აპოლოგეტიკა - ნიკონის რეფორმის დამცველთა მაგალითების განხილვა 2 - oldorthodox

დ. ს. ვარაკინი

განხილვა მაგალითებისა, რომლებითაც ცდილობს ზოგიერთი დაიცვას ნიკონის რეფორმა

შინაარსი:

_____________________

შაბათის დღესასწაულობის შესახებ

ახალმოწესე: დიდ სჯულისკანონში არის წმ. მოციქულთა, პეტრესა და პავლეს განსაკუთრებული კანონები, რომელთაგან პირველი კანონი ბრძანებს: "ჩვენ, პეტრე და პავლე, ერს განვუწესებთ, რომ ისაქმონ ხუთი დღე, ხოლო შაბათსა და კვირას მოიცალონ კეთილმსახურებითი საეკლესიო მოძღვრებისთვის, რადგან ვთქვით, რომ შაბათს დაბადების სახე აქვს, ხოლო კვირას - აღდგომის" ("დიდი სჯულისკანონი". წმ. მოციქულების პეტრეს და პავლეს განწესებები). ამ განწესებიდან ჩანს, რომ შაბათი უნდა ვიდღესასწაულოთ. მაგრამ, ლაოდიკიის კრებამ თავისი 29-ე კანონით ეს აკრძალა: "ქრისტეანებმა ებრაული წესით შაბათი არ უნდა შეინახონ, შაბათს არ უნდა უქმობდნენ. ამ დღეს მათ უნდა იშრომონ, ხოლო კვირას, როგორც ქრისტეანებს შეეფერებათ და რამდენადაც შუძლიათ, პატივისცემით იუქმონ. თუ ვინმე აღმოჩნდება ურიებთან ერთად მეშაბათე, ქრისტესგან შეჩვენებული იყოს" (დიდი სჯულისკანონი).

ხედავთ, რა დააწესა ლაოდიკიის წმ. კრებამ? მან ანათემასაც კი გადასცა ის, ვინც იშაბათებს, მიუხედავად იმისა, რომ მოციქულებმა მისი დღესასწაულობა დააწესეს. ამ მაგალითზე მე თქვენს განსაკუთრებულ ყურადღებას მივაპყრობ, რადგან თქვენ ყოველთვის ამბობთ, რომ ჩვენმა ეკლესიამ არასწორად დასწყევლა ხალხი ორი თითით პირჯვრისწერისა და სხვა ნიკონამდელი ჩვეულებების გამო, რისთვისაც განვარდა მართლმადიდებლობისგან. რა თქმა უნდა, მე დეტალურად არ დავიწყებ ჩვენი კრებების შეჩვენებთა განხილვას: ვის წინააღმდეგ და რატომ გამოითქვა ეს ანათემები, რადგან ეს არ არის ჩვენი საუბრის თემა, და დასაშვებად მივიჩნევ, რომ წყევლა-კრულვა გამოთქმული იყო ორი თითით პირჯვრის მაწერლებზეც, ანუ თქვენის აზრით, მოციქულთა გადმოცემის მიმდევრებზეც.

მაგრამ, ზუსტად იგივეს აკეთებს ლაოდიკიის კრებაც; მან ანათემას გადასცა მეშაბათეები, რომლებიც ამ დღესასწაულს მოციქულთა, პეტრესა და პავლეს პირველი განწესების მიხედვით იცავდნენ. ასმუხლიანმა კრებამ, რომელსაც თქვენ ხშირად იმოწმებთ ორი თითით პირჯვრისწერის დასაცავად და მას წმინდა კრებადაც კი მიიჩნევთ, ისევ დააწესა შაბათის დღესასწაულობა; სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ: ასმუხლიანმა კრებამ დააწესა ის, რაც ლაოდიკიის კრებამ ანათემით აკრძალა. ახლა კი გთხოვთ შემდეგ კითხვაზე მიპასუხოთ: აღიარებთ თუ არა მართლმადიდებლურად ლაოდიკიის კრებას, რომელმაც ანათემას გადასცა ყველა, ვინც შაბათს იდღესასწაულებს, და ასმუხლიან კრებასაც, რომელმაც ეს კანონი გააუქმა?

ძველმოწესე: დიახ, ამ კრებებს მართლმადიდებლურად ვაღიარებ.

ახალმოწესე: გმადლობთ ამისთვის, - მაშასადამე, თქვენ უნდა აღიაროთ ჩვენი ეკლესიის მართლმადიდებლურობა მიუხედავად იმისა, რომ მან თქვენი აზრით შეცვალა სამოციქულო გადმოცემა, - ორი თითით პირჯვრისწერა, როგორც ეს გააკეთა, მაგალითად, ლაოდიკიის კრებამ წმიდა მოციქულთა პეტრესა და პავლეს პირველ განწესებასთან დაკავშირებით, და იმაშიც, რომ ჩვენმა ეკლესიამ გააუქმა ასმუხლიანი კრების კრულვა, როგორც ეს გააკეთა თვით ასმუხლიანმა კრებამ ლაოდიკიის კრების 29-ე კანონთან დაკავშირებით. ამის შემდეგაც თუ მართლმადიდებლურად არ აღიარებთ ჩვენს ეკლესიას, მაშინ გამოდის, რომ ამპარტავანი და ჯიუტი ყოფილხართ.

ძველმოწესე: ჩვენი დიალოგის დასაწყისშივე გამცნეთ, რომ თუ მიუკერძოებლად ისაუბრებდით ჩემთან და არა მისიონერული სტილით, ღმრთის წყალობით, ყველა საინტერესო საკითხში გავერკვეოდით. აქამდე მშვიდად საუბრობდით, მაგრამ თქვენს ბოლო სიტყვებში უკვე გამოჩნდა "მისიონერული" ლოგიკა და საკუთარ თავს უფლებაც მიეცით დაგემახინჯებინათ დამოწმებული საეკლესიო კანონების ზუსტი აზრი, რომლის შემდეგაც ერთმანეთთან წინააღმდეგობაში მყოფადაც კი გამოიყვანეთ ისინი. მაგრამ, განა შესაძლებელია წმიდა კანონებს შორის წინააღმდეგობა არსებობდეს? ნახეთ, რას ბრძანებს ამის შესახებ სჯულის კომენტატორი ზონარა: "არ უნდა ვიფიქროთ, თითქოსდა კანონებს შორის წინააღმდეგობა იყოს" (იხ. მისი განმარტება წმ. მოციქულთა 14-ე კანონზე). ცხადია, რომ კანონები შეუძლებელია ურთიერთგამომრიცხავნი იყონ. ამის შემდეგ მხოლოდ ისღა გვრჩება, მოვხსნათ კანონთა შორის ვითომცდა არსებული წინააღმდეგობრიობის ბარიერი და საკითხიც გაირკვევა.

მაშ ასე, მოდი ჯერ წავიკითხოთ წმიდათა მოციქულთა, პეტრეს და პავლეს პირველი კანონი და ვნახოთ: ეწინააღმდეგება თუ არა ის ლაოდიკიის 29-ე კანონს. მოციქულთა განწესებაში ნათქვამია: "შაბათსა და კვირას მოიცალონ კეთილმსახურებითი საეკლესიო მოძღვრებისთვის". ახლა კი წავიკითხოთ რა ბრძანა ლაოდიკიის კრებამ, ოღონდ არა 29-ე, არამედ 16-ე კანონში: "შაბათობით სხვა წიგნების გარდა წაკითხულ უნდა იქნას სახარებაც". მითხარით გულწრფელად: არის კი აქ რაიმე წინააღმდეგობა?

ახალმოწესე: აქ არავითარი წინააღმდეგობა არ არის, მაგრამ მე თქვენ წაგიკითხეთ ლაოდიკიის 29-ე, და არა 16-ე კანონი; რატომ აუარეთ მას გვერდი? ამ კანონთან რომ წინააღმდეგობა არ არის, ამაში გეთანხმებით.

ძველმოწესე: დიდება ღმერთს. ახლა კი მივხედოთ იმავე ლაოდიკიის კრების 29-ე კანონს: "ქრისტეანებმა ებრაული წესით შაბათი არ უნდა შეინახონ, შაბათს არ უნდა უქმობდნენ. ამ დღეს მათ უნდა იშრომონ, ხოლო კვირას, როგორც ქრისტეანებს შეეფერებათ და რამდენადაც შუძლიათ, პატივისცემით იუქმონ. თუ ვინმე აღმოჩნდება ურიებთან ერთად მეშაბათე, ქრისტესგან შეჩვენებული იყოს" (დიდი სჯულისკანონი)". კანონის აზრი სწორად რომ გავიგოთ, აუცილებელია წავიკითხოთ პატრ. ბალსამონის განმარტება, რომელიც წერს: "წაიკითხე წმ. მოციქულთა 70-ე კანონი, რომელიც უკრძალავს მართალთ იუდეველებთან ერთად დღესასწაულობასა და მარხვას. ხოლო რადგან, როგორც ეს ლაოდიკიის კრების 16-ე კანონის განმარტებაში ვთქვით, ზოგიერთი შაბათს იუდეველებივით უქმობდა, რაც სრულ უმოქმედობაში გამოიხატება, როდესაც საღმრთო ფსალმუნებსაც კი არ კითხულობენ, 16-ე კანონში წმიდა მამებმა მხოლოდ სახარებისა და წმიდა წერილის სხვა წიგნთა კითხვა განაწესეს, აქ კი (29-ე კანონში) ბრძანებენ, რომ მართლებმა არ უნდა მიატოვონ თავიანთი საქმიანობა იუდეველთა მსგავსად, არამედ შაბათსაც იმუშაონ, კვირა დღეს კი, როგორც უფლის აღდგომის ხატს, პატივი მიაგონ და კი არ აიძულებენ ამას, არამედ განსაზღვრავენ: "რამდენადაც შეუძლიათო". რამეთუ, ვინმე სიღარიბის ან სხვა რაიმე აუცილებლობის გამო კვირა დღესაც იმუშავებს, არ დაისჯება".

