აპოლოგეტიკა - ძველმართლმადიდებლობის დოგმატურ-კანონიკური და ისტორიული გამართლება 9 - oldorthodox

არქიეპისკოპოსი პავლე

ძველმართლმადიდებლობის დოგმატურ-კანონიკური და

ისტორიულ-ლიგურგიკული გამართლება

შინაარსი

თავი 9

ნიკონიანური რეფორმების შედეგად დამკვიდრებული ზოგიერთი წეს-ჩვეულება და სწავლება

1666-1667 წლების კოშმარულმა კრებამ არა მხოლოდ დაამტკიცა და განამყარა ნიკონისა და ბერძნების მიერ რუსეთში შემოტანილი ახალი "ობრიადები", ჩვეულებები და წიგნები, არამედ მოახდინა მათი სამუდამო დოგმატიზირება ისე, რომ შეუძლებლად გამოაცხადა მათი გაუქმება ან მცირედით შეცვლაც კი, თუ არა და, ვინც ამას გაბედავდა იქნებოდა შეჩვენებული, დაწყევლილი და ერეტიკოსი. მეტიც, რეფორმატორული კრებების გამოცხადებით, ამდაგვარი სიკვდილის შემდეგაც კი არ იქნება გახსნილი, თითქოსდა ჯადოქრული წყევლა-კრულვებით და ანათემატიზმებით არიანო მონუსხულნი და სამარადისოდ მოჯადოვებულნი.

ვიხილოთ ამის დამადასტურებელი უთვალსაჩინოესი მაგალითები და ნიკონიანური კონფესიის მწვალებლობის მაჩვენებელი ცხადზე უცხადესი ნიმუშები.

***

თითოეული ახალი "ობრიადი" (წეს-ჩვეულება) ზემოთხსენებულ ნიკონიანურ კრებებზე განმარტებულ იქნა საღვთისმეტყველო-დოგმატური თვალსაზრისით, ანუ ამ "ობრიადებში" უმცირესი ცვლილებებიც კი წარმოდგენილია, როგორც დოგმატური ხასიათის მწვალებლობა.

მაგალითად, სამთითიანი პირჯვრისწერა, შეუძლებელია შეიცვალოს თითების სხვა კომბინაციით, არამედ უნდა იყოს შეკრული მხოლოდ მარჯვენა ხელის პირველი სამი თითით, რამეთუ , ამ კრების "ღრმად საღვთისმეტყველო" განსჯით, მხოლოდ ეს სამი თითია ერთმანეთის თანასწორი (რაც, რა თქმა უნდა სისულელეა) და სწორედ ამიტომ უნდა იქნას გამოსახული მათით ყოვლადწმიდა სამების იპოსტასთა თანასწორობა. სხვა თითები, ანუ თითების სხვაგვარი წყობა, ამის წარმოსაჩენად უვარგისია და გამომხატველია: "არიანული", მაკედონიანური", "სულიწმიდის მგმობელი" და სხვა მრავალი მწვალებლობების. ორი თითით პირჯვრისწერა იმიტომაც არის აღიარებული "საშინელ ერესად", რომ მასში ყოვლადწმიდა სამების პირთა თანასწორობა თურმე გამოხატულია არათანაბარი ზომის თითებით (!).

ამრიგად, სამი თითით პირჯვრისწერა გახლავთ არა უბრალოდ სამარადისო "ობრიადი", არამედ, დოგმატი და თანაც უდიდესი დოგმატი. მისი დარღვევის გამო ადამიანი თურმე ვარდება მწვალებლობათა უფსკრულში.

ამავე აზრით და საღვთისმეტყველო გააზრებით არის განმარტებული და დოგმატიზირებული კურთხევის გაცემის სახელობითი (Именословное) ფორმა (I.С.Х.С) (ამის შესახებ უფრო დეტალურად იხ. ზემოთ, პირჯვრისწერის განყოფილებაში), სამგზისი ალელუია, მზის მიმართულების საწინააღმდეგო ლიტანიობა და სარწმუნოების სიმბოლოში სიტყვა "ჭეშმარიტის" ამოგდება და ასევე ნიკონიანურ "შესწორებულ" წიგნთა სხვა "წვრილმანები".

მოდი, შევეხოთ ამ და სხვა ამგვარ "წვრილმან" და "მეორეხარისხოვან" საკითხებს უფრო დაწვრილებით.

ა) მართლმადიდებლური (რვაკიდურიანი) ჯვრის შესახებ

"სასარგებლო სიტყვა - გონიერი ჭკუის ნიშანია"-ო, ბრძანებს ამბა თალასი. სიტყვის სარგებლიანობა კი, ჩვენი აზრით, ადამიანთა მიერ ჭეშმარიტების შემეცნებასა და სარწმუნოებრივ ღირებულებათა ღირსეულ შეფასებაში უნდა გამოვლინდეს და თუკი "სასარგებლო სიტყვა გონიერი ჭკუის ნიშანია", უსამართლო არ იქნება უსარგებლო სიტყვას უჭკუობის ნიშნად თუ მივიჩნევთ. სწორედ ასეთად გვესახება ახალმოწესე რეფორმატორთა, ამ ვაი-"მართლმადიდებელთა" დავა ძველმართლმადიდებლებთან. ამის სანიმუშო მაგალითად გამოდგება ნებისმიერი ახალმოწესე პოლემისტი, რომელსაც ოდესმე დაუცავს პატრიარქი ნიკონი და პატივაყრილ ბერძენ იერარქთა უაზრო რეფორმები.

ამგვართა რიცხვშია ოფიციალური, ახალმოწესეობრივ-"მართლმადიდებელი" ეკლესიის ერთ-ერთი "არქიმანდრიტი" რაფაელ კარელინიც. თავის წიგნში "საუბრები მართლმადიდებლობაზე" ის წერს: "მეძველწესენი მხოლოდ რვაკუთხოვან ჯვარს აღიარებენ (ხაზგასმები ყველგან ჩვენია - არქიეპ. პ.). მართლმადიდებელი (ე. ი. მათი, ახალმოწესეობრივ-რეფორმატორული, იგივე "ნიკონიანური" - არქიეპ. პ.) ეკლესია ჯვრის ყველა სახეს სცემს თაყვანს: ოთხდაბოლოებიანს, ექვს და რვადაბოლოებიანსაც. ლიტურგიკულ ტექსტებში ოთხდაბოლოებიანი ჯვარიც მოიხსენიება. მაგალითად, გრიგოლ სინელთან. ჯვრის სიმბოლიკა ქვეყნის ოთხ კუთხეს, წლის ოთხ დროს, ოთხ სტიქიას გამოხატავს. ძველ ეკლესიაში არსებობდა კიდევ ერთი ფორმა ჯვრისა - T. ამას ბარნაბა მოციქული მიუთითებს".

