აპოლოგეტიკა - ძველმართლმადიდებლობის დოგმატურ-კანონიკური და ისტორიული გამართლება 2 - oldorthodox

არქიეპისკოპოსი პავლე

ძველმართლმადიდებლობის დოგმატურ-კანონიკური და

ისტორიულ-ლიგურგიკული გამართლება

შინაარსი

თავი 2

საღვთისმსახურებო წიგნების შესახებ

მორიგი ბრალდების მიხედვით, რომელსაც ახალმოწესეები ძველმართლმადიდებელთ უყენებენ ძველმართლმადიდებელი ქრისტეანები "საღვთისმსახურებო წიგნებს ანიჭებენ "ბუკვალურ", უცვლელ მნიშვნელობას" (იხ. მაგ.: "ივერიის გაბრწყინება" № 4. 2000 წ. გვ. 8). რამდენად მართებულია ეს ბრალდება და რა მნიშვნელობა გააჩნიათ საღვთისმსახურებო წიგნებს ეკლესიაში?

უნდა აღინიშნოს, რომ გამოთქმა "საღვთისმსახურებო წიგნებს ანიჭებენ "ბუკვალურ მნიშვნელობას", მეტად ბუნდოვანია და არაზუსტი. ბუკვალური მნიშვნელობა შეიძლება მიანიჭო რაიმე გამონათქვამს და არა წიგნს. ამიტომაც უცნობია, რისი თქმა სურთ ოპონენტებს, როცა მსგავს ბრალდებებს გამოთქვამენ. შესაძლოა აქ საღვთისმსახურებო წიგნთა, ანუ ლიტურგიკულ ტექსტთა შინაარსის "ბუკვალურ", პირდაპირ, სიტყვა-სიტყვით გაგებაზეა ლაპარაკი (რუსული სიტყვა Буквальное სხვას არაფერს ნიშნავს, თუ არა რაიმე ტექსტის ან გამონათქვამის პირდაპირ, სიტყვა-სიტყვით გაგებას. იხ. რუსულ-ქართული ლექსიკონი. თბილისი 1983 წ.). საღვთისმსახურებო წიგნები ძველმორწმუნეთ არასოდეს გაუფეტიშებიათ, მაგრამ მათი შინაარსის გამო ყოველთვის პატივისცემითა და მოწიწებით მოპყრობიან და ეს სრულიად ბუნებრივია.

რაც შეეხება მათი შინაარსის "ბუკვალურ" გაგებას, უნდა ითქვას, რომ საღვთისმსახურებო წიგნების (კონდაკი, ჟამნი, თვენი, ტრიოდიონი, ზატიკი, ფსალმუნნი, სამოციქულო, სახარება, ლიტურგიარიონი და სხვა) წმიდა და საღმრთო ტექსტები შეიცავს მდიდარ საღმრთო-ისტორიულ ცნობებს წმინდანთა ცხოვრებიდან, მაგრამ, რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, აქვე, ამ წმიდა ტექსტებში გადმოცემულია მთელი მართლმადიდებლური დოგმატიკა. ამდენად, საღვთისმსახურებო წიგნები წმ. წერილის მსგავსად გაიაზრება და განიმარტება, როგორც პირდაპირი მნიშვნელობით, ასევე სულიერი, თეოლოგიური თვალსაზრისითაც.

ძველმორწმუნეები ახალმოწესე-ნიკონიანელ რეფორმატორთა "შემსწორებლურ" "მოღვაწეობას" იმიტომ კი არ ეწინააღმდეგებოდნენ, რომ "საღვთისმსახურებო წიგნებს ანიჭებდნენ ბუკვალურ მნიშვნელობას", არამედ იმიტომ, რომ საკმოდ სერიოზული მიზეზების გამო (რომლის შესახებაც ქვემოთ ვისაუბრებთ) არ ენდობოდნენ რეფორმატორებს და იცავდნენ იმ წმიდა ლიტურგიკულ ტექსტებს, რომლებიც ნიკონის წინამორბედ პატრიარქთაგან და სახელოვან რუს წმიდა მამათაგან მიიღეს მემკვიდრეობით.

მეორეს მხრივ, ბრალდება, რომ ძველმართლმადიდებლები "საღვთისმსახურებო წიგნებს ანიჭებენ ბუკვალურ და უცვლელ მნიშვნელობას" ჩვენს ოპონენტთა არამართლმადიდებლურობას, არაორთოდოქსულობას და რეფორმატორულ სულისკვეთებას ამხელს. უკვე აღვნიშნეთ, რომ საღვთისმსახურებო წიგნებში გადმოცემულია საღმრთო და წმინდანთა ისტორიები, მართლმადიდებლური ეკლესიის დოგმატური სწავლება, ხოლო რამდენად უცვლელი და უცთომელი უნდა იყოს საღმრთო ისტორიისა და წმინდანთა ცხოვრების ამსახველი ლიტურგიკული ტექსტები, ასევე მათში გადმოცემული დოგმატური სწავლება, ნათლად ჩანს შვიდივე მსოფლიო და მთელი რიგი ადგილობრივი კრებების საქმეებიდან და დადგენილებებიდან, ასევე წმიდა მამათა ეპისტოლარული მემკვიდრეობიდან და მათივე თხზულებებიდან.