აქედან ჩანს, რომ 29-ე კანონი გმობს არა მათ, ვინც "შაბათსა და კვირას კეთილმსახურებითი საეკლესიო მოძღვრებისთვის" იცლის, არამედ იმათ, ვინც სრულიად უმოქმედობს, "იუდეველთა მსგავსად" და თვით საღმრთო ფსალმუნთგალობასაც კი განეშორება, "რაც დამახასიათებელია იუდეველთა რელიგიისთვის", იუდეველთა რელიგია კი აღიარებს, რომ შაბათს სრულიად უნდა უქმობდნენ და არაფერს აკეთებდნენ, კვირა დღეს კი ის საერთოდ არ მიიჩნევს დღესასწაულად, ამიტომაც უფლებას რთავს იმუშაონ კვირას; ამიტომაც, იუდეველობის დასარღვევად 29-ე კანონში ნათქვამია "ხოლო კვირას, როგორც ქრისტეანებს შეეფერებათ და რამდენადაც შეუძლიათ, პატივისცემით იუქმონ".

ბალსამონის რჩევით, მოციქულთა 70-ე კანონს თუ წავიკითხავთ, სადაც წერია: "თუ ეპისკოპოსმა, მღვდელმა, ან სამღვდელო დასის სხვა წარმომადგენელმა ურიებთან ერთად იმარხვოს, ან იდღესასწაულოს მათთან ერთად... განიკვეთოს. ერისკაცი უზიარებლობით დაისაჯოს", და წავიკითხავთ აგრეთვე წმიდა მოციქულ პავლეს 12-ე განწესებას, რომელიც ბრძანებს: "ვინც ელინური ან ებრაული ზღაპრებით გადმოცემული სარწმუნოების მიმდევარია, ან შეიცვალოს, ან არა და გაძევებულ იქნას", დავინახავთ, რომ ლაოდიკიის კრება თავისი 29-ე კანონით სულაც არ ეწინააღმდეგება წმ. მოციქულებს, რადგან ის ამ კანონით ანათემას გადასცემთ "იუდეველურად მედღესასწაულეთ", რომლის შესახებაც კიდევ უფრო ცხადად მეტყველებს ბალსამონი მოციქულთა 70-ე კანონის განმარტებაში:

"ნუ იტყვი, რომ ესენი იუდეველობენ, თითქოსდა მათი თანამოაზრენი იყონ; რადგან ასეთები დაუყოვნებლივ დაექვემდებარებიან არა მარტო პატივისგან დამხობასა და უზიარებლობას, არამედ საყოველთაო თანაზიარობიდან განკვეთასაც, როგორც ითხოვს ამას ლაოდიკიის კრების 29-ე კანონი".

ამრიგად, დღესავით ნათელია, რომ ლაოდიკიის კრების 29-ე კანონმა ანათემას გადასცა იუდეველურად მოაზროვნენი და მცხოვრებნი, რომლებსაც კიცხავენ და შეაჩვენებენ თვით მოციქულებიც, რაც მათი 70-ე კანონითა და წმ. მოციქულ პავლეს 12-ე განწესებითაც დასტურდება. ხოლო, შაბათს "კეთილმსახურებითი საეკლესიო მოძღვრებისთვის შეკრებას" ერთნაირად განაწესებენ მოციქულები პეტრე და პავლე და ლაოდიკიის კრებაც თავის 16-ე კანონში, ამიტომაც, ასმუხლიანმა კრებამ ლაოდიკიის კრების მიერ იუდეველურად მცხოვრებთა წინააღმდეგ მიღებული კანონები კი არ გააუქმა, არამედ სახელმძღვანელოდ მოიტანა პეტრე და პავლე მოციქულთა ჩვენს მიერ დამოწმებული პირველი კანონი, რომელიც სრულ თანხმობაშია ლაოდიკიის კრებასთან. ახლა კი მიპასუხეთ: არის თუ არა რაიმე წინააღმდეგობა პეტრესა და პავლეს პირველ, ლაოდიკიის 29-ე და ასმუხლიანი კრების 95 კანონებს შორის?

ახალმოწესე: ახლა ვხედავ, რომ ამ კანონებს შორის არ არის არავითარი წინააღმდეგობა.

ძველმოწესე: კიდევ გკითხავთ: შეიძლება თუ არა იუდეველობად შევრაცხოთ მართლმადიდებელ ქრისტეანთა შეკრება ეკლესიაში, წმიდა წერილის მოსასმენად, რაც შაბათს კეთილმსახურებითი საეკლესიო მოძღვრებისთვის შეკრების ტოლფასია?

ახალმოწესე: წმიდა წერილის მოსმენა და კეთილმსახურებითი საეკლესიო მოძღვრებით განსწავლა არა მარტო შაბათს, არამედ ყოველდღეა საჭირო და ყოველი ქრისტეანისთვის აუცილებელია. რამეთუ მოციქულმა პავლემ ტიმოთესადმი მიწერილ ეპისტოლეში ბრძანა: "გაუფთხილდი შენს თავსა და მოძღვრებას, დამკიდრდი მათში, რადგანაც ამით თავსაც იხსნი და შენს მსმენელთაც" (1 ტიმ. 4:16). მაგრამ, ჩემთვის გაუგებარი რჩება სლავური "კორმჩაიას" სიტყვები, სადაც ლაოდიკიის კრების 29-ე კანონში ვკითხულობთ: "Аще и апо¬стольская заповедь повелевает в субботу праздновати. Но отцем сего творити не повелевшим; но в неделю праздновати повелеша и не делати" (славянская Кормчая). აქ პირდაპირ არის ნათქვამი, რომ "შაბათის დღესასწაულობა მოციქულთა დაწესებულია".

ძველმოწესე: მომიტევეთ შეხსენებისთვის, მაგრამ კანონთა შორის შეუძლებელია არსებობდეს წინააღმდეგობა. ზემოთგადმოცემული განმარტების შემდეგ, მიუკერძოებელი მოსაუბრე გაურკვევლობაში არ უნდა იყოს მოცემულ საკითხებთან დაკავშირებით, მაგრამ, რაკიღა ასეც ხდება, აუცილებელია ნათელვჰყოთ თქვენი ეს გაურკვევლობაც. ამისთვის მხოლოდ გკითხავთ: ვინ დააწესა პირველად შაბათის დღესასწაულობა, მოციქულებმა? გთხოვთ მიპასუხოთ:

ახალმოწესე: შაბათის დღესასწაულობა თავიდან, ძველი აღთქმის სჯულში, ღმერთმა მოსეს მიერ დააწესა.

ძველმოწესე: თქვენ კი ამბობთ მოციქულებმა დააწესესო. აი, გადაწყდა თქვენი გაურკვევლობაც.

ახალმოწესე: მე კი არ ვამბობ, მოციქულებმა დააწესეს-თქო შაბათის დღესასწაულობა, არამედ სლავურ სჯულისკანონშია ასე.

ძველმოწესე: მაგრამ სლავურ სჯულისკანონში ეს განა წმ. მოციქულ პეტრესა და პავლეს პირველი განწესების საფუძველზე არ არის ნათქვამი?

ახალმოწესე: დიახ, სხვა საფუძველი არ ჩანს.

ძველმოწესე: კეთილი. წმიდა მოციქულთა პეტრესა და პავლეს პირველ კანონში ნათქვამია: "შაბათსა და კვირას მოიცალონ კეთილმსახურებითი საეკლესიო მოძღვრებისთვის" და ლაოდიკიის კრების 16-ე კანონიც ამბობს: "შაბათობით სხვა წიგნების გარდა წაკითხულ უნდა იქნას სახარებაც", შემდეგ, თქვენ თვითონაც ბრძანეთ, რომ არა მარტო შაბათს, არამედ ყოველთვის არის საჭირო წმიდა წერილის კითხვა და მოციქული პავლეც დაიმოწმეთ. მაშ, ყოველივე ამის შემდეგ, გაურკვევლობაში ყოფნა როგორ შეიძლება?

ახალმოწესე: დიახ, ასე კი არის, მაგრამ, მაინც, სლავურ სჯულისკანონში არის სიტყვები, რომლის თანახმადაც მოციქულებმა ბრძანეს შაბათის დღესასწაულობა.

ძველმოწესე: დიახ არის, მაგრამ ისეთი დღესასწაულობა, როგორიც წმიდა მოციქულთა განწესებებშია, ლაოდიკიის კრების 29-ე კანონს არ ეწინააღმდეგება, რადგან ლაოდიკიის კრებას არ შეეძლო მის მიერვე მიღებული 16-ე კანონი აეკრძალა. ვერ აკრძალავდა აგრეთვე ის, რაც დააწესეს მოციქულებმა, ხოლო მათ არ დაუწესებიათ ის, რაც ლაოდიკიის კრებამ აკრძალა 29-ე კანონით.

ახალმოწესე: და, როგორ ფიქრობთ თქვენ, რის გამო იქნა მიღებული ლაოდიკიის კრების მამათა მიერ 29-ე განწესება?

ძველმოწესე: ჩემი აზრი, რა თქმა უნდა, ვერც თქვენთვის და ვერც სხვისთვის ავტორიტეტული ვერ იქნება, მაგრამ თუ გამოვთქვამ, ვფიქრობ მკრეხელობაში არ ჩამეთვლება, მითუმეტეს, ის თანხმობაშია ლაოდიკიის კრების 29-ე კანონთან. ჩემის აზრით, კანონის მიღების მიზეზი ის არის, რომ ზოგიერთი ქრისტეანი იუდეველთა მსგავსად შაბათს დღესასწაულობდა, კვირადღეს კი მუშაობდა; სწორედ ამის საწინააღმდეგოდ არის ნათქვამი კანონში უპირატესად იდღესასწაულონ კვირა, როგორც ქრისტეანებმა და ვინც იუდეველობს დაისჯება. ხოლო იუდეველობს ის, ვინც შაბათს დღესასწაულობს და კვირას დღესასწაულადაც კი არ მიიჩნევს.