უნდა ითქვას, რომ როდესაც "არქიმანდრიტი" ბრძანებს: "მეძველწესენი მხოლოდ რვაკუთხა ჯვარს აღიარებენო", აშკარად ტყუის. ძველმართლმადიდებელნი აღიარებენ ჯვრის ყველა იმ ფორმას, რომელიც ძველთაგანვე იყო შეწყნარებული ქრისტეს ეკლესიის მიერ.

წმ. ეკლესია აღიარებს ჯვრის სამ საზოგადო სახეს: ოთხდაბოლოებიანს, ექვს და რვადაბოლოებიანს. ძველმართლმადიდებლური ელესია პატივს მიაგებს ყველა მათგანს, თუმცა თითოეულს მიაკუთვნებს თავის ადგილს, რამეთუ "ქრისტეანული სიმბოლოები, რომლებიც თავიანთ დასაბამს ღვთაებრივ ფორმათაგან იღებენ, ნიშანთა ერთგვარ იერარქიულ წყობას წარმოადგენენ" (იხ. В. Иванов. "Крест, знак и значение". ЖМП. № 1. 1973. Православное учение о кресте Господнем. Москва. 2000 г. С. 3).

მოდი ვიკითხოთ, რა განსხვავებაა რვადაბოლოებიან და ჯვრის სხვა ფორმებს შორის?

რვადაბოლოებიანი ჯვარი (იხ. სურ. ქვემოთ) სხვა ფორმებზე უფრო სრულყოფილია იმ აზრით, რომ მთელი სისავსით წარმოგვიდგენს გოლგოთის ჯვარს, რომელზეც მიამსჭვალეს ქრისტე. სწორედ ამ ჯვარზე წინასწარმეტყველებდა ესაია: "და დიდებაი ლიბანისა შენდა მოვიდეს საროისსა მიერ, ფიჭვისა და კედარისა ერთბამად, დიდებად ადგილ წმიდა ჩემი ადგილი ფერხთა ჩემთა ვადიდო" (ესაია 60:13).

წმ. გრიგოლ ომირიტელის (VI ს.) განმარტებით, ქრისტეს ჯვარი შედგებოდა სამი ხის ძელისგან: ვერტიკალური ძელი იყო საროსი, ჰორიზონტალური - ფიჭვისა, ფეხსადგამი კი კედარისა (მე-3 გასაუბრება ერვანოზთან. იხ. გრიგოლ ომირიტელის ცხოვრება).

ნეტ. თეოდორიტე (IV ს.) ესაიას წინასწარმეტყველების 60-ე თავის განმარტებაში ქრისტეს ჯვრის შესახებ ბრძანებს, რომ ის სამი ძელისგან იყო შემდგარი. იგივეს ბრძანებს წმ. იოანე ოქროპირიც (IV ს.) (Слово в неделю 3-ю поста).

ძველი მამები: წმ. იუსტინე და წმ. ირინეოსი ცხადყოფენ, რომ მაცხოვრის ფერხნი ფეხსადგამზე იყვნენ მიმსჭვალულნი და მით უფლის ჯვრის სამნაწილედობას წარმოაჩენენ (минея-четья. Новопечатная. Декабрь, предисловие).

ამრიგად, წმ. წინასწარმეტყველ ესაიას და წმ. მართლმადიდებელ მამათა განმარტებით უეჭველი ხდება, რომ ჯვარი, რომელზეც მაცხოვარი აწამეს, სამი ძელისგან იყო შემდგარი. ამ ჯვარს დღემდე განადიდებს წმ. მართლმადიდებლური ეკლესია. "на кипарисе, и певге, и кедре вознеслся еси Агньче Божий, да спасаеши покланяющияся вольному Твоему распятию" (Октай. Глас 3-й. В паяток на утрени, седален); ან კიდევ: "Цекрви вопиет Ти Христе Боже, на кедре, певге и кипарисе покланяющихся Тебе" (Октай. Глас 7, в среду на утрени, седален).

***

მკითხველი ალბათ შეამჩნევს, რომ დამოწმებულ სლავურ ლიტურგიკულ ტექსტებში ლაპარაკია ექვსდაბოლოებიან, ე. წ. "წინასწარმეტყველურ" ჯვარზე (იხ. სურ. ქვემოთ) და არა რვადაბოლოებიანზე.

ექვსდაბოლოებიანი, "წინასწარმეტყველური" ჯვარი

მაშ, საიდან აღმოცენდა რვადაბოლოებიანი ჯვარი, რომელსაც ძველმართლმადიდებლები მაცხოვრის ჯვრად მიიჩნევენ?

რვადაბოლოებიანი მართლმადიდებლური ჯვარი

ჯერ ის აღვნიშნოთ, რომ როგორც საღვთისმსახურებო, ლიტურგიკული ტექსტებიდან ჩანს, ძველმორწმუნენი ჭეშმარიტად აღიარებენ და პატივს მიაგებენ "წინასწარმეტყველურ", ანუ ექვსდაბოლოებიან ჯვარს, რომელზედაც მიამსჭვალეს მაცხოვარი და, რომ აშკარად ცრუობს "არქიმანდრიტი" რაფაელი როდესაც აღნიშნავს, თითქოსდა მხოლოდ რვადაბოლოებიან ჯვარს მივაგებდეთ პატივს. რაც შეეხება რვადაბოლოებიან ჯვარს, ის ჭეშმარიტად მაცხოვრის ჯვარია. ჯვრის სამ შემადგენელ ნაწილზე უკვე ვისაუბრეთ, რაც შეეხება მეოთხე ნაწილს, ეს გახლავთ დაფა, რომლის შესახებაც ნათქვამია თვით სახარებაში: "და დაწერა პილატე ფიცარი და დასდვა ჯუარსა მას ზედა. და იწყო წერილი ესრე: იესუ ნაზარეველი, მეუფე ჰურიათა" (იოანე 18:19). ამ ტიტლოსით, ანუ ფიცრით უსრულყოფილესად გამოიხატება გოლგოთის მოვლენა.

იოსებ პატრიარქის (XVII ს.) დროს გამოცემულ "მცირე კატეხიზმოში" ვკითხულობთ: "საუკუნოდ მეუფეს უწოდებს ქრისტეს მახარობელი ანგელოზი (ლუკა 1:32-33) და "მისცეს მას უფალმან ღმერთმა საყდარი დავითის, მამისა თვისისა, და მეუფებდეს სახლსა ზედა იაკობისასა საუკუნოდ, და სუფევისა მისისაი არა იყოს დასასრულ" (ლუკა 1:32-33), როგორც მოწმობს ამას ჯვარზე დაკრული ფიცარი წარწერით: "იესუ ნაზარეველი, მეუფე ჰურიათა" (იოანე 19:19) (Лист 7 и оборот., оъяснение 2-го артикула Символа) (ამასვე ითხოვს "Большой соборник" гл. 48. იხ. წმ. იოანე ოქროპირის ჰომილია ვნების შვიდეულში. Лист 527 об. - 528. ციტ. Ф. Мельников. Краткая история древлеправославной церкви. Барнаул. 1999 г., стр. 74. სქოლიო).