"მაშინ, როდესაც არ იყო არც სასულიერო სემინარია, არც სასულიერო აკადემია, საღვთისმეტყველო ინსტიტუტები და თეოლოგიური ფაკულტეტები, ეკლესიაში შეკრებილი მორწმუნე ერი საღვთისმეტყველო განათლებას (ამ სიტყვის პირდაპირი და საუკეთესო გაგებით) ეკლესიის ამბიონიდან იღებდა. მათი ცოდნის, განათლების და, რაც მთავარია, რწმენის განმტკიცების წყარო ტროპარები, კონდაკები, სტიქარონები, დაუჯდომელნი, საგალობელნი, მჯდომარენი (Седален), პროლოგები და საკითხავი თვენი გახლდათ. ძველი გალობების ჰანგებზე იზრდებოდა მტკიცე და ურყევი ღვთისმოსაობა, მათზე დაყრდნობით გამომუშავდებოდა მართლმადიდებლური მსოფლმხედველობა, რომელიც ბუნდოვან ფილოსოფიურ თეორიებად კი არ რჩებოდა, არამედ განუხრელად ხორციელდებოდა ცხოვრებაში. მორწმუნენი ამ ლოცვებს აგროვებდნენ ვითარც "შროშანთა ველისათა" (მათე 6:28), აღიქვამდნენ მათ ღვთისმოშიშად, მათზე აგებდნენ თავიანთ ყოფასა და ცხოვრებას" (Иеромонах Киприан. "Взгляните на лилии полевые". Курс лекций по литургическому богословию. Свет Православия. Христианский собеседник. Изд. Макариев-Решемской обители, вып. 46. 1999 г., стр. 6).

მაგრამ რეფორმატორულ სულისკვეთებას არ ესმის საეკლესიო საგალობელთა ენა, მისთვის ღვთისმსახურება უკვე აღარ გახლავთ წყარო ღვთისშემეცნებისა. არადა, სწორედ ღვთისმსახურებაშია დაფარული მთელი ჩვენი სიმდიდრე, სიმდიდრე მართლმადიდებლური სარწმუნოებისა.

სრულ სიმართლეს ბრძანებს ერთ-ერთი ლიტურგისტი, როდესაც წერს, რომ "ჩვენი კაცობრივი ლოგიკით კი არ უნდა მივეახლოთ საღვთისმსახურებო წიგნებს, არამედ განსაკუთრებული ღვთისმოშიშებით" (იქვე. გვ. 16), რამეთუ მათშია საეკლესიო სწავლების მთელი სავსება. "მათით უკეთესად შეიძლება ჩავწვდეთ ღმრთის განკაცების საღმრთო საიდუმლოს, ვიდრე კაბინეტურ ღვთისმეტყველთა დოგმატური ტრაქტატების მეშვეობით" (იქვე. გვ. 22). როგორც მართლმადიდებლური ხატწერა, ამ წიგნთა შინაარსი უბრალო და ჩვეულებრივი ადამიანური ჭეშმარიტება კი არ არის, არამედ ღვთითშთაგონებული სისავსეა საეკლესიო ცნობიერებისა. საეკლესიო-საღვთისმსახურებო წიგნები საფუძელი, მასალა და საშუალებაა ჩვენთვის მართლმადიდებლური ღვთისმეტყველების შესასწავლად (შეად. იქვე. გვ. 24).

მაშ, თუ ასეა, როგორ ან რაში უნდა დავადანაშაულოთ ძველმართლმადიდებელი ქრისტეანიმ, რომელიც ასე მოწიწებით ეპყრობა ეკლესიის ამ სიმდიდრეს, უფრთხის მის განიავებას და იცავს მას ყოველგვარი ცვლილებებისგან? იქნებ ოპონენტებმა გვიპასუხონ, რითი, რომელი სხვა წიგნით შეიძლება შეიცვალოს ისეთი საღვთისმსახურებო წიგნები, როგორიცაა, მაგალითად, დიდმარხვის ტრიოდიონი, ზატიკა, ოქტოიხი, თვენი, პროლოგი და მრავალი სხვა?

მართლმადიდებლური საღვთისმსახურებო წიგნები შეუცვლელია! მათი შეცვლა მართლმადიდებლობის ღალატია! იუდა ისკარიოტელისეული გამცემლობაა!

დიდება ჭეშმარიტ მართლმადიდებელ ძველმორწმუნე ქრისტეანთ, ნამდვილ ორთოდოქსთ, რომელთაც წმ. საღვთისმსახურებო წიგნები დღემდე უცვალებლად და შეურყვნელად რომ დაუცავთ და სირცხვილი მათ, ვინც ამგვარ გმირობას სამარცხვინოდ და საძრახისად თვლიან, ამით ხომ აშკარავდება მართლმადიდებლობის წმიდა სახელს ამოფარებული რეფორმატორულ-დამანგრეველი ბუნება.