დასასრულ, ყოველივე ამას დავუმატებთ კიდევ წმ. ეგნატე ღმერთშემოსილის სიტყვებს მაგნესიელთა მიმართ, რომელიც პირდაპირ სცემს პასუხს თქვენს გაურკვევლობას: "ნუღარამცა უკუე ვშაბათობთ მსგავსად ურიათა და ნუმცა გვიხარის უქმობისთვის... არამედ კაცადკაცადი ჩუენი სულიერად შაბათობდინ და წურთითა შჯულისათა იხარებდინ... დღესასწაულობდინ ყოველი ქრისტეს მოყუარე წმიდასა კვირიაკესა, აღდგომისა დღესა, მეუფესა და მფლობელსა ყოველთა დღეთასა... რამეთუ სადა ქრისტეანობაი იყოს, მუნ ჰურიაებაი არა არს".

ახლა მიპასუხეთ, რა შეიძლება იყოს წმ. ეგნატეს ამ სიტყვებზე უფრო დამაკმაყოფილებელი თქვენთვის? ნუთუ ამის შემდეგაც გაურკვევლობაში უნდა იყოთ?

ახალმოწესე: არა, თქვენს მიერ წმ. ეგნატეს სიტყვების დამოწმების შემდეგ, საბოლოოდ გამეფანტე გაურკვევლობა და დავრწმუნდი, რომ ჩემს მიერ დამოწმებულ კანონებში არავითარი წინააღმდეგობა შაბათთან დაკავშირებით არ არის, ასევე არავის შეუცვლია მოციქულთა გადმოცემა ლაოდიკიისა და ასმუხლიანი კრების კანონებში. მხოლოდ ჩვენი მისიონერები არასოდეს აღიარებენ ამას, ისინი მაინც თავისაზე იდგებიან.

ძველმოწესე: მოიდ, მისიონერებზე ამჟამად ნუ ვილაპარაკებთ. ჩვენ, ძველმორწმუნეებმა, ყველაზე კარგად ვუწყით, რომ მისიონერები სიმართლეს მხოლოდ "შეცდომით" ამბობენ, ამიტომაც გთხოვეთ მე არ გელაპარაკათ ჩემთან "მისიონერივით".

ახალმოწესე: ახლა ყველაფერი გასაგებია. ლაოდიკიის კრებას მოციქულთა არავითარი გადმოცემა არ უარუყვია და ამაზე ლაპარაკი დავასრულოთ, მე მხოლოდ იმას გიჩვენებთ ძველი ეკლესიის პრაქტიკიდან, რომ მაშინაც არსებობდნენ ისეთი ჩვეულებები, როგორიცაა შაბათის დღესასწაულობა და სხვა, რომლებიც მომდინარეობენ იუდეველობიდან, მაგრამ მათი შეწყნარებისთვის ძველი ეკლესია არავის გამოუცხადებია არამართლმადიდებლურად. ზუსტად ასევე, ჩვენი, გაბატონებული ეკლესია არ შეიძლება მართლმადიდებლობის გარეშე გამოცხადდეს სამი თითით პირჯვრისწერის წესის ან თუნდაც სხვა ახალი წეს-ჩვეულებების გამო, რომლებიც ნიკონამდელ ეკლესიაში არ გამოიყენებოდა.

ძველმოწესე: თუ შეიძლება მიმითითეთ, სად წერია, რომ ძველი ეკლესია, რომელიც იყო სრულიად მართლმადიდებლური შეიცავდა ისეთ წეს-ჩვეულებებს, როგორიც იყო შაბათის დღესასწაულობა; ოღონდ, გთხოვთ გაითვალისწინოთ, შაბათის დღესასწაულობის იუდაური გაგებით, და არა ისეთით, როგორიც წმ. მოციქულთა პეტრესა და პავლეს პირველ განწესებასა და წმ. ეგნატე ღმერთშემოსილი ხსენებულ ეპისტოლეშია ნახსენები.

ახალმოწესე: ისმინეთ. ვკითხულობ წიგნიდან "სამოციქულოს განმარტება", სადაც წმ. იოანე ოქროპირი წერს: "დღესაც მრავლად გვყვანან ისეთები, რომლებიც იუდეველებთან ერთად მარხულობენ და შაბათსაც იცავენ, და შევიწყნარებთ ამას მოთმინებით" ("Беседы апостольские", стр. 1476, на Первое посла¬ние галатам). იმავე წიგნში, სხვა ადგილას ვკითხულობთ: "მართალია, დღეს მრავალი უკვე აღარ წინადაიცვითება, მაგრამ მარხულობენ და შაბათსაც იცავენ" (იქვე. გვ. 1507). ხედავთ, როგორ იქცეოდა ძველი ეკლესია? "ჩვენო, - ოქროპირი ამბობს, - შაბათის დამცველებს მოთმინებით შევიწყნარებთო". ცხადია, რომ არც ჩვენი ეკლესია მოკლებია მართლმადიდებლობას არა სამოციქულო გადმოცემების დაცვისათვის, როგორიცაა სამი თითით პირჯვრისწერა, ისევე როგორც ვერავინ იტყვის ძველი ეკლესიის არამართლმადიდებლურობას, ზოგიერთთაგან იუდაური ჩვეულებების დაცვისა და შაბათის დღესასწაულობისათვის.

ძველმოწესე: ეს თქვენ წაიკითხეთ "სამოციქულოს განმარტებიდან" თუ სხვა რომელიმე წიგნიდან?

ახალმოწესე: არა, "სამოციქულოს განმარტება" პირადად მე არ მქვს; ეს მე წავიკითხე ჩვენი მისიონერის, ე. ანტონოვის წიგნში "ჩვენი პასუხები 105 კითხვაზე", მაგრამ იქ დამოწმებულია წყარო "მოციქულთა განმარტებებიდან", გვერდიც კი არის მითითებული, ამის შემოწმება ხომ ადვილია. თქვენ რა, არ გჯერათ ამისი?

ძველმოწესე: რაც "სამოციქულოს განმარტებაში" წერია მჯერა, მე მხოლოდ არ მჯერა თქვენი მისიონერის, ანტონოვის, რომელიც შეგნებულად აყალბებს წმ. იოანე ოქროპირის სიტყვებს, რადგან მთლიანად არ იმოწმებს მას. ამაში ის იქცევა ჭეშმარიტი "მისიონერივით". განა სამართლიანად არ გითხარით, რომ მისიონერები სიმართლეს ან "შემთხვევით" ამბობენ, ან "რაღაც გაუგებრობით"?

ახალმოწესე: რაშია საქმე?

ძველმოწესე: საქმე იმაშია, რომ წიგნი "სამოციქულოს განმარტება" მე ხელთა მაქვს და მოდი ვნახოთ, რა აზრით თქვა წმ. იოანე ოქროპირმა თქვენს მიერ დამოწმებული სიტყვები, - კარგ საქმედ მიიჩნეოდა იმ დროს შაბათის დაცვა და სხვა იუდაურ დღესასწაულთა ზეიმობა თუ სარწმუნოების დარღვევად და უკეთურებად. მაშ ასე, ვკითხულობ იმ ადგილს, რომელსაც იმოწმებს ანტონოვი: "დღესაც მრავლად გვყვანან ისეთები, რომლებიც იუდეველებთან ერთად მარხულობენ და შაბათსაც იცავენ, და შევიწყნარებთ ამას მოთმინებით, უფრო კი უკეთურებით" ("Ныне же суть у нас мнози тойжде со иудеи постятся и равно суб¬боты хранящии, и терпим добльственне, паче же окаянне"). ხედავთ, როგორ არაკეთილსინდისიერად დაიმოწმა ანტონოვმა წმიდა მამის წერილი? მან გამოტოვა მისი ბოლო სიტყვები "უფრო კი უკეთურებით" ("паче же окаянне"), რითაც მივიღეთ სხვა აზრი და არა ის, რასაც გულისხმობდა ოქროპირი. წმიდა მამა აღნიშნავს იმას, რომ ზოგიერთი იცავდა იუდაურ ჩვეულებებს და ამბობდა, მართალია დიდსულოვნებით ვიტანთ ზოგიერთის ამგვარ საქციელს, მაგრამ ამას რომ ვაკეთებთო, ვართო უღირსნი და უკეთურები.

უთითებს რა ზოგიერთი ქრისტეანის მიერ ახალაღთქმისეული სჯულის დარღვევაზე რაც მათი მხრიდან იუდაური წესების მიყოლაში მდგომარეობდა, წმ. იოანე ოქროპირი შემდგომ წერს: "და იუდაურზე რაღას ვამბობ? ჩვენში ზოგიერთი ელინურ წესებსაც იცავს, მკითხაობს და ჯადოქრობს, და დღეთა ნიშებს იკვლევს" ("Беседы апостольские", л. 1476). მაშ, ნუთუ ამ სიტყვებიდან გამომდინარე ის უნდა ვიფიქროთ, რომ ძველ ეკლესიას იუდაურის გარდა, ელინური წესებიც ჰქონდა შეწყნარებული? შეწყნარება ხომ იმას ნიშნავს, რომ ის პრაქტიკაშია დანერგილი და დაცული; ნუთუ წმ. იოანე ოქროპირის დროინდელი ეკლესია იცავდა ელინურ ჩვეულებებს! ნუმც იყოფინ! წმ. იოანე ოქროპირი, ეს ხმალამოწვდილი დამცველი ჭეშმარიტი მართლმადიდებლობისა და ღვთისმოსაობისა, პირდაპირ ამხელდა იმ ქრისტეანებს, რომლებიც ამგვარ უკეთურებებს მისდევდნენ და წერდა, რომ "ამგვარი მოქმედებით განიშორებენო მადლს ღმრთისა" (Беседы апост., л. 1507).

და თუ თქვენ რეფორმის გამართლება ამ მაგალითით გინდათ, თქვენი ეკლესიის მიერ სიახლეების გამოყენება და დამკვიდრება უკეთურებად უნდა აღიაროთ, როგორც ამას შაბათის დაცვაზე წერდა იოანე ოქროპირი და, რომ ამის გამო "განშორდებით ღმრთის მადლს"; თუ არა და, მაშინ უნდა აღიაროთ, რომ მოცემულ დროს ქრისტეანად წოდებულ ერში დაცული მკითხაობანი და ჯადოქრობანი თქვენს ეკლესიაშიც ყოფილა დაცული და მიღებული.
ახალმოწესე: მაგრამ ეს ხომ უაზრობაა... ჩვენი ეკლესია არ შეიწყნარებს ჯადოქრობას. როგორ შეიძლება ამის თქმა!