ასე რომ, წმ. მართლმადიდებლური ეკლესია სამი ძელისგან შედგენილ და ფიცარდაკრულ ჯვარს განადიდებს, - ზემოთ დამოწმებულ და სხვა მართლმადიდებელ მამათა თანახმად, - რასაც მოწმობენ ჯვარცმის მართლმადიდებლური გამოსახულებები. სამძელიან (ექვსდაბოლოებიან) ჯვარს წარწერიანი ფიცარი რომ არ ჰქონოდა დაკრული ზემოდან, ამგვარი, რვადაბოლოებიანი ჯვრის სახეს არ დააკანონებდა ეკლესია და არც მის სადიდებელ ჰიმნებს შექმნიდა.

მაგრამ წმ. მართლმადიდებლური ეკლესია არა მხოლოდ იმ ჯვრის განდიდებასა და თაყვანისცემას ბრძანებს, რომელზედაც ეწამა მაცხოვარი, არამედ ყოველ ჭეშმარიტ ხატს ქრისტეს მაცხოვნებელი ჯვრისა, მის მსგავსად შექმნილს, მისსავე თანასწორად მიიჩნევს და მის განდიდებას ბრძანებს (ღირ. იოსებ ვოლოკოლამელი. სიტყვა 7-ე).

***

ახლა გავარკვიოთ რა დამოკიდებულება აქვს ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიას ორნაწილიან, ანუ ოთხდაბოლოებიან ჯვართან და რატომ უწოდებს ამ სახის ჯვარს "ლათინურს"?

ოთხდაბოლოებიანი ჯვარი ითვლება მაცხოვრის ჯვრის "შემოკლებულ" სახედა და მასში ზოგადად არის გამოხტული ჯვარცმის მისტერია. ის გამოიყენება ზეთის ცხებაში, მირონცხებაში, ქიროტონიაში, მღვდლის მიერ ხელით კურთხევაში, პირჯვრისწერაში, ასევე სამღვდლო ტანისამოსზე (ე. წ. "ბერძნული ჯვარი"), დაფარნებზე, ასევე სხვა საეკლესიო ნივთებზეც, მაშინ როდესაც, რვაკიდურიანი ჯვარი, როგორც სრული გამოსახულება იდგმება ან გამოისახება უმთავრეს და თვალსაჩინო ადგილას: ეკლესიის გუმბათებზე, საკურთხეველში, ოდიკზე (ანტიმინსზე), პროსფორებზე, ღამისთევით ლოცვაზე საკურთხებელ პურებზე, არტოსზე (იკურთხება პასექის პირველ დღეს და განასახიერებს პასექს, კრავს, "ამღებელს ცოდვათა ქუეყანისათა" - არქიეპ. პ.), პანაღიარულ პურზე (ღვთისმშობლის პროსფორა) და სხვა.

რაც შეეხება ოთხდაბოლოებიან ჯვარს, ცნობილია ამ ჯვრის ორი ვარიანტი, 1) ე. წ. "ბერძნული ჯვარი" და 2) "ლათინური".

"ბერძნულ ჯვარში" (იხ. სურ. ქვემოთ) ტოლგვერდოვანი ჯვარია, ანუ მისი ვერტიკალური ძელი ტოლია ჰორიზონტალურისა, მაშინ როდესაც "ლათინურში" - ვერტიკალური ძელი ჰორიზონტალურზე უფრო გრძელია.

"ბერძნული" ჯვარი




"ლათინური" ჯვარი

"ბერძნული" ჯვრები ხშირად არის გამოსახული მღვდელმსახურთა ტანისამოსზე და მიღებულია მართლმადიდებლობაში. როგორც ჩანს ჯვრის ამ ფორმებს კონფესიური სახელწოდებები "ბერძნული" და "ლათინური, დასავლეთისა და აღმოსავლეთის ეკლესიათა დიდი განხეთქილების შემდგომ მიენიჭათ.

ახალმოწესეები (ნიკონიანელები) უმეტესწილად ატარებენ არა მაცხოვრის (რვადაბოლოებიან) ჯვარს, ან ექვსკიდურიან ან ოთხკიდურიან "ბერძნულ" ჯვარს, არამედ სწორედ ამ "ლათინურს". მეტიც, ხშირად ამ "ლათინურ" ჯვარზე (ცხადია, რომელსაც არა აქვს არც "ფეხსადგამი" და არც "ფიცარი") გამოსახულია ვინმე ჯვარცმული, რომელშიც მაცხოვარს გულისხმობენ. ამგვარი რამ მიუღებელია მართლმადიდებელთათვის. მოგეხსენებათ, რომ მაცხოვართან ერთად ჯვარს აცვეს ორი ავაზაკიც, რომელთა ჯვრებს ქრისტეს ჯვრისგან განსხვავებით დაკრული არ ჰქონია ფიცრები. აი, რას ბრძანებს ამის შესახებ წმ. იოანე ოქროპირი: "... არა უჯერო იყო საქმე იყი (ე. ი. ფიცრის დაკვრა ჯვარზე - არქიეპ. პ.), გარნა, ვინაითგან დაიფლვოდეს ჯუარნი და ეგულებოდა შემდგომად ჟამთა მრავალთა ძიებაი მათი და პოვნაი, რამეთუ სამნივე ერთბამად ყოფად იყვნენ. რაითა არა უცნაურ იყოს ჯუარი იგი მეუფისაი, ამისთვის განგებულებით დაადგრა ფიცარი იგი, რაითა მის მიერ იცნან იგი (მაცხოვრის ჯვარი - არქიეპ. პ.), რამეთუ ავაზაკთა თანა ფიცარნი არა იყვნეს" (წმ. იოანე ოქროპირი. განმარტება იოანეს სახარებისა. თბილისი 1993 წ. ნაწილი II. ინ. 19:19 გვ. 308). ე. ი. საღმრთო განგებულებით დაშვებულ იქნა, რომ წარწერიანი ფიცარი პილატეს დაეკრა მხოლოდ ქრისტეს ჯვრისთვის, რადგანაც უწყოდა უფალმა, რომ დამალავდნენ ამ ჯვრებს ებრაელნი და, როდესაც დაიწყებდნენ მათ ძებნას, თავისი ფორმით ავაზაკთა ჯვრებისგან ადვილი გამოსარჩევი ყოფილიყო მაცხორის ჯვარი.

მართლმადიდებლური და ლათინური ჯვრები

იგივეს ბრძანებს წმ. ამბროსი მედიოლანელი (IV ს.): "მაშ ასე, როდესაც გათხარა მიწა, ნეტრმა ელენემ იპოვა სამი ჯვარი, ნანგრევებში მტრის მიერ დამარხულნი, მაგრამ განა შესაძლებელი იყო აღხოცილიყო ქრისტეს ძლევამოსილების ნიში? ელენე ეჭვობს, როგორც დედაკაცი, მაგრამ არწმუნებს სულიწმიდა, რომ მასთან ერთად ჯვარცმულ იქნა ორი ავაზაკიც. ამიტომაც, ეძებს შუა ჯვარს, რადგანაც ჯვრების შემთხვევით იყვნენ გადაადგილებულნი. კითხულობს სახარებას და პოულობს, რომ შუა ჯვარზე დაწერილ იყო: "იესუ ნაზარეველი მეუფე იუდეველთა" (ინ. 19:19). სწორედ ამ წარწერით იპოვა მან ცხოველმყოფელი ჯვარი".

