკა, მათი ურთიერთ წაკიდების მცდელობა და თავისი მწვალებლური წერილის გავრცელება ეკლესიის წიაღში.

2) დაუსაბუთებელი და ცილისმწამებლური ბრალდებები არქიეპისკოპოს პავლეს წინააღმდეგ და მისი ღირსების დაკნინება.

მ. იაშვილს ასევე ბრალი ედება:

3) ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის მღვდელმთავართა წინააღმდეგ ქადაგებაში, რომლის მიხედვითაც, თითქოსდა ისინი უხეშად არღვევენ წმიდა წერილს და ღმრთის სჯულს.

4) წმ. წერილისა და წმ. დიდი სჯულისკანონის ყალბი განმარტება.

ყოველივე ზემოთქმულთან მიმართებაში გათვალისწინებულ უნდა იქნას 5 წლის წინათ გამოტანილი მსჯავრის საფუძვლებიც და ძალაში დარჩეს უწინდელი ბრალდებები, რადგან მ. იაშვილმა აჩვენა არა სინანული და  მორჩილება ეკლესიის მოძღვართადმი, არამედ პირიქით, შეუტია ეკლესიას, მის მოძღვრებს და ეკლესიაში შფოთისა და არეულობის გამოწვევას შეეცადა.

გამომდინარე აქედან, ქ-ნ მ. იაშვილის სინანულის შემთხვევაში, დადგინდეს მისი ეკლესიაში მიღების წესი, კერძოდ:

ქ-ნ მარინა იაშვილის შემოერთება ეკლესიაში უნდა მოხდეს მისი ჯეროვანი სინანულის შემდეგ, ასევე წერილობითი აღიარებით, რომ მან:


1) არასწორად განმარტა წმიდა წერილის ადგილები და საეკლესიო დადგენილებები;

2) განმარტავდა მათ საკუთარი შეხედულებისამებრ, რაც ეწინააღმდეგება მსოფლიო კრებათა მოთხოვნას;

3) სრულიად უსამართლოდ დასდო ბრალი ეპისკოპოს პავლეს საეკლესიო ღვთისმოსაობისა და კანონების დარღვევაში და

4) დააკნინა არქიეპისკოპოს პავლეს ღირსება მით, რომ უმაღლეს ეპისკოპოსად გამოაცხადა ფოთის ეპარქიის ეპისკოპოსი და მოსთხოვა მას მისდამი "დაქვემდებარებული" ეპისკოპოსის დასჯა.

ეპისკოპოსმა პავლემ აღნიშნა, რომ მ. იაშვილი მას შემჩნეული ჰყავდა ებრაული ტრადიციების პატივისცემასა და მიყოლაში, ლოცულობდა რაბინული ლოცვებით და ატარებდა ე. წ. "დავითის ვარსკვლავს", რაც დიდი სჯულისკანონის მიხედვით აკრძალულია. ეკლესიასთან შემოერთების შემთხვევაში, ის დეტალურად უნდა იქნას გამოკითხულ ებრაულ ჩვეულებათა  დაცვასთან დაკავშირებით და ფაქტის დადასტურების შემთხვევაში მიღებულ იქნას ებრაელთათვის დაწესებული წესით.

5) 5 წლის წინათ, ანუ მაშინ, როდესაც მ. იაშვილმა პირველად გაილაშქრა ჯერ კიდევ ეპისკოპოს პავლეს და თბილისის ეპარქიის წინააღმდეგ, მან ეპისკოპოსთან დავაში ეჭვი გამოთქვა საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის იერარქთა ქიროტონიის კანონიკურობაშიც. კერძოდ, მან აღიარა, რომ არ ცნობს არც მეუფე ლეონტის მიერ მეუფე იონაზე და მეუფე ფილარეტზე აღსრულებულ ხელდასხმებს, აქედან კი მეუფე იონას მიერ აღსრულებულ ხელდასხმებს ჩვენზე. თავისი შეხედულების საფუძვლები მ. იაშვილს არ მიუთითებია, რადგან ეს გახლდათ მისი მორიგი პროვოკაცია და მცდელობა ეკლესიის მრევლი დაეეჭვებინა მის მოძღვართა კანონიკურობაში. გამომდინარე აქედან, მ. იაშვილის ეკლესიისკენ მობრუნების შემთხვევაში აუცილებლად უნდა იქნას გათვალისწინებული ზემოთაღნიშნული ვითარება და მოეთხოვოს მას საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის ხელდასხმებისა და მისი იერარქების კანონიკურობის წერილობითი აღიარება.

გარდა ამისა, მან წერილობითვე უნდა დადოს პირობა, რომ ყოველივეში დაემორჩილება ეკლესიას და უსაფუძვლოდ არ შეაშფოთებს სულიერ მოძღვრებს თავისი გამოხდომებით. წინააღმდეგ შემთხვევაში გადაეცემა ხელმეორე ანათემას.

მოქცევის შემთხვევაში მარინა დაექვემდებაროს მძიმე შემცოდეთათვის დაწესებულ ეტაპობრივ მკურნალობას. განესაზღვროს მას შეტირილში, მსმენელობაში და შევრდომაში ყოფნის ვადები, რომლის შემდეგაც მიეცემა მას თანამდგომარეებთან დგომის უფლება ზიარების გარეშე. ზიარებას კი ის მიიღებს ჯეროვანი სინანულის ჩვენების შემდეგ.

თბილისი. 2011 წლის 4 სექტემბერი. საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის არქიეპისკოპოსი პავლე.