ძველმოწესე: შედეგად, უაზრობაა იმის თქმა, რომ ეს მაგალითი, ამართლებს თქვენს ეკლესიას, რომელიც წყევლის ძველ გადმოცემებს. თუმცა, მკაცრნი თუ ვიქნებით, არც იმის უარყოფა ძალგვიძს, რომ თქვენთან არ მისდევენ ჯადოქრობას, რადგან თქვენს კურთხევანში მოცემულია ფსევდო ტრიფონ მოწამის კრულვა, რომელშიც ღმრთის, ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლისა და ყველა წმიდის სახელით დაწყევლილნი არიან მატლები და მუხლუხოები... თუმცა ეს საკითხი არ შეეხება ჩვენი მსჯელობის საგანს. ამრიგად, არც ეს მაგალითი ამართლებს თქვენს ეკლესიას თავის მოქმედებებში.

ახალმოწესე: ჩვენს კურთხევანებში არსებული კრულვების შესახებ, რომლებიც წმ. მოწამე ტრიფონის სახელით არის გადმოცემული, ახლა ვერ ვისაუბრებ, რადგან, როგორც თქვენც შენიშნეთ, ჩვენი მსჯელობა ეხება არა ამ საკითხს, არაემდ იმას, რომ ჩვენი ეკლესია მართლმადიდებლურია და არაფერი შეუცოდავს იმით, რომ მან შესცვალა ძველი და დაამკვიდრა ახალი ჩვეულებები, რადგან გვაქვს ამის დამამტკიცებელი სხვა მაგალითები.

ძველმოწესე: კეთილი ბატონო. დაამტკიცეთ.

შაბათსა და კვირას მარხვის შესახებ

ახალმოწესე: ვკითხულობ წმ. მოციქულთა 64-ე კანონს: "თუ ვინმე სასულიერო პირთაგანი მარხვას შეინახავს კვირას ან შაბათს, გარდა ერთი დღისა (იგულისხმება დიდი შაბათი), განიკვეთოს, ხოლო ერისკაცი უზიარებლობით დაისაჯოს". ხედავთ, წმიდა მოციქულებმა უპირობოდ აუკრძალეს ყველას მარხვა შაბათსა და კვირას (დიდი შაბათის გარდა). ხოლო ბალსამონი, ამ კანონის განმარტებაში ამბობს, რომ მოსაგრეთათვის ეს კანონი სავალდებულო არ არის. თუმცა, ეკლესია ამ გამონაკლისისთვის ბალსამონს არამართლმადიდებლად როდი მიიჩნევს, მიუხედავად იმისა, რომ მოციქულთა დადგენილების საწინააღმდეგოდ მიდის.

ძველმოწესე: წმიდა მოციქულებმა ამ კანონით მეუდაბნოებრივი მოსაგრეობა და თავშეკავების ღვაწლი კი არ აკრძალეს, არამედ ის, რასაც ზოგიერთი საკუთარი თავისთვის მიიჩნევდა და საკუთარ თავს ავალდებულებდა ემარხულა ყოველ შაბათსა და კვირას, როგორც მარხულობენ, მაგალითად შაბათს კათოლიკეები. ამიტომაც, ბალსამონმა გამონაკლისი დაუშვა მოღვაწეებისთვის, რითაც სულაც არ დაპირისპირებია მოციქულთა კანონს და მით უფრო, არ დაურღვევია იგი, რადგან იგივე წმიდა მოციქულები არ სჯიან მათ, ვინც თავშეკავების აღთქმის გამო დღესასწაულებში არ მიირთმევს ხორცსა და ღვიონოს. ეს ჩანს მოციქულთა სხვა კანონებიდან. მაგალითად, 53-ე კანონი ბრძანებს: "თუ რომელიმე ეპისკოპოსი, მღვდელი ან დიაკონი დღესასწაულის დღეებში არ მიიღებს ხორცსა და ღვინოს მათი საძაგლად ჩათვლისა და არა მოღვაწეობის გამო, იგი უნდა დაემხოს, როგორც დამწვარი თავისი სინდისისაგან და მრავალთა ცთუნების მიზეზი".

ზუსტად ასევე 51-ე კანონი ბრძანებს მათ შესახებ, ვინც საერთოდ განეშორება ქორწინებას, ხორცსა და ღვინოს: "თუ რომელიმე ეპისკოპოსი, მღვდელი, დიაკონი ან სამღვდელო დასის სხვა წარმომადგენელი ქორწინებას, ხორცს, ღვინოს განუდგება და უარყოფს არა მოღვაწეობრივი მიზნით, არამედ იმიტომ, რომ საძაგლად თვლის მათ და ამით ივიწყებს იმ სიტყვას, რომ ყოველივე კეთილია ფრიად და რომ კაცი მამაკაცად და დედაკაცად დაჰბადა ღმერთმა, და ამგვარად გმობს და ცილს სწამებს დამბადებელს, ან გამოსწორდეს, ან განიკვეთოს და ეკლესიიდან გაძევებულ იქნეს. ასევე ერისკაციც". ცხადია, რომ თქვენ ვერც აქ იპოვეთ თქვენი ეკლესიის გამამართლებელი რაიმე მოწმობა.

სახლების ეკვდერებში (სამლოცველოებში) ნათლისღების შესახებ

ახალმოწესე: აი, კიდევ მაგალითი: ვკითხულობ VI მსოფლიო კრების 59-ე კანონს: "ნუ აღასრულებენ ნათლისღების საიდუმლოს სახლების ეკვდერებში და მცირე ეკლესიებში. ვისაც სურს უხრწნელი განათლების მიღება, მივიდეს კათოლიკე ეკლესიაში და იქ გახდეს ღირსი ამ ნიჭისა. ხოლო თუ ვინმე არ დაიცავს ჩვენს მიერ დადგენილ წესს, თუ სასულიერო პირი იქნება, დაემხოს, ხოლო თუ ერისკაცი - უზიარებელ იყოს". მაგრამ ორგზისი კრებამ 12-ე კანონით ნება დართო ადგილობრივ ეპისკოპოსს მონათლოს და ლიტურგია ჩაატაროს სახლების ეკვდერებშიც. ხედავთ, აქაც ცვლილებაა, და საერთოდ, ამგვარი მაგალითი მრავალია, მე მათ კიდევ დავიმოწმებ.

ძველმოწესე: გეთანხმებით, თქვენ მრავალი მაგალითი დაიმოწმეთ, მაგრამ ვერც ერთი ვერ გამოგადგათ თქვენი ეკლესიის გასამართლებლად, რომელმაც ძველი საეკლესიო გადმოცემები შეცვალა მათი ვითომცდა მწვალებლურობის გამო. ამჯერადაც, ეს მაგალითი ვერანაირად წაადგება თქვენს ეკლესიას. თქვენ წაიკითხეთ VI მსოფლიო კრების 59-ე კანონი, რომ არ შეიძლება წმიდა ნათლისღების საიდუმლოს ჩატარება სახლის სალოცავში, მაგრამ რატომ არ წაიკითხეთ თქვენ იმავე VI მსოფლიო კრების 31-ე კანონი, სადც წერია: "სასულიერო პირს ეკრძალება ჟამისმწირველობა სახლში მოთავსებულ ეკვდერში ადგილობრივი ეპისკოპოსის ნებართვის გარეშე. თუ იგი ამ წესის თანახმად არ მოიქცევა, დაემხოს".
განა აქ იგივე არ არის ნათქვამი, რაც თქვენ მიერ დამოწმებულ ორგზისი კრების 12-ე კანონში?

ახალმოწესე: დიახ, ორგზისი კრების 12-ე და VI მსოფლიო კრების 31-ე კანონები სრულიად იდენტურნი არიან, მაგრამ VI მსოფლიო კრების 59-ე კანონი უპირობოდ კრძალავს სახლის სალოცავში ნათლობას, მაშასადამე, აქ წინააღმდეგობაა.

ძველმოწესე: არა, საეკლესიო კანონებში შეუძლებელია წინააღმდეგობა იყოს! კანონებს შორის წინააღმდეგობის ძებნა თქვენს მისიონერებს ახასიათებთ, რომელთც, როგორც ჩანს, თქვენც ბაძავთ, მე კი, როგორც წმიდა ჭეშმარიტების დამცველი, ვცდილობ შევათანხმო ეს კანონები ერთმანეთს - და საკუთარი სიტყვებით კი არა, სჯულის კომენტატორების დახმარებით. აი რას წერს ზონარა VI მსოფლიო კრების 59-ე კანონის განმარტებაში: "ეს კანონი, როგორც ჩანს, გადაჭრით კრძალავს ნათლობას სალოცავ ეკვდერში, რომელიც კერძო სახლში იმყოფება, ხოლო ვინც ამას გაბედავს, თუ სასულიერო პირია პატივისგან დაამხობს, ერისკაცს კი უზიარებელჰყოფს. მაგრამ, ორგზისი კრების 12-ე კანონი, რომელიც წმიდა მოციქულთა ტაძარში ჩატარდა, ითხოვს, რათა სალოცავ ეკვდერებში ლიტურგიის აღმსრულებელნი, ამ საქმისთვის ადგილობრივი ეპისკოპოსის მიერ იყონ დანიშნულნი. ამრიგად, ორივე კანონიდან გამოდის ის დასკვნა, რომ სრულიად როდია აკრძალული სახლებში მოწყობილ სალოცავებში მღვდელმსახურება და ლოცვა, და ყველასაც როდი აქვს ამისი უფლება. მაგრამ მამებს სურდათ, რათა ისინი, ვინც სალოცავ ეკვდერებში მოისურვებდა ღმრთისმსახურებას ცნობილი და ამ საქმისთვის სპეციალურად განმწესებულნი ყოფილიყვნენ, რათა მათ გარდა არავის მისცემოდა ამის გაკეთების უფლება და ამგვარ მსახურებას განურჩევლად არ შესდგომოდა ყოველი მღვდელმსახური, არამედ მხოლოდ იმ მხარის ეპისკოპოსის ნებართვით. ხოლო ისინი, ვინც ამგვარ რამეს მოიმოქმედებენ საკუთარი ნებით, დაემხობიან თავიანთი პატივისგან, მათთან თანაზიარნი კი უზიარებელიქმნებიან. წაიკითხეთ აგრეთვე, VI მსოფლიო კრების 31-ე კანონი, რომელიც ბრძანებს, რომ სახლებში მოწყობილ სალოცავში ღვთისმსახურების უფლება შეუძლია გასცეს მხოლოდ ეპისკოპოსს".