იუდეველთა მოთხოვნას, არ გაეკეთებინათ დაფაზე წარწერა, პილატემ უპასუხა: "რომელი დავწერე, დავწერე" (იოანე 19:22), ანუ მე დავწერე არა ის, თქვენ რაც მოგწონთ, არამედ დავწერე მომავალ საუკუნეთათვის, რითაც თითქოსდა ასე ეტყოდა: "რათა ამ წარწერით ელენემ იპოვოს უფლის ჯვარი" (Св. Амвросий Медиоланский. О Покаянии. О надежде воскресения. Москва. 1999 г. С. 274-275).

ამგვარად, როგორც ვხედავთ, მაცხოვრის ჯვარს ფეხსადგამის გარდა, დაკრული ჰქონია ფიცარი წარწერით, რითაც განსხვავდებოდა იგი ავაზაკთა ჯვრისგან. ელენე დედოფალსაც, უბრალოდ რომელიც ხელში მოხვდა ის ჯვარი კი არ ამოუღია სამარხიდან, არამედ სწორედ ფიცარდაკრული ჯვარი და ოდენ მას მიაგო პატივი. მაშ, ვიკითხოთ, ვინ არის გაკრული "ლათინურ" ჯვარზე, რომელსაც ახალმოწესე "მართლმადიდებლები" ატარებენ - ქრისტე თუ ავაზაკი? ცხადია, ახალმოწესეები ქრისტეს ცხოველმყოფელი ჯვრის ნაცვლად ჯვარცმული ავაზაკის ხსოვნას ატარებენ მკერდით.

***

რა შეიძლება ითქვას T-ს ("ტაუ") ფორმის ჯვრის შესახებ?

T-ს ("ტაუ") ფორმის ჯვარი

ჯვარი, როგორც ვიცით ქრისტეანული სარწმუნოების ერთ-ერთი უწმიდესი სიმბოლოა. იგი კაცობრიობის დასაბამიდან ფიგურირებს და ჯერ კიდევ ძველ ეგვიპტეში ითვლებოდა უკვდავების სიმბოლოდ.

ძველი ამერიკული ცივილიზაციების: ინკებისა და მაიას საკულტო ნაგებობებზე ხშირადაა გამოხატული ჯვარი. ჩინეთსა და ინდოეთში ჯვარი უძველესი დროიდან ადამიანთა ბოროტებისა და უბედურებისგან მფარველად ითვლებოდა.

წინა აზიისა და აზიის ქვეყნებში, ასურეთში, ბაბილონში და ა. შ. ჯვარი ბედნიერების, სიცოცხლის, განახლების, ნაყოფიერებისა და უკვდავების ნიშანი იყო. "ღმერთ" მიტრას თაყვანისმცემლები გულზე და შუბლზე ჯვარს იხატავდნენ, რაც სიცოცხლის დაცვისა და მარადიულობის სიმბოლოდ ითვლებოდა (იხ. გაზეთი "ღვთიური გზა" # 4. 1990 წ. "ჯვარი". #1, 1994 წ.).

ამგვარი მაგალითების მოტანა უსასრულოდ შეიძლება, მაგრამ უნებლიედ იბადეება კითხვა: როგორ მოხდა, რომ ქრისტეანულ რელიგიამდე მრავალი ათასწლეულებით ადრე ჯვარი იქცა სიწმიდის სიმბოლოდ? ამაზე პასუხს გვაძლევს II ს.-ის ქრისტეანი მწერალი ტერტულიანე, რომელიც წარმართობის დროის ჯვრის მნიშვნელობაზე წერდა: "რა თქმა უნდა, ეს არის ეშმაკი, რომლის მთავარ მიზანს ჭეშმარიტების დამახინჯება წარმოადგენს. სწორედ იგია კერპთაყვანისმცემლურ მისტერიებში თვალთმაქცობით ფასს რომ უკარგავს უწმიდესი საიდუმლოების მნიშვნელობას, იგი ახდენს მორჩილების იმიტაციას, ჰპირდება წყლით ცოდვების განბანას და იგი - ეშმაკი, მიტრას მისტრიებით აღბეჭდავს შუბლზე თავის მხედრიონს (მრევლს)".

"ეშმაკი, ჯვრის მრავალსახოვნობის შექმნით ცდილობს, კაცობრიობა შეიყვანოს შეცდომაში, რადგან მან უკეთ უწყის, რო უამრავ რელიგიასა და ჯვრის მრავალსახეობატა გარემოცვაში კაცობრიობას გაუჭირდება შეიცნოს მაცხოვრის ჭეშმარიტი ჯვარი, რომელზეც იგი ეწამა კაცობრიობის გადასარჩენად" (გაზეთი "ღვთიური გზა" # 4. 1990 წ.).

მაშასადამე, ჯვარს პატივს მივაგებთ არა იმიტომ, რომ ის ჯვარია ან იმიტომ, რომ "ქვეყნის ოთხ კუთხეს, წლის ოთხ დროს, თუ ოთხ სტიქიას გამოხატავს და მთელ რიგ სიმბოლურ დატვირთვათა შემცველია (ამ თვალსაზრისით წარმართებიც კი მიაგებდნენ მას პატივს), არამედ იმიტომ, რომ მასზე ეწამა მაცხოვარი კაცობრიობის გადასარჩენად და ჯვარზე სიკვდილით, ცოდვის წყევისგან გამოიხსნა იგი.

უფლის ცხოველმყოფელ ჯვრად კი აღვიარებთ იმ ჯვარს, რომელზეც მიემსჭვალა ქრისტე და, განწმინდა რა იგი თავისი სისხლის მიპკურებით, ღვთაებრივი მადლი და ძალა შესძინა მას, რითაც წამებისა და ტანჯვის იარაღი, უკვდავების, ძლევისა და გამარჯვების ხატად აქცია.

რაც შეეხება T-ს ფორმის ჯვარს (რომლის შესახებაც ბრძანებს ჩვენი ოპონენტი და, რომელიც წმ. ნინოს ჯვრის მსგავსად ერთგვარ სიმბოლურ დატვირთვას ატარებს) - არასოდეს წარმოადგენდა და არც წარმოადგენს რვადაბოლოებიანი ჯვრის შესაფერისი თაყვანისცემის საგანს. ამ ფორმის ჯვრის შესახებ ბროკჰაუზ-ეფრონის ენციკლოპედიაში ვკითხულობთ: "უთხრა მას უფალმა: ჩაიარე ქალაქში, იერუსალიმში, და ნიშანი დაადე შუბლზე იმ ხალხს, რომელიც კვნესის და მოთქვამს ჩადენილ სისაძაგლეთა გამო" (ეზეკიელი 9:4). მოციქული ბარნაბა თავის ეპისტოლეში, ეზეკიელის ამ სიტყვების განმარტებაში წერს, რომ ასო T ("ტაუ") მიანიშნებს ჯვარზე.