ამრიგად, ცხადი ხდება, რომ ამ კანონებში არავითარი წინააღმდეგობა არ არსებობს და როგორც არაერთხელ დაგიმტკიცეთ, არც შეიძლება იყოს, ამიტომაც თქვენს ეკლესიას ვერც ეს მაგალითი გაამართლებს.

დიაკვანთა ქორწინებისთვის

ახალმოწესე: ამჯერად ვკითულობ ანკირიის ადგილობრივი კრების 10-ე კანონს: "ისინი, ვინც დადგენილ უნდა იქნენ დიაკვნის პატივში, თუ (დადგენის დროს) დაამოწმებენ და იტყვიან, რომ მათთვის საჭიროა ქორწინება და ასე ყოფნა არ შეუძლიათ, და (შემდეგ) მართლაც იქორწინებენ, მათ უფლება აქვთ აღასრულონ დიაკვნის მსახურება, ვინაიდან ეპისკოპოსის ნებართვა ჰქონდათ". ხედავთ, ანკირიის წმიდა ადგილობრივმა კრებამ დიაკვანს მისცა დაქორწინების უფლება ხელდასხმის შემდეგ, მეექვსე მსოფლიო კრებამ კი თავისი 6-ე კანონით ეს აკრძალა. თუმცა, ვერავინ გაბედავს და იტყვის, რომ VI მსოფლიო კრება მართლმადიდებლური არ იყოს, მხოლოდ იმიტომ, რომ მან შეცვალა ანკირიის კრების დადგენილება.

ძველმოწესე: სამწუხაროდ, თქვენს ეკლესიას ვერც ეს მაგალითი გაამართლებს, პირიქით, ამხელს კიდეც. მეექვსე მსოფლიო კრებამ აკრძალა ისეთი ქმედება, რომელიც ჭეშმარიტად ეწინააღმდეგება მოციქულთა დადგენილებას და ეს ჩანს თვით VI მსოფლიო კრების კანონიდან: "რადგან მოციქულთა კანონებში (კანონი 26-ე) ნათქვამია, რომ მომავალმა მღვდელმა, უქორწინებელმა, შეიძლება იქორწინოს წიგნისმკითხველობისა და მგალობლობის დროს, ჩვენც ამას დავიცავთ და ვადგენთ, რომ ამიერიდან არასოდეს კერძოდიაკონს, დიაკონს, ან მღვდელს ხელდასხმის შემდეგ არ უნდა ჰქონდეს უფლება, რომ დაქორწინდეს. ხოლო თუ ამას გაბედავს დაემხოს".

არისტინეს განმარტება: "ანკირიის კრების 10-ე კანონი ბრძანებს, რომ მან, ვინც მღვდელი ან დიაკვანი უნდა გახდეს, ხელდასხმისას უნდა დაამოწმოს და თქვას, რომ არ შეუძლია უქორწინებლად ყოფნა, არამედ სურს ქორწინება და შემდეგ მართლა იქორწინებს, ხელდასხმის შემდეგ დარჩება თავის ხარისხში. ხოლო წინამდებარე კანონი, რომელიც წმ. მოციქულთა 26-ე კანონს მისდევს, აუქმებს ამგვარ კანონს და მღვდელს, დიაკვანს და იპოდიაკვანს, ხელდასხმის შემდეგ ქორწინებას სრულიად უკრძალავს". მოციქულთა 26-ე კანონი კი ბრძანებს: "იმ უქორწინებლებს, რომლებიც მღვდლობას აპირებენ, ვუბრძანებთ, რომ თუ სურთ ქორწინება, იქორწინონ მხოლოდ წიგნისმკითხველებმა და მგალობლებმა". ამგვარად, აქედან ჩანს, რომ VI მსოფლიო კრების მამები საჭიროდ მიიჩნევდნენ აუცილებლად ზუსტად დაცულიყო მოციქულთა განწესება. თქვენი ეკლესია კი პირიქით იქცევა, მან ანათემას გადასცა მოციქულთა გადმოცემების მიმდევარნი, რომლებიც პირჯვარს ორი თითით იწერენ.

აღმოსავლეთით ლოცვის შესახებ

ახალმოწესე: ახლა მისმინეთ, გიკითხავთ წმ. ბასილი დიდის 91-ე კანონს, იმას, რომელიც თქვენ ჩვენი დისპუტის დასაწყისში დამიმოწმეთ და საიდანაც უეჭველად უნდა იხილოთ, რომ შეიძლება თვით მოციქულთა გადმოცემებიც კი შეცვალო და სრულიად მართლმადიდებელი დარჩე. მაშ ასე, ვკითხულობ: "ეკლესიაში დაცული სჯული და ქადაგებები ზოგი წერილობით მოცემული მოძღვრების სახით გვაქვს, ხოლო ზოგი მიღებული გვაქვს მოციქულთაგან, საიდუმლოდ გადმოცემული. ამათგან ორივეს ერთი და იგივე ძალა აქვს კეთილმსახურებისთვის და ამას არავინ არ თვლის საკამათოდ, ვისაც საეკლესიო განწესებათა ცოტაოდენი ცოდნა მაინც აქვს. თუ დაუწერელი წესების დარღვევას მივყოფთ ხელს, ვითომცდა იმიტომ, რომ მათ არა აქვთ დიდი ძალა, ამით თავს ვავნებთ თვით სახარების არაჯეროვანი გაგებით, ჩვენი ქადაგება შეიკვეცება და მხოლოდ სახელწოდებაღა შეგვრჩება. მაგალითად... ლოცვის დროს აღმოსავლეთის მხარეს თაყვანისცემა რომელმა წიგნმა გვაუწყა ჩვენ?" ხედავთ, წმ. ბასილი დიდი ლოცვის დროს აღმოსავლეთისკენ დგომას მოციქულთა გადმოცემას უწოდებს, ხოლო კეთილმსახურმა პაპმა ლეონმა აღმოსავლეთისკენ ლოცვა კრულვით აუკრძალა მართლმადიდებელ ქრისტეანებს, თუმცა ამისთვის არავის არ მიუჩნევია პაპი ლეონი მწვალებლად. ზუსტად ასევე, თქვენც, ძველმორწმუნეებმა, არ უნდა მიიჩნიოთ პატრ. ნიკონი მწვალებლად ზოგიერთი მართლმადიდებლური გადმოცემის შეცვლისთვის, მიუხედავად იმისა, რომ ეს გადმოცემები ძველთაგანვე გადმოეცა ეკლესიას.

ძველმოწესე: მითხარით გეთაყვა, საიდან ჩანს, რომ წმ. პაპმა ლეონმა კრულვით აუკრძალა მართლმადიდებელთ ლოცვის დროს აღმოსავლეთისკენ მიბრუნება?

ახალმოწესე: ეს მე ჩვენი მისიონერის, ალექსანდროვის წიგნში წავიკითხე, რომელსაც ეწოდება: "ამონაწერები წმიდა მამათა და ეკლესიის მოძღვართა თხზულებებიდან" ("Выписки из творений святых отцов и учителей церкви"), 301-ე გვერდზე ის იმოწმებს ბარონის მატიანეს და ციტატაც კი მოჰყავს ამ მატიანედან.

ძველმოწესე: მე არაერთხელ გთხოვეთ და გაგაფრთხილეთ, ჩემთან მისიონერულად კი არა, მიუკერძოებლად გესაუბრათ. მხოლოდ ასე შეიძლება ჭეშმარიტებას ჩავსწვდეთ. ეს სინამდვილეში რომ ასეა და თქვენს მიმართ მიცემული შენიშვნის სამართლიანობაშიც რომ დარწმუნდეთ, მორჩილად გთხოვთ, თვითონ წაიკითხოთ ეს ციტატა ბარონის მატიანედან.
ახალმოწესე: მომიტევეთ, სამწუხაროდ, ეს წიგნი თან არ მაქვს, თუმცა მე შემიძლია ის ალექსანდროვის წიგნიდან წაგიკითხოთ.

ძველმოწესე: კეთილი, წაიკითხეთ.

ახალმოწესე: "А понеже древний обычай церковный бе и есть на восток солнца молитися. В то время, ради сих манихеев возбрани Лев на восток солнца обращатися молящимся, бояся дабы прикладом оных мерзостных идолопоклонства коего-либо не творили" ("ძველთაგანვე საეკლესიო ჩვეულება იყო ლოცვის დროს აღმოსავლეთისკენ დგომა. იმ დროს, მანიქეველთა გამო აკრძალა ლეონმა აღმოსავლეთისკენ ლოცვა, რადგან შიშობდა კერპთაყვანისმცემლობისკენ არ მიქცეულიყვნენ") (Бароний, Лето Господне 443, числа 1-2).

ძველმოწესე: სად არის აქ "კრულვა"?

ახალმოწესე: მატიანეში ეს სიტყვა არ არის. ეს ალექსანდროვის სიტყვაა, მაგრამ ამისგან თქვენ, ძველმოწესეებს, რა შეღავათი გერგებათ? კრულვით აკრძალა თუ არაკრულვით, პაპმა ლეონმა მოციქულთა დაუწერელი გადმოცემის შესრულება აუკრძალა ქრისტეანებს.

ძველმოწესე: იმის შესახებ, თუ რა აკრძალა პაპმა ლეონმა, ჩვენ მოგვიანებით ვისაუბრებთ. ახლა კი გკითხავთ, თავიდანვე რატომ არ თქვით, რომ ბარონის მატიანეში სიტყვა "კრულვით" არ არის? ცხადია, რომ თქვენ წინასწარგანზრახვით გსურდათ ეს სიტყვა მიგეწერათ ბარონისთვის, რათა გაგეძლიერებინათ თქვენი მაგალითის ავტორიტეტი. აი ეს არის "მისიონერულად" მსჯელობა, როდესაც მისიონერების მიერ გამოთქმულ სიტყვებს, ისტორიის კუთვნილებად მიიჩნევენ და რაც უარესია, ზოგჯერ წმიდა მამებსაც კი მიაწერენ.

ახლა კი თქვენს მიერ დამოწმებულ მაგალითს მივუბრუნდები. პაპ ლეონის დროს მანიქეველი მწვალებლები ბობოქრობდნენ, რომლებიც მზეს ეთაყვანებოდნენ, როგორც ამას ბარონიც ადასტურებს: "იმ დროს მრავალი მანიქეველი ჩამოვიდა რომში, რომელთა ცთომილების აღმოფხვრას დიდი ძალები შეალია პაპმა ლეონმა. მათი ცთომილების მხილებისას ის ამბოდა, რომ მანიქეველთ არ სწამთ ქრისტეს ხორციელი მოსვლა, ჭეშმარიტი მისი ვნება და სიკვდილი... და მზეს სცემენ თაყვანს" (Лето Господне 443, число 1-е).

აქედან ჩანს, რომ ლეონმა მართლმადიდებლებს აღმოსავლეთისკენ ლოცვა მართლმადიდებლური გადმოცემის დასარღვევად კი არ აუკრძალა, არამედ იმისთვის, რათა ისინი მანიქეველებს არ შერეოდნენ და "კერპთაყვანისმცემლობას" არ მისცემოდნენ. ხოლო მართლმადიდებელი ქრისტეანები მზეს კი არ სცემენ თაყვანს, არამედ ლოცვის დროს პირით აღმოსავლეთით დგანან და თუ რატომ, წმ. ბასილი დიდის იმავე 91-ე კანონიდანვე შევიტყობთ: "ყველანი ვუცქერით აღმოსავლეთს ლოცვის დროს, მაგრამ ცოტამ ვიცით, რომ ჩვენ პირველ მამულს, სამოთხეს ვეძიებთ, რომელიც შექმნა ღმერთმა ედემში, აღმოსავლეთით (შეად. დაბ. 2:8).

ამრიგად, პაპმა ლეონმა სამოციქულო გადმოცემა კი არ შეცვალა, არამედ მხოლოდ შეეცადა მისი დაცვა მით, რომ როდესაც მართლმორწმუნეები პირით აღმოსავლეთისკენ დადგებოდნენ ლოცვის დროს, ეს ჩვეულება კერპთაყვანისცემაში არ გადასვლოდათ, როგორც ამას აკეთებდნენ მანიქეველნი. მაშინ როდესაც, თქვენმა ეკლესიამ მოციქულთა გადმოცემა ორი თითით პირჯვრისწერის თაობაზე წყევლა-კრულვებით შეცვალა. რა კერპთაყვანისცემა იგულვეთ ამ გადმოცემაში? არა, ძვირფასო, არც ამ მაგალითშია რამე თქვენი ეკლესიის სასარგებლო.

ახალმოწესე: ახლა ვხედავ, რომ პაპმა ლეონმა მხოლოდ კერპთთაყვანისცემის საცთურისგან დაიცვა ქრისტეანები. ხოლო მოციქულთა გადმოცემის შეცვლა აქ არ შეინიშნება, თუმცა მე კიდევ მაქვს მაგალითები, რომლებსაც შეუძლიათ გაამართლონ ყოფილი პატრიარქის, ნიკონის საეკლესიო რეფორმები.

ძველმოწესე: დაიმოწმეთ, გეთაყვა. ჩვენ ხომ სწორედ ამისთვის შევიკრიბეთ.

წელიწადში ორჯერ კრების მოწვევის შესახებ

ახალმოწესე: ვკითხულობ წმ. მოციქულთა 37-ე კანონს: "წელიწადში ორჯერ მოხდეს ეისკოპოსთა კრების მოწვევა და განიხილონ საკითხები საღვთისმოსაო დოგმატების შესახებ; კრებაზევე გადაწყდეს ეკლესიაში წამოჭრილი სადავო საკითხები". ხედავთ, წმიდა მოციქულებმა დააწესეს, რათა ეპისკოპოსთა კრება მოწვეულ ყოფილიყო წელიწადში ორჯერ. მეექვსე მსოფლიო კრებამ კი თავისი 8-ე კანონით გააუქმა ამგვარი დადგენილება და დააწესა რათა ეპისკოპოსთა კრება მოწვეულ ყოფილიყო წელიწადში ერთხელ. ამიტომაც, მართალია ჩვენმა ეკლესიამ გააუქმა მოციქულთაგან მომდინარე ზოგიერთი გადმოცემა, მაგრამ სულაც არ შეუცოდავს ამით.

ძველმოწესე: მე ძალიან მაკვირვებს, რომ თქვენ ვერაფრით პოულობთ ნიკონის რეფორმის გამამართლებელ არგუმენტებს და სულ უფრო და უფრო აჭიანურებთ ამ საქმეს, თანაც არა საკუთარი ეკლესიის სასარგებლოდ, არამედ საზიანოდ, როგორც ეს თუნდაც თქვენს მიერ მოტანილი მაგალითიდანაც ჩანს. იმის გასაგებად, შეცვალა თუ არა VI მსოფლიო კრებამ წმიდა მოციქულთა 37-ე კანონი, VI კრების თქვენს მიერ მითითებული კანონი უნდა წავიკითხოთ: "ჩვენი მამების მიერ მიღებული ყველა დადგენილების დამტკიცება გვსურს ჩვენც. ამიტომ განვაახლებთ კანონს, რომელიც ამბობს, რომ ყოველ წელიწადს იყოს თითოეული სამთავროს ეპისკოპოსთა კრება იქ, სადაც დაადგენს დედაქალაქის ეპისკოპოსი (მიტროპოლიტი)". მიპასუხეთ გეთაყვა, საიდან ჩანს აქ წმ. მოციქულთა 37-ე კანონის გაუქმება?

ახალმოწესე: თქვენს მიერ წაკითხულ სიტყვებში, ცვლილება არ ჩანს, მაგრამ მოდი გააგრძელეთ VI მსოფლიო კრების 8-ე კანონის კითხვა.

ძველმოწესე: კეთილი, ვაგრძელებ: "ხოლო რადგან ბარბაროსთა შემოსევის გამო, ან სხვა რაიმე მიზეზით ეკლესიის წინამძღვართათვის შეუძლებელი ჩანს წელიწადში ორჯერ შეკრება, მიგვაჩნია, რომ ყველა სამთავროში ყოველ მიზეზგარეშე წელიწადში ერთხელ მაინც მოწვეულ იქნეს წლის განმავლობაში წამოჭრილი მიმდინარე საეკლესიო საკითხების გამო ეპისკოპოსთა კრება..." (იქვე). ჩანს აქ სადმე წმ. მოციქულთა 37-ე კანონის გაუქმება?

ახალმოწესე: გაუქმებაზე ბუკვალური გამოთქმა არ გვაქვს. მაგრამ, ჩანს ის, რომ კანონში მითითებული პირობების დროს წმიდა მოციქულთა 37-ე კანონის დარღვევა შესაძლოა.

ძველმოწსესე: ქრისტე მაცხოვარმა სახარებაში ბრძანა: "ჭეშმარიტად, ჭეშმარიტად გეუბნები შენ: ვინც არ დაიბადება წყლისა და სულისაგან, ვერ შევა ღმრთის სასუფეველში" (იოანე 3:5). ხოლო წიგნიდან "რწმენის შესახებ" ("О вере"), ვხედავთ, რომ მცირე რუსეთში, პაპისტთა მხრიდან ქრისტეანთა დევნულების დროს, მართლმადიდებელი მღვდელმსახურების არარსებობის გამო მრავალი პატარა ბავშვი მოუნათლავად რჩებოდა (О юнитах, глава 23). მითხარით, გეთაყვა, შეიძლება თუ არა ასეთი ვითარება ქრისტეს მცნების შეცვლად ან დარღვევად ჩავთვალოთ?

ახალმოწესე: მიუკერძოებლად უნდა გითხრათ, რომ აქ, ნათლისღებასთან დაკავშირებით, არავითარი დარღვევა და ცვლილება არ უნდა მოვიაზროთ, რადგან მცირე რუსეთის ქრისტეანთა ასეთი შეჭირვებული მდგომარეობა მათი მიზეზით როდი იყო გამოწვეული.

ძველმოწესე: ამიტომაც, თქვენივე სიტყვებით გიპასუხებთ თქვენს მიერვე დამოწმებულ მაგალითზე: VI მსოფლიო კრებას არ შეუცვლია და არც დაურღვევია წმ. მოციქულთა 37-ე კანონი, რადგან ეპისკოპოსთა შეკრება შეიძლებოდა არ შემდგარიყო მოულოდნელი შემთხვევითობების ან სხვა სირთულეების გამო, რომელიც სულაც არ იყო დამოკიდებული ეპისკოპოსთა ნებაზე. ეთანხმებით თუ არა ამგვარ მსჯელობას?

ახალმოწესე: დიახ, ვეთანხმები.

ძველმოწესე: ძალიან სასიამოვნოა, რომ ეთანხმებით, სხვაგვარად არც შეიძლება იყოს, თუ საქმეს გულწრფელად და პირდაპირ შეხედავთ. კიდევ ერთი კითხვა: თქვენი გაბატონებული ეკლესია ეპისკოპოსთა კრებას იწვევს თუ არა წელიწადში თუნდაც ერთხელ მაინც, როგორც ამას VI მსოფლიო კრების 8-ე კრება ითხოვს?

ახალმოწესე: არა, ჩვენთან კრებებს სინოდი ცვლის.

ძველმოწესე: ხომ ვერ მიმითითებთ რომელიმე კანონს დიდ სჯულისკანონში, რომლის მიხედვითაც შესაძლებელი იქნებოდა კრებათა შეცვლა თქვენი სინოდის მსგავსი რაიმე სხვა დაწესებულებით?