ტერტულიანი (II-III ს.) ამბობს: "ბერძნული ასო "ტაუ" და ჩვენი ლათინური T ჯვრის ნიშს წარმოადგენს.

"ნიშანი, ებრაულად, შეიოძლება ატარებდეს ამ აზრსაც და, შესაძლოა, ებრაული ალფავიტის ბოლო ასოზეც მიანიშნებდეს; მაგრამ, რადგანას ამ ასოს ძველ აფლავიტებში (არა მხოლოდ ებრაულში, არამედ სამარიტანულში, ფინიკიურში, ეთიოპიურში, ბერძნულში და რომაულში) ჰქონდა ჯვრის ფორმა, ხოლო ჯვარი ყოველთვის იყო ყველაზე მოსახერხებული და მიღებული ნიში (და უფრო შესამჩნევი, ვიდრე ტირე ან წერტილი(, იწოდებოდა კიდევაც ალფავიტში "ნიშნად", "ტაუ"-დ; ანუ "ტაუ"-ს აქვს "ნიშნის" და არა ასოს მნიშვნელობა..." (толковая Библия., или комментари1 на все книги св. Писания Ветхого и Нового Завета. Кн. 2б, т. 6. Петербург 1909. Репринт. Стокгольм. Второе издание. Институт перевода Библии. 1987, стр. 276).

"მაგრამ, რადგანაც ნიშანი T იყო არა მხოლოდ ბერძნული და ლათინური ალფავიტის, არამედ, საერთოდ, ძველი ხალხების დამწერლობის ასოც (კერძოდ, ეგვიპტელებში) და, ასევე, "ბედნიერებისა და სიხარულის ემბლებმა, ფრიად სავარაუდოა, რომ ქრისტეანთ ეგვიპტელთაგან ესესხათ იგი, როგორც მომავალი, საიქიო, ნეტარი ცხოვრების ებმლება და მისი (ანუ T-ს - არქიეპ. პ.) გამოსახულებები, რომლებიც უმეტესწილად გვხვდება ქრისტეანთა საძვალეებში, იესუ ქრისტეს ჯვარს სრულებითაც არ ნიშნავს" (იქვე); თუ გავითვალისწინებთ იმ გარემოებას, რომ პირველი საუკუნეების ქრისტეანები, წარმართთა მხრიდან დევნულებისა და შევიწროვების ასარიდებლად ხშირად მიმართავდნენ დაფარულ სიმბოლოებს, გასაგები გახდება, თუ რატომ ფიგურირებს T ფორმის ჯვარი ქრისტეანთა საძვალეებზე. ერთი ავტორის თქმით: "ხშირად ვარაუდობდნენ, რომ ქრისტეანებს ეშინოდათ ჯვრის (აშკარა ფორმის - არქიეპ. პ.) მინიშნებით წარმართთა თვალში კომპრომეტირებისა ("Православное учение о кресте Господнем". В. Иванов. "Крест знак и значение". Ж.М.П. № 1. 1973, стр. 8).

ასე, რომ T არ არის მაცხოვრის ჯვრის ხატი და, თუმცა მასში გარკვეული ქრსიტეანული სიმბოლოები მინიშნებულია, რვადაბოლოებიანი ჯვრის საფერ პატივს მაინც არ მივაგებთ. ცხადია, იგი არც "პატიოსან ძელად" იწოდება და არც უფლის ჯვრის თანასწორ პატივს იმსახურებს.

***

ახლა გავარკვიოთ როგორი დამოკიდებულება აქვთ ოთხდაბოლოებიან ჯვართან ძველმართლმადიდებელ ქრისტეანებს. ჩვენ ოთხდაბოლოებიან ჯვარს (განსაკუთრებით ე. წ. "ბერძნულ ჯვარს". იხ სურ. ქვემოთ) პატივს მივაგებთ, რამეთუ ის მაცხოვრის რვაკიდურიანი ჯვრის შემადგენელი ნაწილია.

ოთხდაბოლოებიანი, ე. წ. "ბერძნული ჯვარი"

"არქიმანდრიტი" რაფაელი ჯვრის სხვადასხვა სახეთა აღიარებასა და თაყვანისცემას ერთმანეთში ურევს და აშკარად იტყუება, როდესაც ამბობს, თითქოსდა "მეძველწესენი მხოლოდ რვაკუთხა ჯვარს აღიარებენ" (ხაზგასმა ჩვენია - არქიეპ. პ.). მართალია, "თაყვანისცემა" თავის თავში უცილობლივ გულისხმობს "აღიარებას", მაგრამ "აღიარება" ყოველთვის როდი გულისხმობს "თაყვანისცემას", რამეთუ გასარკვევია, როგორ პატივშია (თუ ხარისხშია) აღიარებული საგანი და რა მნიშვნელობა ან დანიშნულება გააჩნია მას ქრისტეანული თვალსაზრისით.

ძველმართლმადიდებლური ეკლესია ჯვრის სხვადასხვა ფორმებს აღიარებს. კერძოდ: თანაბარგვერდიანი ჯვრის სახის მქონე ნიშანს, ანუ ე. წ. ბერძნულ ჯვარს, რომელიც გამოისახება სასულიერო პირთა შესამოსელზე, ეპიტრაქილზე, სამკლავეებზე, ომფორზე, საღვთისმსახურებო წიგნებში სხვადასხვა დღესასწაულთა მნიშვნელობების აღსანიშნავად (საეკლესიო წიგნებში წითლად და შავად შეფერილ ამგვარ ჯვრებს აღბეჭდავენ ხოლმე, რაც დღესასწაულთა კატეგორიაზე მიანიშნებს). აგრეთვე, ექვსდაბოლოებიან, ე. წ. "წინასწარმეტყველურ" ჯვარს და რვადაბოლოებიან (მაცხოვრის) ჯვრებს, რომელთაც თავიანთ საგალობლებში განადიდებს მართლმადიდებლური ეკლესია. თაყვანისცემით კი, უმეტესი და უპირველესი პატივი სწორედ მაცხოვრის რვადაბოლოებიან ჯვარს მიეგება, რამეთუ მხოლოდ ის წარმოადგენს ხატს უფლის ჯვრისა, რომელიც უფლის სისხლით განწმენდილი და ნაკურთხი ჯვრის ძალითა და მადლით არის შემოსილი. ამ ღირსებას კი, ზემოთ ნაჩვენებ მიზეზთა გამო, მოკლებულია ორძელიანი, იგივე ოთხკიდურიანი, ე. წ. ლათინური ჯვარი.

"ლათინური" ჯვარი

ახალმოწესეობრივი მართლმადიდებელი ეკლესიისგან განსხვავებით, წმ. ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიაში, ყოველ საეკლესიო წესს, ყოველ საეკლესიო საგანს, თავისი წესი და რიგი, თავისი ადგილი, წოდება და ხარისხი აქვს მიჩენილი, რომელიც მასზე აღბეჭდილი ჯვრების სახეებითაც გამოიცნობა.

როგორც უკვე ვთქვით, სამღვდელო შესამოსელზე, ეპიტრაქილზე, ომფორზე და სხვა საგნებზე საეკლესიო გადმოცემის თანახმად ჯვრის სახის მქონე ნიშნები აღიბეჭდებიან. ზოგნი მას წმ. დიონისე არეოპაგელთან ერთად ხორციელ ვნებათა უმოქმედობის ნიშნად აღიარებენ (Кн. "О церковном священноначалии". Гл. 6), ზოგნი კი, წმ. გრიგოლ სინელის თანახმად ვნებათა მოკვდინების ნიშნად მიიჩნევენ. გარდა ამისა, ჯვრის სახის მქონე ნიში გვხვდება აგრეთვე კონდაკებში, მარხვანში, თვენში და სხვა საეკლესიო წიგნებში, სადაც დღესასწაულთა ხარისხსა და მნიშვნელობას მიანიშნებს. მაგალითად, შემოუწერელი ჯვარი საშუალო დღესასწაულის მიმანიშნებელია; წითელი შემოუწერელი ჯვარი - მნიშვნელოვანი დღესასწაულისა, ხოლო შემოწერილი წითელი ჯვარი დიდ, საუფლო დღესასწაულთა აღმნიშვნელია.

გარდა ამისა, ჯვრის სახის მქონე ნიშანი უბრალო ნიშადაც მიიჩნევა, რომელსაც, შესაძლოა საეკლესიო განწესებასთან არც კი ჰქონდეს რაიმე საერთო, როგორც მიტროპოლიტი სტეფანე ბრძანებს თავის წიგნში "Камени" (Часть II). და თუკი ჯვრის სახის მქონე ნიშანი მისი ამა თუ იმ საგანზე თუ ადგილზე აღნიშვნისადა მიხედვით, ზოგან ვნებათა აღხოცვას, ზოგან დღესასწაულის ხარისხს აღნიშნავს, ზოგან კი მხოლოდ უბრალო ნიშანია, არანაირად არ შეიძლება იგი გავუთანაბროთ ქრისტეს ცხოველმყოფელი ჯვრის ხატს, რამეთუ ეს უკანასკნელი საგანზე აღნიშვნის გამო კი არ თაყვანისიცემა, არამედ მისი სიმბოლიკის სისრულის გამო, რომელიც უშუალოდ მაცხოვრის ჯვარცმას, ცოდვის წყევისგან ჩვენი გამოსყიდვის საიდუმლოს უკავშირდება.

ამრიგად, ორნაწილიან (ოთხდაბოლოებიან) ჯვარს ზოგადად, როგორც ჯვრის ნიშს, პატივს მივაგებთ, მაგრამ მას უფლი ჯვრად ან მის თანასწორად არ მივიჩნევთ, რადგან:

1) ის არ წარმოადგენს მაცხოვრის ცხოველმყოფელი ჯვრის ხატს, რამეთუ მაცხოვარი რვადაბოლოებიან ჯვარზე ეწამა (ამას თვით ახალმოწესეებიც კი არ უარყოფენ) და არა ოთხდაბოლოებიან, ანუ ორძელიან ჯვარზე (როგორც გამოსახავენ მას ლათინები).

2) მას არა აქვს დაფა და ფეხსადგამი, რის გამოც არ წარმოადგენს ცხოველმყოფელი ჯვრის ხატს და არც იმ საიდუმლოთ გააცხადებს, რომელთაც წმიდა რვადაბოლოებიან ჯვარზე აღიარებენ წმიდა მამები.

3) წმ. მამებს ორნაწილიანი ჯვარი არასოდეს მიუჩნევიათ ოთხნაწილიანი (ანუ რვადაბოლოებიანი) ჯვრის თანასწორად.

ლათინური (მარცხნივ) და მართლმადიდებლური (მარჯვნივ) ჯვრები

ამრიგად, გვაქვს რა ყოველგვარი კანონიკური უფლება პატივი მივაგოთ და თაყვანი ვცეთ ქრისტეს ცხოველმყოფელი ჯვრის ხატს, არსად მოგვეპოვება რაიმე კანონიკური საბუთი, ჯვრის დანარჩენი ფორმები ქრისტეს ცხოველმყოფელი ჯვრის ხატად ან თუნდაც მის თანასწორად მივიჩნიოთ და ახალმოწესეთა მსგავსად, განურჩევლად, საუფლო ჯვრის თანასწორი პატივი მივაგოთ. თუმცა, ეს სრულებითაც არ ნიშნავს იმას, რომ ჩვენ საერთოდ არ მივაგებდეთ მათ რაიმე პატივს, როგორც ეს ჩვენს ოპონენტებს სურთ წარმოაჩინონ. დიახ, მართალია, საუფლო ცხოველმყოფელი ჯვრის შესაფერ თაყვანს არ ვცემთ, მაგრამ სხვადასხვა საეკლესიო საგანზე აღვბეჭდავთ და, ოფიციალური, რეფორმირებული ეკლესიის მსგავსად, იატაკზე გამოსახვით ფეხის სათელად არ ვიმეტებთ (მით უმეტეს, რომ ამის შესახებ არსებობს საეკლესიო განჩინება. იხ. VI მსოფლიო საეკლესიო კრების 73-ე კანონი).



ასე რომ, ვრის სახეთა სხვადასხვაობა ჯერ კიდევ არ არის საბაბი მათი თაყვანისცემისა, რამეთუ, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, წმ. ეკლესიაში ჯვრის ყოველ სახეს თავისი ღირსება და სიმბოლური დატვირთვა გააჩნია  და შეუძლებელია ერთმანეთის თანასწორნი იყვნენ ღირსებითა და მნიშვნელობით, მითუმეტეს შეუძლებელია ისინი იყვნენ ქრისტეს ცხოველმყოფელი ჯვრის თანასწორნი, როგორც ეს "არქიმანდრიტ" რაფაელს ეჩვენება.

ამჯერად ვნახოთ რა საიდუმლო სწავლებებია გაცხადებული მაცხოვრის (რვადაბოლოებიან) ჯვარში.

ქრისტეს ცხოველმყოფელ ჯვარში მრავალ სიმბოლურ მინიშნებებს ხედავენ წმიდა მამები.