ახალმოწესე: სჯულისკანონში ასეთი განწესება არ არის, მაგრამ შემიძლია წაგიკითხოთ წმ. მოციქულთა 37-ე კანონის ზონარას განმარტება: "ამჟამად ამგვარი კრებები საერთოდ არ იკრიბება".

ძველმოწესე: და, თვით ზონარა როგორ ეკიდება ამ ვითარებას? კარგად იქცეოდნენ ეპისკოპოსები კრებებს რომ არ იწვევდნენ?

ახალმოწესე: ამ განმარტებაში მე სხვას ვერაფერს ვხედავ, გარდა იმისა, რომ ჯერ კიდევ ზონარას დროს არ იწვევდნენ კრებებს. ასე იქცევა ჩვენი ეკლესიაც.

ძველმოწესე: სწორედ იმაშია თქვენი ეკლესიის უბედურება, რომ ის მხოლოდ ადრინდელ ეპისკოპოსთა დაუდევრობას ეყრდნობა, როგორც ამას ბრძანებს იგივე ზონარა პირველი მსოფლიო კრების 5-ე კანონის განმარტებაში: "სადღეისოდ კრებების მოწვევა სრულიად უგულებელუყვიათ ისე, რომ აღარასოდეს ატარებენ" (სრული თარგმანი). დეტალურად შემეძლო განმემარტა თქვენთვის ყველა ის მიზეზი, რომელიც აიძულებს თქვენს ეკლესიას იაროს უკანონობის გზით, მაგრამ რადგან ეს არ ეხება ჩვენს პოლემიკას, აღარ შევეხებეი, არამედ დაველოდები თქვენს სხვა არგუმენტებს, რომლითაც ამართლებთ ყოფილი პატრიარქის, ნიკონის რეფორმას.

ასმუხლიანი კრების 79-ე თავი

ახალმოწესე: თქვენ, ძველმოწესეები, პატივს მიაგებთ ასმუხლიან კრებას და წმიდად მიიჩნევთ მას, მაგრამ აი რას წერს ეს კრება თავისი დადგენილებების 79-ე თავში: "მრავალ წმიდა მამას მიუტოვებია მოციქულთა და ძველ მამათა მთელი რიგი განწესებები" ("Мнози святии отцы из правил апостольских и отеческих оставиша"). მაშ, შეიძლება თუ არა ამის გამო ასმუხლიანი კრება მწვალებლურად მივიჩნიოთ?

ძველმოწესე: ასმუხლიან კრებას, ჭეშმარიტად, წმიდად მივიჩნევთ, რადგან მრავალი წმიდა მამა, რომლებიც ამ კრებას ესწრებოდნენ, თვით ღმერთმა განადიდა სასწაულებით, მათი სხეულები კი დღემდე უხრწნელად განისვენებენ, ამიტომაც, მისი მწვალებლურად მიჩნევა არანაირად არ ძალგვიძს. ასმუხლიანი კრების 79-ე თავიდან თქვენს მიერ ამოკითხული სიტყვები ასევე არ გვაძლევს რაიმე საფუძველს არამართლმადიდებლურად მივიჩნოთ იგი. მართალია, თქვენ ასმუხლიანი კრების დადგენილებებიდან ამოიკითხეთ ეს სიტყვები, მაგრამ ბოლომდე არ დაამთავრეთ და ყველაზე მთავარი გამოტოვეთ, რაც ადასტურებს ამ კრების სრულ მართლმადიდებლურობას. წავიკითხოთ ეს ადგილი ბოლო წერტილამდე: "მრავალ წმიდა მამას მიუტოვებია მოციქულთა და ძველ მამათა მთელი რიგი განწესებები, რაც საზიანო იყო ეკლესიისთვის და მაცთუნებელი ქრისტეანობისთვის" (А мнозии святии отцы из правил апостольских и отеческих оставиша что есть на вред Церкви и на соблажнение христианству): ხედავთ, რა გამოდის ბოლომდე წაუკითხავი ტექსტის შინაარსიდან, რასაც ხშირად მიმართავენ "მისიონერები". ხოლო ეკლესიის ის გადმოცემები, რომლებიც თქვენმა ეკლესიამ პატრიარქ ნიკონის დროს გააუქმა და მწვალებლურად გამოაცხადა "ეკლესიის საზიანო და ქრისტეანობისთვის საცთური" იყო? რას მეტყვით ამის შესახებ?

ახალმოწესე: მე თქვენ შეგიბრუნებთ შეკითხვას: განა შეიძლება დავუშვათ, რომ წმიდა მოციქულები და ეკლესიის მამები ღებულობდნენ ეკლესიისთვის საზიანო და მაცთურ დადგენილებებს?

ძველმოწესე: დიახ, ამის დაშვება ყოვლად შეუძლებელია.

ახალმოწესე: მაშ, როგორ დაუშვეს ასმუხლიანი კრების მამებმა, რომ ამგვარი განწესებები შესაძლოა არსებულიყო?

ძველმოწესე: იმის გასარკვევად, რა აზრი გააჩნია ასმუხლიანი კრების საქმეებიდან თქვენს მიერ დამოწმებულ სიტყვებს, საკმარისია ვახსენოთ თუნდაც ერთი კანონი, რომელიც მოხსენიებულია იმავე 79-ე თავში და რომლის შესახებაც თქვა ასმუხლიანმა კრებამ, რომ "საზიანოა ეკლესიისთვის და საცთური ქრისტეანობისთვის". ავიღოთ, მაგალითად, წმ. მოციქულთა 5-ე კანონი, სადაც ნათქვამია, რომ ეპისკოპოსმა ღვთისმოსაობის მომიზეზებით ცოლი არ უნდა გაუშვას; დავაკვირდეთ მას და დავინახავტ, რომ ასმუხლიანი კრების გამოთქმაში არაფერია საძრახისი, რადგან მოციქულთა ხსენებულ კანონს გააჩნია არა სჯულმდებლობითი, არამედ იკონომიური ხასიათი და მიღებული იყო იმ დროის ეპისკოპოსთადმი შემწყნარებლობით.

ამის შესახებ ჩვენ უკვე ვმჯსელობდით და მისი განმეორება საჭიროდ არ მიჩნს. დავამატებ მხოლოდ ღირ. იოსებ ვოლოკოლამელის ერთ მოწმობას, რომელიც სრულიად ამართლებს ასმუხლიანი კრების ამ გამონათქვამს: "თავიდან ღმრთაებრივნი მოციქულნი არ აკისრებდნენ მძიმე უღელს მორწმუნეებს, არამედ ითვალისწინებდნენ მათ ადამიანურ უძლურებას. რადგან გონერი ბატონი მყის როდი შეაბამს პირუტყვს მძიმე სამუშაოს შესასრულებლად, არამედ თავიდან მცირედს აჩვევს, შემდეგ კი მძიმეს. ასე ისწრაფვოდნენ წმიდა მოციქულები ჯერ მართლმადიდებლური სარწმუნოება განემტკიცებინათ ადამიანებში, შემდეგ კი საეკლესიო გადმოცემებსა და კანონებში გაეწაფათ.

რადგან ქრისტეანული სარწმუნოება ჯერაც განუმტკიცებელი იყო მთელს დედამიწაზე და საეკლესიო გადმოცემები და კანონები არ სრულდებოდა, მოციქულები ანგარიშს უწევდნენ ადამიანთა უძლურებას. მაგრამ, შემდგომ, როდესაც სარწმუნოება განმტკიცდა და ყოველივე მოწესრიგდა, მათ დაიწყეს ლაპარაკი ბერ-მონაზვნურ ცხოვრებაზეც მათთვის, ვისაც დაყუდება სურდა. ხოლო იმ ეპისკოპოსებს, ვისაც ამგვარი ცხოვრების ატანა არ შეეძლო, საჭიროებისა და შემწყნარებლობის გამო, უფლება მისცეს ცოლი ჰყოლოდათ და არ განშორებოდნენ მათ.

ასე იყო მეექვსე მსოფლიო კრებამდე. და რამდენი ცოლიანი ეპისკოპოსი იყო მოციქულთა დროიდან მეექვსე მსოფლიო კრებამდე, რომელთაც ბერული აღთქმა არ მიუღიათ? - უმნიშვნელო რაოდენობა და თანაც, ისინი არაფრით გამორჩეულნი იყვნენ, მათ არ აღუსრულებიათ არცერთი სასწაული, არც ერთი საოცრება. როდესაც მეექვსე მსოფლიო კრების მამებმა იხილეს რამდენად მაცთური, ეკლესიისთვის საზიანო და დამაბრკოლებელი იყო ეპისკოპოსთა ცოლიანობა, გადაწყვიტეს მათი დროიდან აღმოეფხვრათ ეს უწესივრობა. თუმცა, არა მოციქულთა კანონების დასარღვევად, არამედ იმაზე ფიქრით, რა უკეთესი იქნებოდა კაცთათვის და რა არ იქნებოდა დამაბრკოლებელი ეპისკოპოსთა ცხოვრებაში. ამიტომაც, დაადგინეს, რომ ვინც ეპისკოპოსად ხელდასხმის შემდეგ ცოლს შეირთავდა, დაემხოთ თავისი პატივიდან. იმ დროიდან დაწესდა მყარი ჩვეულება, არავისთვის დაესხათ ხელი ცოლიანი სამღვდელოებიდან ეპისკოპოსად, სანამ ის თავის ცოლს არ გაეყრებოდა (მისი თანხმობით) და ბერად არ აღიკვეცებოდა" ("Просвети¬тель", слово 11). შეიძლება კი ამის შემდეგ ასმუხლიანი კრების რაიმეში დადანაშაულება თქვენს მიერ დამოწმებული სიტყვების გამო?

ახალმოწესე: დიახ, ნამდვილად, ასეთი სიტყვები მართლაც მოიპოვება ღირ. იოსების თხზულებაში.

ძველმოწესე: ხოლო მართლმადიდებლური გადმოცემების დაცვა რომ გვმართებს და არა ცვალება, იგივე წმიდა მამა შეგვახსენებს: "რაც ქრისტემ, მისმა მოციქულებმა და წმიდა მამებმა გადმოგვცეს, უნდა დავიცვათ, ხოლო ვინც მათ გმობს და უარყოფს, ყველა მწვალებელზე უარესია და ქრისტეანის სახელისგან არაფერი უნდა ერგოს მას" (ღირ. იოსებ ვოლოკოლამელი. იქვე).