1) სიგანის, სიგრძის, სიმაღლისა და სიღრმის საიდუმლოზე მიანიშნებს წმ. მოციქულ პავლე ეფესელთა მიმართ ეპისტოლეში: "რათა, სიყვარულით დამკვიდრებულთ და დაფუძნებულთ, ყველა წმიდასთან ერთად შეგეძლოთ სიგრძისა თუ სიგანის, სიღრმისა თუ სიმაღლის წვდომა" (ეფეს. 3:18). ნეტ. თეოფილაქტე ბულგარელის განმარტებით: "წმიდა გრიგოლ ნოსელი ამბობს, რომ "სიგრძეში, სიგანეში, სიღრმესა და სიმაღლეში" აღინიშნება ჯვარი: ამიტომაც ლოცულობდა მოციქული ეფესელთა გამო, რათა შესძლებოდათ მათ ჩასწვდომოდნენ ჯვრის საიდუმლოს. რამეთუ ის მოიცავს მთელი განგებულებას და მასში (ანუ განგებულებაში - არქიეპ. პ.) ყველაზე უმთავრესი - ჯვარია, რადგან მასში გამოვლინდა განსაკუთრებული სიძლიერით ღმრთის სიყვარული, რგოროც თვით უფალი ამბობს (იოანე 14:12). ამიტომაც უთითებს პავლე ამ სიყვარულზე" (http://ekzeget.ru/tolk.php?kn=ef&gl=3&st=18&id_tolk=39).

2) წმ. გრიგოლ სინელის სიტყვებით ადიდებს წმიდა მართლმადიდებლური ეკლესია სამძელიან ჯვარს და მას წმიდა სამების ხატის მატარებლად მიიჩნევს ("Крест трисоставный, честное древо, Троицы бо образ носит стрисоставный образ") (Канон Кресту. Песнь 8).

3) წმ. გერმანე კონსტანტინოპოლელი ჯვრის სამნაწილედობაში ქრისტეს სამდღიანი სიკვდილისა და ღვთაებრივი ძალმოსილების ნიშს ხედავს ("Аз мню, крест, аще и божественные силы оружие есть победоносно на идиавола, и на вся того сопротивныя силы есть, ... и не се токмо, но и руками беззаконных древодельным оружием в тридневную смерть Господа исуса соделан бысть" (Маргарит Новый. Печатн. Сборник. Гл. 56).

4) ღირ. პალადიუსის თქმით, ამ ჯვრის ძალით დაიმკვიდრებენ მართალნი სამოთხეს, სადაც ლიბანსა და სამ ძელს სწორედ მათ სახედ მიიჩნევს ("Ливан же с древеси треми, наричются праведницы, иже имуть с крестом рай") (იქვე. Лист 157).

5) ნეტ. თეოფილაქტე ბულგარელი (XI ს.) მათეს სახარების განმარტებაში ბრძანებს: "მრავალგვარი სიკვდილი არის, მაგრამ ქრისტე ჯვარზე კვდება, რათა ხეც აკურთხოს, რომლის გზითაც ჩვენ დავიწყევლეთ, და რომ ყოველივეს მადლი მოჰფინოს: ზეციურს - რასაც ჯვრის ზედა ნაწილი ნიშნავს, ქვესკნელს - რასაც კვარცხლბეკი ნიშნავს" (მახარობელი. მათე 27:38-44).

კვარცხლბეკს, ჯვრის ქვედა ნაწილს, ფეხსადგამს უწოდებენ წმიდა მამები, რომელიც მათივე თქმით (და ესაია წინასწარმეტყველის მოწმობით) კედარისა იყო; ხოლო ზედა ნაწილად იმ ფიცარს (ანუ დაფას), რომელზეც წარწერა გააკეთა პილატემ და ქრისტეს თავზე ზემო თ ჯვარს დააკრა.

უფლის ჯვრის ეს ნაწილები ზეცათა კარის განღებისა (ზედა ნაწილი, ანუ წარწერიანი დაფა) და ჯოჯოხეთის ბჭეთა შემუსვრილობის (კვარცხლბეკი, ანუ ფეხსადგამი) სიმბოლოებია.

სწორედ ამგვარია (რვადაბოლოებიანია) ცხოველმყოფელი ჯვარი, რომელმაც VI მსოფლიო კრების საეკლესიო კრების მამათა თქმით "ჩვენ დაგვანახა მაცხოვარება და გვიხსნა ძველი შეცოდებისგან". სწორედ ამ ჯვრის ხატის მიმართ ღირსი პატივის მისაგებად დიდი მისწრაფების გამოჩენა გვმართებს (იხ. VI მსოფლ. საეკლესიო კრების 73-ე კანონი) და ეს პატივიც მაცხოვნებელ ჯვარს, ღირსებით მასზე უფრო კნინ, ოთხდაბოლოებიან ჯვართან გათანაბრებით ნამდვილად არ მიეგება, რადგანაც ორნაწილოვანი (ოთხდაბოლოებიანი) ჯვარი ზემოთ ხსენებულ სიმბოლოებს ვერ წარმოაჩენს.

6) როგორც უკვე ვთქვით, უფლის ჯვარს პილატეს ბრძანებით დააკრეს წარწერიანი დაფაც და, როგორც ნეტ. თეოფილაქტე ბრძანებს, მით განირჩევა იგი ავაზაკთა ჯვრებისგან (იხ. Толкование на Иоанна. Зач. 60). ეს დაფა არის სწორედ სამძელიანი ჯვრის ის მეოთხე ნაწილი, რომელიც უცილობლივ უნდა გააჩნდეს სამნაწილოვან ჯვრებს, ქრისტეს ცხოველმყოფელი ჯვრის ცნობისა და ავაზაკთა ჯვრებისგან განსხვავების ნიშნად. ოთხდაბოლოებიანი ჯვარი ამ ღირსებას მოკლებულია.

7) წმ. წინასწარმეტყველის თანახმად, რომელმაც ბრძანა: "ადგილი ფერხთა ჩემთა ვადიდო" (ესაია 60:13,), ჩვენც ვადიდებთ ხატს იმ ჯვრისა, რომელსაც აქვს ფეხსადგამი, რაზეც მიამსჭვალეს ფერხნი მაცხოვრისა, და არ განვადიდებთ ამ ნაწილის უქონელ ჯვრებს, რამეთუ, თუკი თვით უფალი ბრძანებს ესაიას პირით: "ადგილი ფერხთა ჩემთა ვადიდო", რაღა ვადიდოთ ორნაწილიან ჯვარზე, რომელსაც ეს ფეხსადგამი არა აქვს?

წმიდა მამები ხოტბა-დიდებას მაცხოვრის ცხოველმყოფელი ჯვრის ხატს აღუვლენენ. მაგალითად, წმ. თევდორე სტოდიელი: "ეს ჯვარი სამნაწილიანი და დიადი, მცირეა სახით, მაგრამ ზეცაზე უვრცელესია თავისი ძალით" ("Сей Крест тричастный великий, мал видением сый, и небес ширше есть силою своею") (Триодь постная, в среду 4-я недели поста. Трипесно). ან ჯვართამაღლებაზე: ოთხმხრივ იკურთხება დღეს სამყარო, ოთხნაწილოვანი შენი ჯვრის მიერ ღმერთო ჩვენო" ("Четвероконечный мир днесь освящается, четверочастному воздвигшему Твоему Кресту Христе Боже наш") (На воздвижение, и на целование честного животворящего Креста Господня. Стихера).

ამიტომ ბრძანებდა წმ. კირილე ფილოსოფოსი (827-869): "ჯვარს ოთხი ნაწილი აქვს, და ერთიც რომ მოაკლდეს, ჯვრის ხატს უკვე ვეღარ წარმოაჩენს" ("Четыре бо части крест имать, и аще едина часть убудет, то уже своего образа не являет") (Минея четья писменная, Февраль 14-го, в житии его). და თუკი წმ. კირილე ფილოსოფოსის მიხედვით, ოთხნაწილიანი (რვადაბოლოებიანი) ჯვრიდან თუნდაც ერთი ნაწილის მოკლება უკვე ქრისტეს ჯვრის ხატს არ წარმოაჩენს, რანაირად არის შესაძლებელი ორძელიან (ოთხდაბოლოებიან) ჯვარს, რომელსაც დაფა და ფეხსადგამი არ გააჩნიათ, ჰქონდეს ამგვარი ღირსება?! და, თუკი ამ ღირსების მატარებელი არ არის, რის საფუძველზე უნდა მიეგოს მას მაცხოვრის ჯვრის საფერი პატივი?

8) ორძელიანი ჯვარი არ წარმოაჩენს წმ. სამების საიდუმლოს, როგორც ეს სამძელიან ჯვარშია გაცხადებული და რომელსაც "ძელი პატიოსანი" ეწოდება ("Крест трисоставный, честное древо, Троицы бо образ носит стрисоставный образ") (Канон Кресту. Песнь 8). ამიტომაც, იგი არც პატიოსან ძელად იწოდება და, ბუნებრივია, არც უფლის ჯვრის თანასწორი შეიძლება იყოს.

9) ამრიგად, წმ. მართლმადიდებლური ეკლესია გამოსახავს, ადიდებს და თაყვანს სცემს ჯვრის იმ სახეს, რომელზეც ეცვა მაცხოვარი, რამეთუ სწორედ ამ სახის ჯვარზე გამოისყიდა მან კაცობრიობის ცოდვები. მხოლოდ ამ ჯვარსა და მის ხატს მიენიჭა მადლი და ძალი ღვთისა რითაც, ხატი იგი ცხოველმყოფელი, ეშმაკთა ძლევისა და ჯოჯოხეთის ბჭეთა შემუსვრისა იარაღად შეიქნა თითოეული მორწმუნისთვის. სწორედ ასეთი, მართლმადიდებლური, რვადაბოლოებიანი ჯვარია ჯოჯოხეთის ბჭის შემუსვრის სიმბოლო და არა ოთხდაბოლოებიანი, როგორც ამას ნიკონიანური და ლათინური ეკლესიის აპოლოგეტები ირწმუნებიან.

ამგვარად, ქრისტეს ჯვარცმის გამოსახვა ორძელიან ჯვარზე ლათინურ-პაპისტური "ეკლესიის" ტრადიციაა და არა მართლმადიდებლური ეკლესიისა.

ასევე, წმ. მართლმადიდებლურ ეკლესიას არასოდეს ჰქონია ტრადიციად ორძელიანი ჯვრის თაყვანისცემა. პირიქით, სახლებში, ეკვდერებში, ტაძრებში, მონასტრებში, გზებზე თუ სასაფლაოებზე, - ყველგან იდგმებოდა და თაყვანისიცემებოდა ჯვრის ის ხატი, რომელზეც ეწამა მაცხოვარი (ვნახოთ და წავიკითხოთ წიგნი ქუჩებსა და გზებზე ჯვრის დადგმის ტრადიციის შესახებ).

რადგანაც, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ჩვენ ჯვარს თაყვანს ვცემთ არა იმიტომ, რომ ჯვარია და მრავალი სიმბოლური დატვირთვის მატარებელი შეიძლება იყოს, არამედ იმიტომ, რომ მასზე ევნო მაცხოვარი ქვეყნისა და ამღბეული კაცობრიობის მთელი ცოდვებისა. ამიტომაც თაყვანს მივაგებთ ჯვრის არა ყოველ სახეს, არამედ მხოლოდ იმას, რომელზეც აღესრულა კაცობრიობის ცოდვის წყევისგან გამოხსნის საიდუმლო.

ამ ჯვარს ადგიდებს წმიდა მართლმადიდებლური ეკლესია. ჯვრის ამ ხატს, როგროც ძლევის იარაღს, უნდა ატარებდეს ყოველი მართლმადიდებელი ქრისტეანი, სასულიერო პირი იქნება ის, ერისკაცი, მეფე იქნება თუ მონაზონი. მღვდლისა და ეპისკოპოსის სამკერდე ჯვარიც ოთხნაწილოვანი (ანუ რვადაბოლოებიანი) უნდა იყოს.

ლათინური სამკერდე ჯვარი



ძველმართლმადიდებლური სამკერდე ჯვარი (ქართული ნიმუში)
გიორგი მახარაშვილის ხელობა

სწორედ ამგვარი ჯვარი (და არა ოთხდაბოლოებიანი, "ლათინური", როგორც ეს დღევანდელ ქართულ-ნიკონიანურ ეკლესიებშია დამკვიდრებული) უნდა აღიმართოს ეკლესიის გუმბათზე, როგორც ნიშანი ქრისტეს მეთაურობისა, რომელიც არის "თავი ეკლესიისა".

ასეთი ჯვარია აღმართული ყველა ძველმართლმადიდებლურ ტაძარზე

ამგვარი რვადაბოლოებიანი ჯვრითვე აღიბეჭდება საკვეთი სეფისკვერები და არა ორნაწილიანი ჯვრით, როგორც ამას დღევანდელ ოფიციალურ ეკლესიაში აკეთებენ.

ძველმართლმადიდებლური პროსფორა



ახალმოწესეობრივი პროსფორა

ამგვარი ჯვრით ხდება წყლის კურთხევა, ამგვარი ჯვრითვე აკურთხებენ ერს ეკლესიაში.

წყლის კურთხევა

ამ ჯვარს ეამბორებიან ჯვართამაღლების დღესასწაულზე..

ჯვართამაღლება



ჯვართამაღლება. იმპერატორ ბასილი II-ის მენოლოგიონის მინიატურა. დაცულია ვატიკანში. 11-ს.



წმიდა მოციქულთა სწორნი კონსტანტინე და ელენე. XII ს. პოლოცკი

ამგვარი (რვადაბოლოებიანი) ჯვარი იდგმება საკურთხეველში და იდება სახარებაზე და არსად, წმ. მართლმადიდებლური ეკლესიის ღვთისმსახურებაში ორნაწილიან (ანუ ოთხდაბოლოებიან, ლათინურ) ჯვარს რვაკიდურიანი ჯვრის საფერი პატივი არ მიეგება.

არც ერთ წმიდა მამასთან სამი ძელისგან შედგენილ, ოთხნაწილიან (დაფითურთ), იგივე რვადაბოლოებიან ჯვართან ოთხკიდურიანი ჯვრის თანასწორობა არ გვისწავლია. წმ. მამათა ასეთი სწავლება უბრალოდ არ არსებობს.

გაგრძელება იქნება.