ახალმოწესე: როგორადაც გინდა ეცადოთ უარყოთ ნიკონის რეფორმა იმ მაგალითების მიხედვით, რომლებიც მე მის დასაცავად მომყავს, მაინც გავაგრძელებ ციტირებას და მაგალითების მოტანას, რადგან ყველაფერი როდი დამიმოწმებია.

ძველმოწესე: არ ვარ წინააღმდეგი მოვისმინო თქვენი დანარჩენი არგუმენტებიც, რომლებითაც ცდილობთ გაამართლოთ პატრიარქ ნიკონის რეფორმა, მაგრამ წინდაწინვე გეტყვით: რამდენიც გინდათ დამიმოწმეთ, ვერცერთი ვერ გაამართლებს ნიკონისა და მისი თანამოაზრეების უსჯულოებას.

სახლებში მოწყობილ სალოცავთათვის

ახალმოწესე: "ლაოდიკიის კრების 58-ე კანონი: "სახლებში ჟამისწირვის უფლება არა აქვს არც ეპისკოპოსს, არც მღვდელს". ხოლო მეექვსე მსოფლიო კრებამ გააუქმა ეს განწესება თავისი 31-ე კანონით. ნუთუ აქაც იტყვით, რომ არა აქვს გამართლება ნიკონ პატრიარქს, რომელმაც ცვალა ეკლესიის ძველი გადმოცემები?

ძველმოწესე: დიახ, მე დაბეჯითებით ვამტკიცებ, რომ აქაც ვერაფერი გაამართლებს პატრ. ნიკონის რეფორმას.

ახალმოწესე: და, რით შეიძლება ამის დამტკიცება?

ძველმოწესე: ამის დამტკიცება ძალიან ადვილია. თუ ჩვენ გავხსნით იმ ფაქტს, რომ სახლის "ეკლესიებში" მსახურება ნებადართული იყო მხოლოდ მოციქულთა პერიოდში, დავინახავთ, რომ მეექვსე მსოფლიო კრებამ 31-ე კანონით ლაოდიკიის 58-ე კანონი კი არ გააუქმა, არამედ უფრო შეინარჩუნა მოციქულთა დროს არსებული ჩვეულება და თანაც არც ლაოდიკიის კრებასთან გაწყვიტა კავშირი მით, რომ სახლის ეკლესიებში (ე. წ. "ეკვდერებში") ლოცვის ნება დართო არა უპირობოდ, არამედ მხოლოდ "ადგილობრივი ეპისკოპოსის ნებართვით" (იხ. VI, 31). მაშინ როდესაც, თქვენმა ეკლესიამ ორი თითით პირჯვრისწერის სამოციქულო გადმოცემა (იხ. მაქსიმე ბერძენი, მისი ხელნაწერი წიგნი, ჰომილია 40-ე) და მისი მიმდევარი მართლმადიდებელი ქრისტეანები ანათემას გადასცა, თვით ორი თითით პირჯვრისწერა კი მწვალებლობად შერაცხა. არის კი აქ რაიმე მსგავსი იმ მაგალითისა თქვენ რომ დაიმოწმეთ? ცხადია, არა!

მოდი, თქვენი მაგალითი კიდევ უფრო დეტალურად განვიხილოთ. ჯერ იმ ფაქტის დადგენა გვმართებს, რომ სახლის ეკვდერებში მოციქულთა დროიდანვე ლოცულობდნენ. ვკითხულობ წმიდა მოციქულთა პეტრესა და პავლეს განწესებათა 9-ე კანონს "დიდი სჯულისკანონიდან": "თუ ეკლესია ურწმუნოებს უპყრიათ და იქ შესვლა არ შეიძლება, სახლში შეკრიბე, ჰოი ეპისკოპოსო, მრევლი, რომ კეთილმსახური არ შევიდეს ბოროტმსახურთა შესაკრებელში, რადგან ადგილი კი არ განწმენდს კაცს, არამედ კაცი ადგილს".

გარდა ამისა, შეგვიძლია მივუთითოთ მრავალი შემთხვევა, როდესაც საღმრთო წირვა, როგორც პირველ, ასევე მომდევნო საუკუნეებში ხშირად სახლის ეკვდერებშიც აღესრულებოდა. მაგალითად, ოქტომბრის თვის საკითხავ თვენში (3 ოქტ.), წმ. დიონისე არეოპაგელის ცხოვრებაში ვკითხულობთ, რომ წმიდა დიონისე, რომელიც საპყრობილეში შეაგდეს, იქ აღასრულებდა ლიტურგიას და მორწმუნეებს უფლის წმიდა ხორცსა და სისხლს აზიარებდა".

შემდეგ, ლუკიანე პრესვიტერის ცხოვრებაში ვკითხულობთ, რომ ამ წმიდა მამამ საკუთარი მკერდი შესთავაზა ქრისტეანებს ტრაპეზის ნაცვლად და უთხრა: "ცოცხალი საყდარი ვიყო უფლის წინაშე. და ასე, წმინდანის მკერდზე აღასრულეს საღმრთო ლიტურგია" (თვენი 15 ოქტ.).

წმ. ბარლაამ მეუდაბნოვემ მეფის წულ იოასაფს თავის საძინებელ ოთახში ჯერ წმიდა ჟამისწირვა აღუსრულა, შემდეგ კი მაცხოვნებელ საიდუმლოებებსაც აზიარა" (თვენი 19 ნოემბერი).

ისტორიკოსი ბარონი პატრიარქ ნიკიფორეს შესახებ იუწყბა, რომ დევნულების დროს სახლში ატარებდა ლიტურგიას" (Лето Господне 814, число 4).

ხედავთ, რამდენი ფაქტი არსებობს იმისა, რომ ქრისტეს ძველ ეკლესიაში ლიტურგიას ტაძრის გარეთაც აღასრულებდნენ. შეგვეძლო ამაზე მეტი მაგალითის მოტანა, მაგრამ, ვფიქრობთ, ესეც საკმარისია.

ახალმოწესე: დიახ, ნამდვილად, ვხედავ, რომ ლიტურგია ტაძრის გარეთაც აღესრულებოდა, მაგრამ მაშინ თქვენ ასეთი დასკვნა უნდა გააკეთოთ: თუმც ლაოდიკიის კრებამ აკრძალა მსახურება სახლის ეკვდერებში, წმიდა მამები, რომლებმაც დაარღვიეს კრების ეს დადგენილება არავის ჩაუთვლია არამართლმადიდებლებად. ასეთი დასკვნა შეიძლება გამოვიტანოთ ჩვენს ეკლესიაზეც.

ძველმოწესე: არა, ღმრთის ზემოთჩამოთვლილი წმინდანები, ამას კრებათა დადგენილებების დასარღვევად კი არ იქმოდნენ, არამედ იძულების გამო, რასაც ჩემს მიერ დამოწმებულ წმინდანთა ცხოვრება ადასტურებს. ლაოდიკიის კრებამ აკრძალა სახლის ეკვდერებში საყოველთაო და განურჩეველი მსახურება. მეექვსე მსოფლიო კრებამაც აკრძალა ეს, ოღონდ დაამატა, რომ სასულიერო პირს ეს ეკრძალება "ადგილობრივი ეპისკოპოსის ნებართვის გარეშე", აქედან კი ცხადია, რომ მღვდელმსახური, ეპისკოპოსის ნებართვით, თავისუფლად აღასრულებს ლიტურგიას სახლის ეკვდერშიც.

აქ შეიძლება ერთგვარად შევათანხმოთ თქვენს მიერ დამოწმებული კანონები: წმ. მოციქულთა 39-ე კანონი ბრძანებს: "მღვდლებმა და დიაკვნებმა, ეპისკოპოსის ნებართვის გარეშე არაფერი მოიმოქმედონ". ამ კანონით იკრძალება მღვდლისა და დიაკვნის თვითნებობანი, მაგრამ არის გამონაკლისიც, როდესაც მღვდელს შეუძლია თვითნებურად, ეპისკოპოსის კურთხევის გარეშე აღასრულოს თავისი მოვალეობა. ეს ჩანს იმავე წმიდა მოციქულთა 31-ე კანონიდან, სადაც ვკითხულობთ:

"მღვდელი, რომელიც უგულებელყოფს თავის ეპისკოპოსს, ცალკე კრებებს მოაწყობს და სხვა საკურთხეველს აღმართავს ისე, რომ სასამართლოს მიერ ეპისკოპოსს ვერავითარ ისეთ ქმედებაში ვერ ამხელს, რაც ღვთისმოსაობისა და ჭეშმარიტების საწინააღმდეგო იქნებოდა, განკვეთილ იქნეს".

აქედან ჩანს, რომ თუ მღვდელი თავის ეპისკოპოსს განუდგება ამ უკანასკნელის ცთომილებაში შთავარდნის გამო და ცალკე საკურთხეველსაც აღმართავს, არ განისჯება. არ კი აქ წინააღმდეგობა, როდესაც ერთ კანონში უცილობლივ იკრძალება, მეორეში კი ზოგჯერ დაშვებულია მღვდლის თავისუფალი მოქმედება?

ახალმოწესე: დიახ, ერთის შეხედვით თითქოსდა წინააღმდეგობა არის, მაგრამ ყოველი მხრიდან თუ განიხილავ, წინააღმდეგობას ადგილი არ უნდა ჰქონდეს.

ძველმოწესე: თქვენი ეს დასკვნა სრულიად სწორია, რომელიც მსგავსადვე უნდა გამოიყენოთ თქვენს მიერვე მოტანილ მაგალითებდან დაკავშირებით. ხოლო ყოველივეს ჩემს მიერ წაკითხულ მოწმობებსაც დავამატებთ და ვიტყვით, რომ "კანონები არ ეწინააღმდეგებიან ერთურთს", გასაგები გახდება, რომ ამგვარი წინააღმდეგობა სხვა კანონების განხილვის დროსაც არის დაუშვებელი.